Η «Die Welt» του Βερολίνου υποστηρίζει ότι είναι σχεδόν αδύνατο να συγκρατήσει κανείς την Τουρκία από την κατάρρευση. «Μπορεί η Άγκυρα να διαθέτει κάποια μέσα πίεσης στο προσφυγικό, αλλά χρειάζεται περισσότερο τη Γερμανία, από ότι η Γερμανία την Τουρκία» υποστηρίζει ο σχολιαστής της. «Αυτό αποδεικνύεται από την επίσκεψη, ακόμη κι αν με διάφορους τρόπους προσπαθεί να το κρύψει. Συνεχώς ζητά στενότερες εμπορικές σχέσεις. Αντιρρήσεις επ΄ αυτού δεν υπάρχουν κάτω όμως από τρεις όρους: πρώτον, ότι αυτό το καθεστώς θα ανταποκριθεί στα ευρωπαϊκά συμφέροντα σε ότι αφορά την προσφυγική πολιτική, δεύτερον, ότι θα απελευθερώσει πολιτικούς κρατούμενους από τη φυλακή, και τρίτον, ότι θα σταματήσει να υπονομεύει τις προσπάθειες ενσωμάτωσης της γερμανικής κυβέρνησης».
Η «Stuttgarter Zeitung» βλέπει αυτήν την επίσκεψη από άλλη οπτική γωνία. «Δεν χρειάζεται να βάλει κανείς στην καρδιά του τον Ερντογάν, αλλά θα ήταν πολύ χρήσιμο εάν δεν τον έβλεπε ως αντίπαλο» σημειώνει. «Η ευρωπαϊκή ασφάλεια δεν μπορεί να οργανωθεί εναντίον, αλλά μόνο μαζί με την Τουρκία ως χώρα μέλος του ΝATO. Χωρίς την προσφυγική συμφωνία της Ε.Ε. με την Τουρκία η Γερμανία θα ήταν πιθανόν άλλη χώρα. Γι αυτόν τον λόγο έπρεπε το Βερολίνο να υποδεχτεί τον Ερντογάν».
Του έκανε εύκολη τη ζωή
Το «Spiegel Online» καταλήγει σε μια σειρά από συμπεράσματα. Καταρχήν ότι ο Ερντογάν με την εμφάνισή του στο Βερολίνο επέτυχε τον πιο σημαντικό του στόχο: μπορεί πλέον να εμφανίσει τον εαυτό στο διεθνές παλκοσένικο ως ηγέτη. Το δεύτερο συμπέρασμα αφορά στη γερμανική κυβέρνηση. Ο σχολιαστής υποστηρίζει ότι το Βερολίνο κάνει τη ζωή του Ερντογάν πολύ εύκολη. «Του δίνει συμβολική βοήθεια χωρίς να θέτει όρους» υπογραμμίζει. «Η Μέρκελ θα έπρεπε να δώσει στον Τούρκο πρόεδρο να αντιληφθεί ότι για να πάρει κάτι, θα πρέπει να είναι έτοιμος να δώσει…. Η γερμανική κυβέρνηση θα έπρεπε να συνδέσει την επέκταση της τελωνειακής ένωσης με τα ανθρώπινα δικαιώματα». Η εβδομαδιαία εφημερίδα Zeit στη διαδικτυακή του έκδοση υποστηρίζει ότι η επίσκεψη Ερντογάν δεν δρομολογεί μια νέα αρχή στις διμερείς σχέσεις, γιατί ο τούρκος πρόεδρος δεν ξέρει άλλο τρόπο άσκησης πολιτικής και γιατί παρά την οικονομική κρίση τίποτα δεν τον φοβίζει.
«Αντιδρά με τόσο επιθετικό τρόπο, επειδή θέλει να αφήσει την εντύπωση ότι αντικρίζει την καγκελάριο ως ίσος προς ίσον» παρατηρεί ο σχολιαστής της. «Αυτό έχει εσωτερικοπολιτικούς λόγους. Υπό την κυβέρνηση Ερντογάν και μια ευημερούσα οικονομία εκατομμύρια Τούρκοι απέκτησαν το συναίσθημα ότι δεν πρέπει να αισθάνονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Ο Ερντογάν κινείται ακόμη και μέχρι σήμερα στο άρμα αυτής της επιτυχίας. Είναι ένας από τους λόγους που μεγάλο τμήμα του τουρκικού πληθυσμού ούτε καν υπολογίζει την οικονομική κρίση. Πιστεύει τον πρόεδρο του, όταν του λέει ότι δεν πρέπει να σκύβει το κεφάλι απέναντι στην αλαζονική Δύση. Σκληρότητα και αδιαλλαξία απέναντι στους αντιπάλους και εταίρους ανήκει στο σύστημα Ερντογάν. Δεν γνωρίζει άλλο τρόπο άσκησης πολιτικής».
