Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Οι συντηρητικοί της Ευρώπης έχασαν τη μάχη ενάντια σε ένα περιβαλλοντικό νομοσχέδιο. Όμως, μετά τις εκλογές της ΕΕ, μπορεί να κερδίσουν τον πόλεμο.
Δεξιές συμμαχίες, βέτο της τελευταίας στιγμής και λαϊκισμός κατά του πράσινου: Η Ευρωπαϊκή Ένωση μόλις είδε το μέλλον της. Στα χαρτιά, η προηγούμενη Τρίτη ήταν μια καλή μέρα για τους φιλελεύθερους και αριστερούς βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι οποίοι κατάφεραν να περάσουν ένα νομοσχέδιο – ορόσημο για τη προστασία της φύσης παρά τις πολλαπλές απόπειρες των συντηρητικών να το καταρρίψουν. Όμως, η (με μικρή πλειοψηφία) επιβίωση του νόμου υπογράμμισε ευρύτερες τάσεις που είναι πιθανό να παρεμποδίσουν την πράσινη νομοθεσία μετά τις εκλογές του καλοκαιριού σε όλο το μπλοκ.
Αφού οι συντηρητικοί της Ευρώπης κατάφεραν πέρυσι να αποδυναμώσουν τη νομοθεσία – γνωστή ως Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης – η ψηφοφορία της Τρίτης έγινε πεδίο δοκιμής χαμηλού κινδύνου για νέες συμμαχίες και τακτικές. Την παραμονή της ψηφοφορίας, το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), η μεγαλύτερη ομάδα του Κοινοβουλίου, έκανε το ασυνήθιστο βήμα αποκήρυξης μιας συμφωνίας που είχε ήδη επιτευχθεί μεταξύ του Κοινοβουλίου και των κυβερνήσεων της ΕΕ – μια αποδοκιμασία της ανώτατης εκτελεστικής εξουσίας της ΕΕ της Ursula von der Leyen, η οποία προέρχεται από το ΕΛΚ και πρότεινε τον νόμο.
Στη συνέχεια, η ομάδα δοκίμασε έναν δεξιό συνασπισμό, ενώνοντας τις δυνάμεις της με τους δεξιούς Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές (ΕΣΜ) – ο συνασπισμός κομμάτων που περιλαμβάνει το μεταφασιστικό Brothers of Italy της Ιταλίδας Georgia Meloni – και την ακροδεξιά Ταυτότητα και Δημοκρατία (ΤΔ), σε μια προσπάθεια να σκοτώσει το νόμο.
Η κίνηση του ΕΛΚ απέτυχε – προς το παρόν.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το Κοινοβούλιο είναι πιθανό να γίνει πιο δεξιό μετά τις εκλογές του Ιουνίου, με το ΕΣΜ και το ΤΔ να αναμένεται να σημειώσουν μεγάλα κέρδη. Αυτό σημαίνει ότι τα αμφιλεγόμενα πράσινα μέτρα ενδέχεται σύντομα να δυσκολευτούν να περάσουν. Στην πραγματικότητα, ένας υπολογισμός του POLITICO με βάση τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις έδειξε ότι ο Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης θα είχε αποτύχει στην προβλεπόμενη επόμενη Βουλή, εάν η ανάλυση της ψηφοφορίας της Τρίτης παρέμενε η ίδια.
Νέος συνασπισμός
Σε αυτό το Κοινοβούλιο, ο νόμος – ο οποίος στοχεύει στη σταδιακή αποκατάσταση της ταλαιπωρημένης γης της Ευρώπης έως το 2050 – πέρασε με 329 ψήφους έναντι 275 ψήφων κατά.
Η επιβίωσή του ωστόσο, ήταν δυνατή μόνο χάρη σε μια χούφτα επαναστατών συντηρητικών, αναγνώρισε ο Γάλλος ευρωβουλευτής Pascal Canfin της κεντρώας ομάδας Renew Europe, η οποία είναι διχασμένη για το νομοσχέδιο. «Εάν κερδίσαμε τη μάχη για τον νόμο για την αποκατάσταση της φύσης, είναι επειδή μέρος της δεξιάς μπόρεσε να αντισταθεί στη συμμαχία με τον αντιοικολογικό λαϊκισμό της ακροδεξιάς», δήλωσε ο Canfin, ο οποίος είναι επίσης πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος. Το ΕΛΚ έχει προσπαθήσει να τορπιλίσει τη νομοθεσία για την Πράσινη Συμφωνία στο παρελθόν, κυρίως στην προηγούμενη κοινοβουλευτική ψηφοφορία για τον Νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης τον Ιούλιο.
Όμως αυτή τη φορά, η ομάδα δεν υπέβαλε τη δική της πρόταση απόρριψης, αλλά υποστήριξε την πρόταση των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ΕΣΜ) – ένα σημάδι ότι η κεντροδεξιά οικογένεια της ΕΕ φλερτάρει με την επιλογή ενός δεξιού συνασπισμού.
Τα αριστερά κόμματα έσπευσαν να επικρίνουν την υποστήριξη του ΕΛΚ στο ΕΣΜ – μια σημαντική αλλαγή δεδομένου ότι η κεντροδεξιά τα τελευταία χρόνια συνεργάστηκε σε μεγάλο βαθμό με τους Σοσιαλιστές, το Renew και τους Πράσινους για την ψήφιση πολλών νόμων για το περιβάλλον. «Το ΕΛΚ πρέπει να δείξει ότι στέκεται πίσω από την Πράσινη Συμφωνία και την επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το δικό τους κόμμα και δεν θα υποκύψει στο λαϊκιστικό κάλεσμα της ακροδεξιάς», δήλωσε ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων Bas Eickhout μετά την ψηφοφορία.
Όμως η ίδια η von der Leyen έχει επίσης σηματοδοτήσει το άνοιγμα σε μια συμμαχία με δεξιούς ευρωβουλευτές, αποφεύγοντας μια σαφή απάντηση «ναι» ή «όχι», την περασμένη εβδομάδα, όταν ρωτήθηκε αν θα συνεργαστεί με το ΕΣΜ.
Κενοί κανόνες
Η προσπάθεια του ΕΛΚ να σκοτώσει τον νόμο την Τρίτη ήρθε παρόλο που ο νόμος είναι ήδη σκιά του προηγούμενου εαυτού του. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων μεταξύ του Κοινοβουλίου και των κυβερνήσεων της ΕΕ, συμφωνήθηκαν πολυάριθμες παραχωρήσεις προκειμένου να κερδηθεί η υποστήριξη του ΕΛΚ, συμπεριλαμβανομένου του περιορισμού του εύρους των περιοχών που πρέπει να αποκατασταθούν πριν από το 2030.
Ο νόμος έχει πλέον και ένα «φρένο έκτακτης ανάγκης» που μπορεί να ενεργοποιήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ένα χρόνο για τις χώρες που αντιμετωπίζουν επισιτιστική κρίση. Επιπλέον, οι βασικοί κανόνες αποκατάστασης τυρφωδών εδαφών καθώς και των βάλτων θα είναι μόνο «εθελοντικοί» για τους αγρότες και τους ιδιώτες γαιοκτήμονες. Ωστόσο, η συντηρητική ομάδα αποφάσισε να καταψηφίσει το τελικό κείμενο μετά από εσωτερική συζήτηση τη Δευτέρα το βράδυ. Οι ηγέτες της ομάδας υποστήριξαν ότι οι παραχωρήσεις δεν ήταν αρκετές για να κερδίσουν την υποστήριξή τους εν μέσω εντεινόμενων διαδηλώσεων αγροτών σε όλη την ήπειρο. «Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι η νομοθεσία είναι κακοσχεδιασμένη και δεν ήταν ποτέ στο ύψος των καθηκόντων που είχαμε μπροστά μας», δήλωσε ο αρχηγός του ΕΛΚ Manfred Weber κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου πριν από την ψηφοφορία.
«Το νομοσχέδιο», υποστήριξε, «εισάγει πρόσθετους γραφειοκρατικούς κανόνες για τους αγρότες μας σε μια εποχή που πρέπει να ζητήσουμε από τους αγρότες να παράγουν περισσότερα και όχι λιγότερα για να σταθεροποιηθεί ο πληθωρισμός». Παρόλα αυτά, επέμεινε ότι το ΕΛΚ είναι «πλήρως αφοσιωμένο στην κλιματική αλλαγή και επίσης στους στόχους βιοποικιλότητας που έχουν συμφωνηθεί σε διεθνές επίπεδο».
Ήταν μια ανησυχητική κίνηση για ορισμένους νομοθέτες που είχαν εργαστεί μαζί με τα μέλη του ΕΛΚ για εβδομάδες για να καταλήξουν σε συμφωνία με τους ειδικούς του Κοινοβουλίου και όλων των χωρών της ΕΕ. Παραδοσιακά, όταν η νομοθεσία της ΕΕ φτάσει σε αυτό το στάδιο, οι τελικές ψηφοφορίες είναι απλές ασκήσεις επικύρωσης.
Ο σοσιαλιστής ευρωβουλευτής César Luena, ο οποίος ηγήθηκε των εργασιών για το νομοσχέδιο, δήλωσε ότι ήταν «έκπληκτος» από την «έλλειψη πίστης» που έδειξε το ΕΛΚ στη συμφωνία που βοήθησε να επιτευχθεί τον Νοέμβριο. «Όσοι συμμετέχουν στη διαπραγμάτευση γνωρίζουν ότι δείξαμε πραγματικά μεγάλη ευελιξία στις διαπραγματεύσεις, μειώσαμε τις φιλοδοξίες», είπε ο Ισπανός ευρωβουλευτής. «Αλλά παρόλα αυτά υπήρχαν άνθρωποι από το ΕΛΚ που… έπεσαν στην αγκαλιά της ακροδεξιάς», συμπλήρωσε.
Η ρήξη μιας συμφωνίας τόσο αργά στη νομοθετική διαδικασία είναι τόσο σπάνια που μπορεί να θεωρηθεί ως κακή τη πίστη διαπραγμάτευση. Όμως η Γερμανία έχει σπάσει αυτό το ταμπού επανειλημμένα τον περασμένο χρόνο, εγκαινιάζοντας μια τάση που υιοθετούν και άλλοι. Επί του παρόντος, το Βερολίνο εμποδίζει την υιοθέτηση ήδη συμφωνηθέντων κανόνων για την εταιρική δέουσα επιμέλεια στο Συμβούλιο της ΕΕ, όπως ακριβώς έκανε πριν από ένα χρόνο για μια συμφωνία σχετικά με την απαγόρευση των νέων αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης από το 2035.
Ο Luena επέκρινε αυτήν την τακτική. «Δεν νομίζω ότι θα οδηγήσει σε οτιδήποτε καλό», είπε, υποστηρίζοντας ότι η προσπάθεια να παραβιάσει κανείς μια διευθετημένη συμφωνία «μειώνει την αξιοπιστία του». Το ΕΛΚ δικαιολόγησε την αντίθεσή του της 11ης ώρας υποστηρίζοντας ότι ο νέος νόμος θα βλάψει τους αγρότες, οι οποίοι απέκλεισαν τη συνοικία της ΕΕ των Βρυξελλών με τρακτέρ τη Δευτέρα. «Χαιρετίζουμε το γεγονός ότι το αναθεωρημένο νομικό κείμενο έχει ελάχιστη ομοιότητα με την αρχική πρόταση», δήλωσε ο αντιπρόεδρος του ΕΛΚ Siegfried Muresan πριν από την ψηφοφορία. «Αλλά είναι ακόμα καλύτερα να ξεκινήσουμε από το μηδέν και να βάλουμε πρώτα τα συμφέροντα των αγροτών», κατέληξε.
