Το μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας συμπληρώνει φέτος 140 χρόνια ζωής. Τα πρώτα «θεμέλια» μπήκαν το 1872 όταν συστάθηκε από 62 γυναίκες ο «Σύλλογος Κυριών υπέρ Γυναικείας Παιδεύσεως». Ο Σύλλογος, ιδρύθηκε με Διάταγμα της Βασιλίσσης Ολγας, έχοντας δύο βασικούς στόχους. Να νοσηλεύονται οι άποροι ασθενείς δωρεάν και οι εύποροι να πληρώνουν ένα μικρό ποσό και να επιμορφώνονται οι γυναίκες νοσοκόμες, οι οποίες μετά την αναγκαία εκπαίδευσή τους θα καλούνται «Αδελφαί του Ευαγγελισμού».
Η ιστορία του παρουσιάζεται μέσα από το λεύκωμα «Ο Ευαγγελισμός 1881 – 2021», το οποίο εκδόθηκε με τη χορηγία του Νικόλαου Δ. Πατέρα. Είναι αφιερωμένο στους αφανείς ήρωες της Ιατρικής, Νοσηλευτικής, Διοικητικής και Τεχνικής Υπηρεσίας του Θεραπευτηρίου «Ο Ευαγγελισμός», οι οποίοι μάχονται καθημερινά για τους συνανθρώπους μας.
Η πορεία του Ευαγγελισμού, περιγράφεται στο λεύκωμα μέσα από αφηγήσεις και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.
Σύμφωνα με το λεύκωμα, το οποίο κυκλοφόρησε μόλις μερικές μέρες το πρώτο έργο του Συλλόγου ήταν η δημιουργία του «Εργαστηρίου Απόρων Γυναικών», στο οποίο ασκούνταν τέχνες όπως η ραπτική, η τριχαντική και η υφαντουργία. Τάπητες που κατασκευάστηκαν εκεί κοσμούσαν σημαντικά κτήρια, όπως τη Βουλή, τη Μητρόπολη, τα Ανάκτορα.
Ακολούθησε το 1875 το «Νοσοκομικόν Παιδευτήριο», για την κατάρτιση των Νοσοκόμων Αδελφών στην τέχνη της νοσηλείας. Ωστόσο ενώ λειτουργούσε παρατηρήθηκε ότι αδυνατούσε να εκπληρώσει τον σκοπό του και κρίθηκε απαραίτητη η σύσταση ενός νοσοκομειακού κέντρου. Η αρμόδια Επιτροπή απηύθυνε έκκληση στον λαό για τη συγκέντρωση πόρων και ταυτόχρονα βρέθηκε το κατάλληλο οικόπεδο: Η Ιερά Μονή Ασωμάτων, ή Πετράκη.
Το 1881 εκδόθηκε Βασιλικό Διάταγμα, που δημοσιεύθηκε στο υπ’ αριθμόν 39/ /4-5-81 τεύχος της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, με το οποίο εγκρίθηκε η ίδρυση του Θεραπευτηρίου σαν φιλανθρωπικό ίδρυμα με την ονομασία «Ευαγγελισμός», ενώ ο θεμέλιος λίθος κατατέθηκε στις 25 Μαρτίου του 1881.
Τα εγκαίνια του «Ευαγγελισμού» έγιναν τρία χρόνια μετά, στις 25 Μαρτίου του 1884. «Ο αγιασμός ψάλλεται από τον Μητροπολίτη Αθηνών Προκόπιο και ο αρχίατρος Γεώργιος Α. Μάκκας εκφωνεί τον Πανηγυρικό λόγο της ημέρας. Την ίδια μέρα, 25 Μαρτίου 1884, η επιτροπή ανέγερσης παραδίδει τυπικώς το ίδρυμα σε εφορεία Κυριών που αποτελεί και το πρώτο Δ. Σ. του Θεραπευτηρίου και που απαρτίζεται από την πρόεδρο Ιφιγένεια Α. Συγγρού και τα μέλη Αλεξάνδρα Παπποδώφ, Ειρήνη Ρεβελάκη, Ελένη Μαυροκορδάτου, Ειρήνη Σ. Μαυρομάτη, Σοφία Δάλλα και Βαρβάρα Ρέϊνεκ» αναφέρεται στο λεύκωμα.
Στις 16 Απριλίου 1884 λειτουργεί αρχικά το Θεραπευτήριο με δύο Κλινικές που αποτελούνται από 48 κρεβάτια:
1. Η Παθολογική με διευθυντή τον Ν. Γ. Μακκά Παθολόγο,
2. Η Χειρουργική με διευθυντή τον Οφθαλμίατρο Ιούλιο Γαλβάνη.
Ο πρώτος ασθενής εισάγεται για νοσηλεία στις 16 Απριλίου 1884 στην Χειρουργική κλινική. Είναι ο Γεώργιος Ζιζάκος, ηλικίας 10 ετών, μαθητής. Παραμένει 17 ημέρες και εξέρχεται θεραπευμένος.
Το 1888 κτίστηκαν τα πρώτα χειρουργεία (Α’ Χειρουργείο), το 1897 ξεκίνησε το Εργαστήριο με το Χημείο και τις ακτίνες Roentgen (ακτίνες Χ).
Την ίδια χρονιά ο Ευαγγελισμός άρχισε να δέχεται και τραυματίες πολέμου. Μέχρι τότε νοσήλευε κυρίως γυναίκες και παιδιά.
Το 1903 ξεκινούν τη λειτουργία τους τα πρώτα Εξωτερικά Ιατρεία: Παθολογικό, Χειρουργικό και Γυναικολογικό. Την πρώτη ημέρα εξετάζονται 60 ασθενείς. Στους πολέμους του 1912-13 «Ο Ευαγγελισμός» δίνει πάλι το «παρών» στην περίθαλψη των τραυματιών του μετώπου. Τα περισσότερα κρεβάτια του καλύπτονται από αυτούς.
Η ιστορία του Ευαγγελισμού συνδέεται με την ιστορία και τις δύσκολες στιγμές της χώρας. Αποτελεί σημείο αναφοράς σε δύσκολες στιγμές, όπως ο πόλεμος του 1897, οι Βαλκανικοί πόλεμοι, η Μικρασιατική καταστροφή, το έπος του 1940-41, η ναζιστική Κατοχή.
Θυμίζοντας την αυτοθυσία υγειονομικών του σήμερα, αξίζει να σημειωθεί ότι την άνοιξη του 1942 εμφανίστηκαν κρούσματα εξανθηματικού τύφου σε ασθενείς και προσωπικό με αποτέλεσμα αρκετοί εκ των εργαζομένων του νοσοκομείου να χάσουν τη ζωή τους.
Η Σχολή του Ευαγγελισμού είναι συνέχεια του Νοσοκομειακού Παιδευτηρίου που ιδρύθηκε το 1875. Ως ιδρυτική πράξη αυτού να θεωρηθεί το από 30 Μαρτίου 1881 Βασιλικό Διάταγμα και το από 29 Ιουλίου 1885 Οργανισμός του Θεραπευτηρίου.
Το χρονολόγιο του «Ευαγγελισμού» -Οι σταθμοί
Το 1914 αρχίζει να λειτουργεί στην Πάρνηθα “το Νοσοκομείο Γ.Σταύρου και Γ. Φούγκου παράρτημα του Θεραπευτηρίου «O Ευαγγελισμός», προς νοσηλεία φυματιώντων. Το παράρτημα αυτό λειτουργεί μέχρι το 1960 με μια διακοπή τον Οκτώβριο του 1942-1946, λόγω του Ελληνοϊταλικού πολέμου.
Το 1935, για την όλη δραστηριότητα του Θεραπευτηρίου η ακαδημία Αθηνών απένειμε «αργυρούν μετάλλιον», με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 50 ετών από την ίδρυση του.
Το 1939 απονεμήθηκε στον Ευαγγελισμό «χρυσούν μετάλλιον» από την «Επιτροπή της Εκθέσεως Υγιεινής», η οποία οργανώθηκε τότε στην Αθήνα.
Το ίδιο έτος με πρόεδρο του Δ.Σ. και υπουργό Υγιεινής Α. Κοριζή θεμελιώθηκε Νέα Πτέρυγα της οποίας ο οικοδομικός σκελετός αποπερατώθηκε λίγο πριν την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου. Στα μαύρα χρόνια της κατοχής οι εργαζόμενοι του Ευαγγελισμού έδωσαν με αυτοθυσία τη μάχη για τη ζωή και την υγεία του Ελληνικού λαού. Εκατοντάδες αγωνιστές νοσηλεύτηκαν, αλλά και κρύφτηκαν μέσα στους κόλπους του για να επιστρέψουν πιο δυνατοί στους αγώνες της εποχής εκείνης για την ελευθερία.
Παρά τους δύσκολους καιρούς που αντιμετώπιζε η χώρα, αρχίζει το 1943 να λειτουργεί η “Επιστημονική Ένωση Προσωπικού” του Θεραπευτηρίου, που στο μεταξύ εξελίσσεται σε έναν από τους καλύτερους επιστημονικούς συλλόγους της Ελλάδας.
Το 1946 αρχίζει να εκδίδεται το περιοδικό της Επιστημονικής Ένωσης “Νοσοκομειακά Χρονικά” , που με την πάροδο του χρόνου γίνεται ένα από τα πιο αξιόλογα επιστημονικά περιοδικά.
Το έργο που άρχισε το 1939 αποπερατώθηκε το έτος 1950 και αποτελείτο από 7 ορόφους. Στις 5 Απριλίου του 1950 γίνονται τα εγκαίνια και ονομάζεται “Πτέρυγα ΑΧΕΠΑ” προς τιμή των ομογενών της Αμερικής που πρόσφεραν γενναιόδωρα το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων που απαιτήθηκαν για την αποπεράτωσή του (περίπου 630.000 δολάρια Αμερικής). Έτσι το Θεραπευτήριο συνεχίζει από τότε να λειτουργεί με δύναμη 1000 κλινών. Τμήματα του κτιρίου αυτού αλλά και του υπόλοιπου Νοσοκομείου αφιερώθηκαν σε επιφανείς εργάτες της Ιατρικής επιστήμης, ανάμεσα στους οποίους οι Μ. Μακκάς, Ι. Γαλβάνης, Μ. Γερουλάνος, Ν. Σμπαρούνης, Δ. Κομνηνός, Π.Κόκκαλης κ.α. για να τιμηθεί η προσφορά τους στην επιστήμη και τον άνθρωπο.
Το 1958 η οργάνωση “American Hospital Association” απονέμει στον “Ευαγγελισμό” ειδικό δίπλωμα για την όλη δράση του. Με το δίπλωμα αυτό το Θεραπευτήριο έγινε ιδρυτικό μέλος της παραπάνω Ενώσεως με όλα τα αντίστοιχα δικαιώματα, ευεργετήματα και προνόμια.
Στα επόμενα χρόνια το Ίδρυμα δεν είχε καμιά οικονομική βοήθεια από πουθενά, αλλά στηρίχθηκε μόνο στην καλή διαχείριση των οικονομικών του πόρων και στη σκληρή δουλειά τόσο του Ιατρικού όσο και του Νοσηλευτικού και Διοικητικού προσωπικού του. Έτσι, στις 28 Δεκεμβρίου 1964, κατόρθωσε να αυξήσει τη δύναμη κρεβατιών του σε 1200, πράγμα που επιτεύχθηκε με την ανέγερση 2 επιπλέον νοσηλευτικών ορόφων και “δώματος”, στην “Πτέρυγα ΑΧΕΠΑ” που έγινε 11-όροφη.
Το 1974 εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από τον εφοπλιστή Ιωάννη Διαμαντή Πατέρα για την ανέγερση νέας πτέρυγας προς νοσηλεία των ναυτικών. Η σύμβαση δωρεάς που υπεγράφη το 1975, ανήρχετο στο ποσό των 5.000.000 δολαρίων Αμερικής και προέβλεπε την ανέγερση πτέρυγας τριών ορόφων δύναμης 150 κλινών. Με συμπληρωματικές δαπάνες της Πολιτείας προστέθηκαν δύο επί πλέον όροφοι και η συνολική δύναμη της νέας πτέρυγας ανήλθε στις 250 κλίνες. Στις 18 Ιουλίου 1977, θεμελιώνεται η Νέα Πτέρυγα του Ιδρύματος και λαμβάνει το όνομα του κυρίως δωρητού: «Πτέρυγα Ιωάννου Διαμαντή Πατέρα».
.jpg)
Με την συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυση του Θεραπευτηρίου, στις 28 Δεκεμβρίου 1984, η Ακαδημία Αθηνών σε πανηγυρική τελετή απονέμει στο Νοσοκομείο το χρυσό μετάλλιο.
Από τη σύσταση του Θεραπευτηρίου μέχρι το τέλος του 1983, που συμπληρώθηκαν 100 χρόνια νοσηλεύτηκαν 951.213 ασθενείς με ημέρες νοσηλείας 19.858.331. Στα Εξωτερικά ιατρεία εξετάστηκαν, από την ημέρα που λειτούργησαν, δηλ. 1903-1983, 4.000.532 ασθενείς ενώ συγχρόνως πραγματοποιήθηκαν 318.343.330 Εργαστηριακές Εξετάσεις. Κατά το διάστημα αυτό προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στο Ίδρυμα 26.731 Γιατροί και 22.434 Αδελφές, εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι.
Η δημοσιοποίηση του Θεραπευτηρίου του 1983 δημιούργησε νέους ορίζοντες για την ανάπτυξη και την προσφορά στην υγεία, με την οργανωμένη κρατική παρέμβαση, τον οργανωμένο διοικητικό και επιστημονικό προγραμματισμό και την άμεση συμμετοχή των εργαζομένων.
Τον Νοέμβριο του 2005, ολοκληρώθηκε η ανέγερση και παραδόθηκε σε χρήση, το Νέο εξαώροφο Κτήριο των Ιατρικών Εργαστηρίων.
Τον Ιούνιο του 2012 παραδόθηκε σε χρήση το Νέο Φαρμακείο του Νοσοκομείου, δωρεά της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, ενώ από τον Δεκέμβριο του ιδίου έτους, λειτουργεί η Νέα ΜΕΘ1 στον 3ο όροφο του Κτηρίου ΑΧΕΠΑ, δωρεά του Ιδρύματος «Θώραξ», με χορηγούς την Φωτεινή Λιβανού και τον Αθανάσιο Μαρτίνο.
Τον Απρίλιο του 2013 ξεκίνησε η λειτουργία της Νέας Μονάδας Τεχνητού Νεφρού, ενώ τον Μάιο του ιδίου έτους, εγκαινιάσθηκε το Νέο Αιμοδυναμικό εργαστήριο, αμφότερα δωρεές της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος.
Την 16η Σεπτεμβρίου 2014 εγκανιάστηκε το Κτήριο των Νέων Χειρουργείων, επίσης δωρεά της Εθνικής Τράπεζας.
