«Κύτταρα ζόμπι», που κρύβονται στον πλακούντα και «εκτοξεύουν» στην κυκλοφορία του αίματος πρωτεΐνες, μπορεί να εξηγήσουν γιατί ορισμένες έγκυοι παθαίνουν καρδιακή ανεπάρκεια στα τέλη της εγκυμοσύνης ή λίγο καιρό μετά τον τοκετό, σύμφωνα με νέα μελέτη.
Αυτά τα «αθάνατα» κύτταρα είναι πιθανό να παίζουν σημαντικό ρόλο σε μία μυστηριώδη πάθηση, που ονομάζεται μυοκαρδιοπάθεια της κύησης ή περιγεννητική μυοκαρδιοπάθεια και η οποία εξασθενεί την καρδιά, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αντλεί αποτελεσματικά αίμα.
Τα συμπτώματα αυτού του τύπου καρδιακής ανεπάρκειας μπορεί να είναι ήπια, αλλά μπορεί ακόμα και να επιφέρουν τον θάνατο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, εμφανίζεται σε περίπου 1 στους 1.000 τοκετούς, ενώ στη Νιγηρία σε 1 στους 100.
Η νέα μελέτη μπορεί επίσης να ρίξει φως στη βιολογική γήρανση, που φαίνεται να επιταχύνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
«Πιστεύουμε ότι μπορεί να συνδέονται», είπε ο επικεφαλής της μελέτης Dr. Jason Roh, επίκουρος καθηγητής ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Οι μελέτες που έχουν γίνει για τη βιολογική γήρανση στην εγκυμοσύνη, είχαν επικεντρωθεί στην επιγενετική (χημικές «ετικέτες» που υπάρχουν πάνω από το DNA) αλλά η νέα μελέτη εξέτασε πρωτεΐνες που παράγονται από κύτταρα στον πλακούντα.
Βιολογική γήρανση στον πλακούντα
Η ακριβής αιτία της περιγεννητικής μυοκαρδιοπάθειας αποτελεί μυστήριο, αλλά η πάθηση έχει συνδεθεί με την προεκλαμψία, μία επιπλοκή της εγκυμοσύνης κατά την οποία η έγκυος εμφανίζει υψηλή αρτηριακή πίεση από τον μέσον της εγκυμοσύνης μέχρι και λίγο καιρό μετά τον τοκετό.
Υπάρχουν πολλά επιστημονικά δεδομένα που δείχνουν ότι η προεκλαμψία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τον συγκεκριμένο τύπο καρδιακής ανεπάρκειας, αλλά τα τελευταία χρόνια, συγκεντρώνονται όλοι και περισσότερα στοιχεία που δείχνουν ότι οι δύο παθήσεις μπορεί να έχουν κοινά αίτια. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε ορισμένες ουσίες που αυξάνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης στο αίμα της μητέρας.
«Ουσίες που απελευθερώνονται στο αίμα προς το τέλος της εγκυμοσύνης εκτιμάται ότι έχουν άμεσες επιπτώσεις στη λειτουργία της καρδιάς της μητέρας», είπαν οι ερευνητές.
Οι ερευνητές εξέτασαν περισσότερες από 1.000 πρωτεΐνες στο αίμα γυναικών που είχαν εμφανίσει περιγεννητική μυοκαρδιοπάθεια ή προεκλαμψία. Συνέκριναν αυτές τις ασθενείς με γυναίκες που γέννησαν χωρίς επιπλοκές, γυναίκες που είχαν πρόβλημα με τον μυ της καρδιάς, τα οποία δεν σχετίζονταν με την εγκυμοσύνη και με γυναίκες που παρουσίασαν διαβήτη κύησης.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες με περιγεννητική μυοκαρδιοπάθεια ή προεκλαμψία είχαν περισσότερες πρωτεΐνες που σχετίζονται με τη φλεγμονή στο αίμα τους σε σχέση με τις ομάδες σύγκρισης. Φάνηκε όμως ότι είχαν και σημαντικά σημάδια βιολογικής γήρανσης, αν και όλες οι συμμετέχουσες στη μελέτη διένυαν τη 2η ή 3η δεκαετία της ζωής τους.
Αυτά τα σημάδια συνδέονται με τη βιολογική γήρανση, μία κατάσταση των κυττάρων μετά από βλάβη ή στρες. Τα γηρασμένα κύτταρα σταματούν να πολλαπλασιάζονται και αρχίζουν να εκτοξεύουν μόρια που αλλοιώνουν τον ιστό γύρω τους, πυροδοτώντας, για παράδειγμα, φλεγμονή.
Στη συνέχεια, το ανοσοποιητικό σύστημα καθαρίζει αυτά τα κύτταρα, αλλά καθώς το σώμα γερνάει, ο καθαρισμός γίνεται όλο και λιγότερο αποτελεσματικός και τα γηρασμένα κύτταρα συσσωρεύονται. Αυτή η συσσώρευση έχει συνδεθεί με ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία, όπως ο καρκίνος.
Επειδή ο πλακούντας είναι ένα προσωρινό όργανο, το οποίο είναι άχρηστο μετά την εγκυμοσύνη, είναι γνωστό ότι παρουσιάζει πολλά σημάδια γήρανσης προς το τέλος της εγκυμοσύνης. Αυτό είναι φυσιολογικό. Οι ερευνητές όμως υπέθεσαν ότι ίσως, στις περιπτώσεις περιγεννητικής μυοκαρδιοπάθειας και προεκλαμψίας, αυτή η διαδικασία γήρανσης να επιταχύνεται.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι 28 πρωτεΐνες που σχετίζονται με τη γήρανση αυξήθηκαν στο αίμα των γυναικών που είχαν εμφανίσει περιγεννητική μυοκαρδιοπάθεια και ότι οι ίδιες πρωτεΐνες εμφανίστηκαν στον ιστό του πλακούντα γυναικών που είχαν εμφανίσει προεκλαμψία.
Η πιο σημαντικά ενισχυμένη πρωτεΐνη ήταν η Activin-A, η οποία στο παρελθόν είχε συνδεθεί με καρδιακή ανεπάρκεια και καρδιακές επιπλοκές του COVID-19 σε πιο ηλικιωμένους ασθενείς.
Για να επιβεβαιώσουν το ρόλο της πρωτεΐνης σε αυτό το πλαίσιο, οι ερευνητές εξέτασαν δείγματα αίματος και ιατρικά αρχεία γυναικών που είχαν εμφανίσει είτε περιγεννητική μυοκαρδιοπάθεια είτε προεκλαμψία.
Και στις δύο ομάδες, τα επίπεδα της Activin-A δεν ήταν απλώς υψηλά, αλλά συσχετίστηκαν επίσης με προβλήματα στην καρδιακή λειτουργία και με καρδιακή ανεπάρκεια.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι όταν «μπλόκαραν» την Activin-A είτε στην αρχή είτε στο τέλος της εγκυμοσύνης, μειώθηκε σημαντικά η συχνότητα εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας, τουλάχιστον σε ποντίκια που εγκυμονούσαν και είχαν τάση για περιγεννητική μυοκαρδιοπάθεια.
«Δεν μπορούμε να καταλαβαίνουμε ακόμα πλήρως γιατί η γήρανση του πλακούντα διαταράσσεται τόσο σε αυτές τις συνθήκες. Αν στο μέλλον παρέμβουμε σε αυτή τη διαδικασία, είναι σημαντικό να έχουμε ξεκαθαρίσει πρώτα ποια είναι η καλύτερη προσέγγιση ώστε να είναι ασφαλής και αποτελεσματική η διαδικασία και να βελτιστοποιήσουμε την υγεία τόσο της μητέρας όσο και του μωρού», είπαν οι ερευνητές.
