Η χειρουργική αντιμετώπιση της καλοήθους προστατικής υπερπλασίας αποτελεί ένα κεφάλαιο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για την ουρολογία, δεδομένης και της προόδου που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στον τομέα της ενδοουρολογίας. Αντίθετα με ό,τι συνέβαινε κάποτε, σήμερα οι επιλογές όσον αφορά στην χειρουργική θεραπεία είναι πολλές, έτσι ώστε ο ουρολόγος να διαλέγει κάθε φορά την πιο κατάλληλη ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του ασθενούς.
Σχηματικά οι χειρουργικές επεμβάσεις για την υπερπλασία του προστάτη διακρίνονται σε ανοικτές και ενδοσκοπικές (οι λεγόμενες και διουρηθρικές). Οι πρώτες γίνονται με κανονική χειρουργική τομή που γίνεται στο κάτω μέρος της κοιλίας, ενώ οι διουρηθρικές πραγματοποιούνται διαμέσου της ουρήθρας, με χρήση ειδικών ενδοσκοπικών εργαλείων. Το γεγονός βέβαια ότι στη δεύτερη περίπτωση δεν υπάρχει χειρουργική τομή δεν σημαίνει ότι πρόκειται για ακίνδυνα ή ήσσονος σημασίας χειρουργεία. Οι διουρηθρικές επεμβάσεις, αντίθετα με ό,τι μπορεί να πιστεύει λανθασμένα ο πολύς κόσμος, είναι κανονικά χειρουργεία που μπορεί να έχουν σημαντικές επιπλοκές, τις οποίες ο ουρολόγος οφείλει να γνωρίζει ώστε να τις αναγνωρίσει και να τις αντιμετωπίσει έγκαιρα. Ασφαλώς η απουσία χειρουργικής τομής είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα για τον ασθενή και είναι ακριβώς αυτό που έχει κάνει τη διουρηθρική προστατεκτομή τόσο δημοφιλή, ώστε να είναι σήμερα το πιο συχνό χειρουργείο που γίνεται για την προστατική υπερπλασία .
Σημαντικό στοιχείο που μπορεί να οδηγήσει στην επιλογή ενός συγκεκριμένου τύπου χειρουργείου είναι το μέγεθος του προστάτη. Συνήθως ασθενείς με προστάτη πολύ μεγάλου μεγέθους χρειάζονται ανοικτό χειρουργείο ενώ μικρότεροι προστάτες αφαιρούνται διουρηθρικά.
Η ανοικτή χειρουργική επέμβαση αποτελεί ακόμη και σήμερα τη μέθοδο με τα καλύτερα αποτελέσματα σε βάθος χρόνου. Ωστόσο η χρήση της έχει περιοριστεί σε περιπτώσεις με προστάτες μεγάλου μεγέθους που δεν μπορούν να αφαιρεθούν διουρηθρικά, όπως και σε πιο πολύπλοκα περιστατικά με μεγάλους λίθους στην ουροδόχο κύστη ή με παρουσία εκκολπωμάτων της κύστης. Σήμερα, όλο και πιο συχνά ασθενείς με ιδιαίτερα μεγάλο προστάτη που άλλοτε θα απαιτούσαν ανοικτή χειρουργική επέμβαση αντιμετωπίζονται διουρηθρικά με άριστα αποτελέσματα, καθώς η εμπειρία από την ενδοσκοπική αντιμετώπιση μεγάλων αδένων ολοένα και μεγαλώνει.
Μία ιδιαίτερη κατηγορία ασθενών είναι ηλικιωμένοι με συνοδά προβλήματα υγείας ή ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά. Τα laser έχουν δώσει την απάντηση τα τελευταία χρόνια σε τέτοιες περιπτώσεις. Η laser προστατεκτομή προκαλεί μικρότερες απώλειες αίματος και για το λόγο αυτό αποτελεί πολλές φορές τη μόνη λύση για επιβαρυμένους ασθενείς. Επιπλέον των laser, οι τεχνικές εξάχνωσης όπως το TURis, εφαρμόζονται ολοένα και συχνότερα με πολύ καλά αποτελέσματα, ειδικά σε περιπτώσεις με μικρού ή μέτριου βαθμού υπερπλασία. Το ίδιο ισχύει και για τεχνικές με εφαρμογή μικροκυμάτων (TUMT) ή με ραδιοκύματα που εφαρμόζονται διουρηθρικά μέσω βελόνης (TUNA).
Υπάρχουν βέβαια και κάποιες περισσότερο απλές μέθοδοι που εφαρμόζονται σε ιδιαίτερα επιβαρυμένους ασθενείς, όπως η χρήση μεταλλικών προθέσεων που τοποθετούνται στην ουρήθρα προκειμένου να επιτρέπουν την ακώλυτη ροή των ούρων. Τέλος, στις επεμβατικές πράξεις συμπεριλαμβάνεται και η απλή τοποθέτηση μόνιμου καθετήρα κύστεως, που εφαρμόζεται όταν δεν μπορεί να γίνει κανένας από τους παραπάνω χειρισμούς λόγω κακής κατάστασης του ασθενούς.
Αφήνουμε για το τέλος μία πολύ σημαντική επισήμανση: Κανένα από τα χειρουργεία που γίνονται για καλοήθη υπερπλασία του προστάτη δεν αφαιρούν τον αδένα εξ΄ ολοκλήρου. Για να το πούμε απλά, αυτό που αφαιρείται είναι το τμήμα εκείνο του αδένα που προκαλεί τα συμπτώματα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι άνδρες που έχουν υποβληθεί σε χειρουργείο για καλοήθη προστατική υπερπλασία εξακολουθούν να έχουν ένα μέρος του προστάτη τους, γεγονός που σημαίνει ότι εξακολουθούν να έχουν πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του προστάτη. Είναι λάθος λοιπόν να νομίζουμε ότι σε μία επέμβαση για υπερπλασία του προστάτη αφαιρείται όλο το όργανο. Ένα τμήμα του αδένα εξακολουθεί να υπάρχει, και ο προληπτικός έλεγχος για καρκίνο θα πρέπει να συνεχίζεται.
Το άρθρο υπογράφει ο Κ.Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
