Μπέρδεμα φαίνεται να έχει δημιουργήσει το ενδεχόμενο άνοιγμα των δημοτικών σχολείων και οι συνέπειες που αυτό μπορεί να έχει, είτε επιδημιολογικές, είτε κοινωνικές και οικονομικές. Ο Σωτήρης Τσιόδρας δήλωσε πως η δική του κρίση αναδεικνύει περισσότερα οφέλη παρά κινδύνους αναφορικά με το άνοιγμα των σχολείων, αναγνώρισε όμως ότι οι διαφορετικές απόψεις που εκφράζονται ενδέχεται να περιπλέκουν την κατάσταση, ενώ, τελικά, σύμφωνα με τον ίδιο, η καλύτερη απόφαση θα παρθεί από τις οικογένειες των παιδιών, με βάση τις ανάγκες τους.
Σχετικά με το θέμα αυτό, ο κ. Σωτήρης Τσιόδρας στη σημερινή ενημέρωση για τον κορωνοϊό στην Ελλάδα είπε πως τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι υπήρξε επιδημιολογικό όφελος από το το κλείσιμό τους. Ωστόσο, ανέφερε πως πολλοί γονείς δεν μπορούν να υποστηρίξουν την κατ’ οίκον διδασκαλία ή να επιστρέψουν στις εργασίες τους όσο τα σχολεία παραμένουν κλειστά.
Ο ίδιος τόνισε πως, επί του παρόντος, δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να δείχνουν ότι η επιστροφή στο σχολείο είναι απόλυτα ασφαλής, ενώ ακούγονται διαφορετικές τοποθετήσεις, ακόμα και από επιστημονικούς κύκλους, που μπερδεύουν τους ανθρώπους σχετικά με το άνοιγμα των σχολείων.
«Η παρουσία του ιού δεν μπορεί να σταματήσει τη ζωή», είπε ο λοιμωξιολόγος και απαρίθμησε τους λόγους για τους οποίους τα παιδιά πρέπει να επιστρέψουν στις τάξεις:
- Σημαντικές επιπτώσεις στην πνευματική και ψυχική υγεία των παιδιών
- Ανισότητα στη μάθηση και την εκπαίδευση
- Κόστος σε χαμένη γνώση
- Οικονομικοί λόγοι που αφορούν τους γονείς και την κοινωνία
«Το άνοιγμα του σχολείου για τα μικρά παιδιά παραμένει ένα σύνθετο δίλημμα. Υπάρχουν αρκετά υπέρ και κάποιοι ενδοιασμοί. Η δεδομένη χρονική στιγμή μοιάζει καταλληλότερη για να επιστρέψουν τα περισσότερα παιδιά υπό προϋποθέσεις στην κανονικότητα που τους στερήσαμε. Κατά τη γνώμη μου τα οφέλη είναι περισσότερα από τους κινδύνους», τόνισε ο κ. Τσιόδρας.
Όσον αφορά το άνοιγμα των δημοτικών σχολείων, ο κ. Χαρδαλιάς ενημέρωσε πως οι αποφάσεις θα ληφθούν τη Δευτέρα, οπότε και θα γίνουν σχετικές ανακοινώσεις.
Ολόκληρη η ενημέρωση του κ. Τσιόδρα σχετικά με τα σχολεία:
«Σχετικά με τα σχολεία. Τα περισσότερα επιστημονικά δεδομένα φαίνεται να δείχνουν πως υπήρξε κάποιο επιδημιολογικό όφελος από τη διακοπή της λειτουργίας τους κατά τη διάρκεια του απαγορευτικού με την ελαχιστοποίηση της μετάδοσης μεταξύ παιδιών, των οικογενειών τους και των δασκάλων τους. Πολλές χώρες της ΕΕ έχουν ξεκινήσει την επιστροφή των παιδιών με φυσική παρουσία στη σχολική τάξη, όπως η Ολλανδία, η Γαλλία, η Ελβετία, η Αυστραλία. Ενώ σε κάποιες χώρες όπως η Εσθονία, η Ισλανδία και η Σουηδία τα σχολεία δεν έκλεισαν ποτέ. Στη Δανία τα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά είναι ανοιχτά περίπου έναν μήνα τώρα.
Πρόσφατες δημοσκοπήσεις σε πολλές χώρες του κόσμου εκφράζουν την αγωνιά των ανθρώπων προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση. Πολλοί γονείς δεν θέλουν να στείλουν τα παιδιά στο σχολειό επικαλούμενοι λογούς ασφάλειας, κάποιοι μάλιστα θα ήθελαν τα παιδιά να μην πάνε καθόλου σχολείο μέχρι να υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία η και εμβόλιο, που αναμένεται να καθυστερήσει αρκετά. Από την άλλη μεριά, πολλοί γονείς δεν μπορούν να υποστηρίξουν οιαδήποτε εκπαιδευτική διδασκαλία στο σπίτι ούτε να επιστρέψουν στην εργασία τους όσο τα σχολεία είναι κλειστά. Πρέπει ακόμα μια φορά να εστιάσουμε στις καταλληλότερες επιλογές βάσει των έως τώρα διαθέσιμων δεδομένων αλλά και των αναγκών των παιδιών.
Πέραν των επιστημονικών δεδομένων πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη κι άλλες παραμέτρους, όπως οικονομικές και κοινωνικές. Ενώ υπάρχουν πολλά επιστημονικά επιχειρήματα να επιστρέψουν τα παιδιά στο σχολεία, πολλοί γονείς προβάλλουν το εξίσου αληθινό επιχείρημα, πως η επιστήμη δεν είναι ντετερμινιστική, δεν έχει καταλήξει σε συμπεράσματα της τάξης του 100% ασφάλεια, που θα ήθελε να έχει κάνεις για τα παιδιά του –φυσικά είναι κατανοητό. Επί του παρόντος δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να προσφέρουν απόλυτη εγγύηση ότι η επιστροφή στο σχολείο είναι απόλυτα ασφαλής και ότι κανένα παιδί δεν διατρέχει κίνδυνο. Με τα ως τώρα δεδομένα τα παιδιά είναι λιγότερο πιθανό να μολυνθούν και νοσούν ηπιότερα ενώ ο ρόλος τους στη μετάδοση της νόσου φαίνεται να υπάρχει αλλά ίσως σε περιορισμένο βαθμό – ακόμα δεν είναι ξεκάθαρο.
Υπάρχει ένας πολύ μικρός αριθμός παιδιών που ενδεχόμενα θα περάσει σοβαρά τη νόσο, όπως και άνθρωποι μεγάλης ηλικίας που θα την περάσουν ελαφρά Υπάρχουν λίγες τραγικές περιπτώσεις παιδιών τα οποία εμφανίζουν το πολύ σπάνιο παιδιατρικό πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο. Άρα το συμπέρασμα από όλα αυτά δεν είναι πως δεν συμβαίνουν αλλά πως είναι πολύ σπάνια, είναι πάρα πολύ μικρή η πιθανότητά τους και όσον αφορά εμάς σαν επιστήμονες και επιστημονική επιτροπή, θεωρώ πως δεν θα πρέπει να υπερτονίζουμε την αρνητική πλευρά των δεδομένων.
Εντούτοις ακούγονται διαφορετικές τοποθετήσεις, ακόμα κι από επιστημονικούς κύκλους, που μπερδεύουν τους ανθρώπους. Μπορώ να διαβεβαιώσω επιστημονικά πως κάποια από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αντίστοιχα για άλλες κοινές ιώσεις κάθε χειμώνα, όπως η γρίπη και το κοινό κρυολόγημα, που σπανίως συνοδεύονται από σοβαρές επιπλοκές σε παιδιά. Ο ιός αυτός έχει τις ιδιαιτερότητές του, αντιμετωπίζεται με ειδικό τρόπο, όμως η παρουσία του δεν μπορεί να σταματήσει τη ζωή. Ας δούμε όμως και κάποια άλλα επιχειρήματα που λειτουργούν υπέρ του ανοίγματος των σχολείων:
Υπάρχει μια κρυφή ανισότητα στη μάθηση και την εκπαίδευση για τα παιδιά που ανήκουν σε πιο φτωχές οικογένειες, η οποία ενισχύεται σε περιόδους παύσης λειτουργίας των σχολείων –ακόμα και στις καλοκαιρινές διακοπές. Έχει δειχτεί με έρευνες πως αυτό συμβαίνει λόγω της μικρότερης πιθανότητας να έχουν αυτά τα παιδιά στο σπίτι ένα περιβάλλον που ευνοεί τη μαθησιακή εκπαιδευτική διαδικασία
Υπάρχει σαφώς ένα κόστος σε χαμένη εκπαιδευτική διαδικασία, σε χαμένη γνώση. Αυτό δεν έχει ευρέως αξιολογηθεί, και ιδιαίτερα με τον νέο κορωνοϊό. Σε μελέτες του εξωτερικού η πλειονότητα των παιδιών είτε δεν είχε καλή πρόσβαση είτε δεν παρακολουθούσε πλήρως τα διαδικτυακά μαθήματα. Οι περισσότεροι μαθητές -έως και 75%- δεν ολοκλήρωναν καν την εργασία που τους είχε ανατεθεί.
Αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο σημαντικές επιπτώσεις του απαγορευτικού στην πνευματική και ψυχική υγεία των παιδιών με άγχος, απομόνωση εθισμό στο διαδίκτυο, κυρίως λόγω της απομάκρυνσης από τα σχολεία και το καθημερινό τους περιβάλλον. Ας μην υποτιμάμε την επιρροή του σχολειού στην κοινωνικοποίηση των παιδιών.
Υπάρχουν οικονομικοί λόγοι που αφορούν τους γονείς και την κοινωνία. Η UNICEF σε πρόσφατες δηλώσεις σχετικά με την επαναλειτουργία των σχολείων συνέστησε να επαναξετάζονται από τις Αρχές τα οφέλη και οι κίνδυνοι στην εκπαίδευση, τη δημόσια υγεία, οι επιπτώσεις σε κοινωνικοοικονομικά μεγέθη.
Ένα παιδί που ζει σε σπίτι όπου υπάρχουν άτομα από ευπαθείς ομάδες, ή ανήκει το ίδιο, είναι σημαντικό να μην πάει στο σχολείο αυτή τη στιγμή. Το κόστος της μη παρακολούθησης θα είναι πάντα υψηλότερο για ένα παιδί με λιγότερες ευκαιρίες πρόσβασης στη μάθηση.
Τέλος, είναι σημαντικό να ξέρει κανείς τι θα κάνει το παιδί που δεν θα πάει σχολείο. Αν είναι σπίτι σε απομόνωση, σαφώς και είναι ασφαλέστερο από το να εκτεθεί στον νέο ιό με την επαφή του με τα άλλα παιδιά. Αν όμως ένα παιδί βγαίνει για να παίξει στη γειτονιά και τις πλατείες, εκτίθεται ούτως ή άλλως και μάλιστα σε μη ελεγχόμενο περιβάλλον, όπου δεν είναι σίγουρο πως τηρούνται τα μέτρα. Είμαστε έτοιμοι να κρατήσουμε τα παιδιά μας σε απομόνωση; Κάτι που μπορεί να λειτουργεί καλά για ένα παιδί, μπορεί να μην λειτουργεί για ένα άλλο. Οριζόντιες αποφάσεις είναι δύσκολο να λαμβάνουμε σε αυτή τη φάση.
Ποια είναι η καταλληλότερη στρατηγική για την πατρίδα μας, όταν δεν έχουμε όλα τα δεδομένα; Φαίνεται πως δεν υπάρχει ούτε και είναι απαραίτητη μια εγγύηση 100% για την επιστροφή στις τάξεις. Για τα νηπιαγωγεία και τους παιδικούς σταθμούς είναι πιο δύσκολα τα πράγματα, καθώς δεν είναι πρακτικά εφικτή η διατήρηση της απόστασης και υπάρχουν άλλοι κανόνες: η υγιεινή των χεριών, το να μην φέρνουν τα παιδιά παιχνίδια από το σπίτι, το να γίνονται περισσότερες δραστηριότητες σε υπαίθριους χώρους, το να χωρίζονται τα παιδιά σε μικρές ομάδες, το να απαγορεύεται η είσοδος των γονιών, είναι κάποια από τα μέτρα που προτείνουν διεθνείς οργανισμοί.
Το άνοιγμα του σχολείου για τα μικρά παιδιά παραμένει ένα σύνθετο δίλημμα. Υπάρχουν αρκετά υπέρ και κάποιοι ενδοιασμοί. Η δεδομένη χρονική στιγμή μοιάζει καταλληλότερη για να επιστρέψουν τα περισσότερα παιδιά υπό προϋποθέσεις στην κανονικότητα που τους στερήσαμε. Κατά τη γνώμη μου, τα οφέλη είναι περισσότερα από τους κινδύνους.
Όσο περνά ο καιρός το κοινωνικό κόστος του να κρατά κανείς σχολεία κλειστά θα μεγεθύνεται. Μπορούν να επιστρέψουν στα δημοτικά τα παιδιά με κανόνες υγιεινής και μέτρα απόστασης προσαρμοσμένα στη λειτουργιά του σχολείου. Ήδη στις γειτονιές έχουν αρχίσει πολλά παιδιά να παίζουν μαζί. Το σημαντικότερο από όλα είναι να έχουμε έναν συνεχή έλεγχο των δεδομένων ώστε το τρίπτυχο για οποίο μιλάμε, του έλεγχου, της ιχνηλάτησης και της απομόνωσης να τηρείται προσεκτικά στο σχολείο. Τελικά ό,τι και να εισηγηθεί η επιτροπή, ό,τι και να αποφασίσει η πολιτεία, την καλύτερη απόφαση για τα παιδιά θα την πάρουν οι δικοί τους άνθρωποι με γνώμονα τι είναι το καλύτερο για το παιδί τους».
