Τον αρχαιότερο αστρολογικό χάρτη που έχει διασωθεί ως σήμερα φαίνεται ότι ανακάλυψε μία ερευνητική ομάδα που πραγματοποίησε ανασκαφές σε μία σπηλιά της Κροατίας με θέα την Αδριατική.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για 30 κομμάτια μιας πλάκας ελεφαντοστό, επάνω στην οποία είναι χαραγμένα ζώδια αλλά και επιγραφές σε ελληνορωμαϊκή γραφή. Ο Καρκίνος, οι Δίδυμοι, οι Ιχθείς και εντελώς αποσπασματικά ο Τοξότης διασώζονται πάνω στην πλάκα. Να σημειωθεί μάλιστα ότι τα κομμάτια του «χάρτη» βρέθηκαν δίπλα σε ένα σταλαγμίτη φαλλικού σχήματος ανάμεσα σε χιλιάδες θραύσματα αγγείων πόσης της Ελληνιστικής εποχής.
Την άποψη ότι πρόκειται πιθανώς και για το μεγαλύτερο γνωστό παράδειγμα που έρχεται από τον ελληνορωμαϊκό κόσμο διατυπώνει ο Αλεξάντερ Τζόουνς, καθηγητής στο Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Αρχαίου Κόσμου στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Ο ίδιος μάλιστα επισημαίνει ότι υπάρχουν πολλοί ζωδιακοί χάρτες που έχουν καταγραφεί ως ένα είδος εγγράφου σε πάπυρο ή σε τοίχο, αλλά κανένας από αυτούς δεν είναι τόσο παλιός.
Η ραδιοχρονολόγηση άλλωστε έδειξε ότι το ελεφαντόδοντο που χρησιμοποιήθηκε ως βάση για την κατασκευή του αστρολογικού χάρτη είναι περίπου 2.200 ετών, βρίσκεται δηλαδή πολύ κοντά στην εμφάνιση αυτής της νέας μορφής της αστρολογίας.
Και τι έκανε ο αρχαίος αστρολόγος με αυτήν την πλάκα; Πιθανότατα τη χρησιμοποιούσε για να προσδιορίσει τη θέση των πλανητών, του Ήλιου και της Σελήνης και, σε συνδυασμό με το έτος γέννησης του ανθρώπου, να εύρισκε το ωροσκόπιό του.
Ενδιαφέρον έχει και το γεγονός ότι τα αγγεία πόσης που βρέθηκαν στο σπήλαιο ήταν προσεκτικά επιλεγμένα και είχαν κατασκευασθεί εκτός της χώρας. Ελάχιστοι αποθηκευτικοί αμφορείς εντοπίσθηκαν εξάλλου, κάτι που για τους αρχαιολόγους σημαίνει ότι, αφού μετέφεραν το κρασί στα αγγεία για να κάνουν τις σπονδές, στη συνέχεια τους πετούσαν. Κι αυτό γιατί ένας αμφορέας δεν είναι κατάλληλος για να εναποτεθεί σε ιερό.
Οι αρχαιολόγοι δεν είναι βέβαιοι πώς κατέληξε ο «χάρτης» στο σπήλαιο ή πού κατασκευάσθηκε αρχικά. Η αστρολογία, όπως είναι γνωστό, γεννήθηκε στη Βαβυλώνα, όπου αναπτύχθηκε ένας ιδιαίτερος τύπος ωροσκοπίων περί τα 2.400 χρόνια πριν. Στη συνέχεια, πριν από 2.100 χρόνια περίπου, εξαπλώθηκε στην Ανατολική Μεσόγειο και έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής στην Αίγυπτο, την οποία εκείνη την εποχή κυβερνούσαν Έλληνες βασιλείς.
Σε ό,τι αφορά στην προέλευση της πλάκας, η Αίγυπτος είναι μία πιθανότητα. Μπορεί δηλαδή ένας αστρολόγος να πήγε σε μία από τις ελληνικές αποικίες στο σπήλαιο για να δώσει μια πρόβλεψη. Μπορεί όμως να ήταν και ένα λάφυρο από τη λεηλασία ενός περαστικού πλοίου, που ως πολύτιμο αντικείμενο ανατέθηκε στη συνέχεια στο ιερό. Ο σταλαγμίτης με το φαλλικό σχήμα φαίνεται ότι ήταν επίκεντρο των προσφορών και των τελετουργιών που τελούνταν στο σπήλαιο.
Το τμήμα του σπηλαίου πάντως όπου υπήρξαν τα ευρήματα ήταν αποκομμένο από το υπόλοιπο και, όπως διαπίστωσαν οι αρχαιολόγοι, είχε σφραγιστεί περί τον 1ο π.Χ. αιώνα, πιθανώς κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης των Ρωμαίων στην περιοχή.
Επιμέλεια: Παύλος Διονυσόπουλος
