Αν και είναι φυσιολογικό τα επίπεδα τεστοστερόνης να πέφτουν όσο γερνούν οι άνδρες, η χαμηλή τεστοστερόνη μπορεί να επηρεάσει την υγεία ενός άνδρα. Όπως και να το κάνουμε η τεστοστερόνη είναι αυτό που κάνει τον άνδρα, άνδρα. Η άνοδος της νέας τεστοστερόνης στην εφηβεία κτίζει μύες και οστά, βαθαίνει τη φωνή και ορίζει τη σεξουαλική επιθυμία. Κατά τη διάρκεια της ζωής ενός άνδρα, η τεστοστερόνη διατηρεί τα ανδρικά χαρακτηριστικά του.
Τα επίπεδα τεστοστερόνης πέφτουν σταθερά μετά την ηλικία των 40. Η πτώση είναι σχετικά μικρή, με μέσο ποσοστό πτώσης περίπου 1%-2% το χρόνο. Στη μέση ηλικία και αργότερα, όλοι οι άνδρες βιώνουν κάποια πτώση στη τεστοστερόνη- όμως μόνο ένα μικρό ποσοστό ανδρών που γερνούν έχουν επίπεδα πολύ χαμηλότερα από αυτά που θεωρούνται φυσιολογικά για την ηλικία τους.
Αυτή η χαμηλή τεστοστερόνη είναι μέρος της φυσιολογικής γήρανσης- ή ένα ιατρικό πρόβλημα που χρειάζεται θεραπεία; Αν ένας άνδρας δεν έχει συμπτώματα, δε χρειάζεται καν να ελέγξετε τα επίπεδα (για χαμηλή τεστοστερόνη), σύμφωνα με την Karen Herbst, MD, PhD, ενδοκρινολόγο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο.
«Δεν υπάρχει απόδειξη πως η θεραπεία της χαμηλής τεστοστερόνης χωρίς την ύπαρξη συμπτωμάτων έχει οφέλη. Αλλά στους άνδρες με συμπτώματα (χαμηλής τεστοστερόνης), πολλοί θα επωφεληθούν από τη θεραπεία».
Τι σημαίνει χαμηλή τεστοστερόνη;
Η χαμηλή τεστοστερόνη ορίζεται όταν έχουμε λιγότερο από 300ng/dl στο αίμα. Τα συμπτώματα της χαμηλής τεστοστερόνης περιλαμβάνουν χαμηλή σεξουαλική επιθυμία, στυτική δυσλειτουργία, προβλήματα στη διάθεση, κόπωση και διαταραχές στον ύπνο. Από όλους τους άνδρες με επίπεδα τεστοστερόνης κάτω του φυσιολογικού, περίπου 1 στους δύο με 2 στους 3 αναφέρουν συμπτώματα.
Αντίθετα από τη γυναικεία εμμηνόπαυση, όπου τα επίπεδα οιστρογόνου πέφτουν μετά από μήνες σε πολύ χαμηλά επίπεδα, η ανδρική «ανδρόπαυση» είναι μια σταδιακή μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης με την πάροδο των χρόνων. Τα αποτελέσματα της χαμηλής τεστοστερόνης μπορεί να είναι ύπουλα, ακόμα κι απαρατήρητα.
Όπως αναφέρει η Herbst κάποιοι άνδρες με χαμηλή τεστοστερόνη έχουν συμπτώματα χωρίς να τα αναγνωρίζουν. Μπορεί ακόμα να έχουν ερωτική επιθυμία, αλλά να μη συνειδητοποιούν πόσο πολύ έχει μειωθεί.
Οι άνδρες με συμπτώματα χαμηλής τεστοστερόνης μπορεί να έχουν σημαντική επιδείνωση της ποιότητας ζωής. Η τρέχουσα ιατρική σκέψη είναι «πρέπει να χορηγηθεί σ’ αυτούς τους άνδρες υποκατάστατο τεστοστερόνης».
Η χαμηλή τεστοστερόνη μπορεί να αποκατασταθεί με τη χρήση ενός καθημερινού δερματικού τζελ, με έμπλαστρα στο δέρμα, δισκία που διαλύονται στο στόμα, ή ενέσεις. Οι γενικές συστάσεις είναι να ανεβάσουμε την τεστοστερόνη στο αίμα στα φυσιολογικά μόνο επίπεδα.
Οι επιπτώσεις της χαμηλής τεστοστερόνης στην υγεία
Παραδόξως λίγα είναι γνωστά σχετικά με τις μακροχρόνιες επιπτώσεις της χαμηλής τεστοστερόνης στην υγεία. Η χαμηλή τεστοστερόνη συνδέεται με διάφορες χρόνιες ιατρικές παθήσεις, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η κατάθλιψη, και πιθανό καρδιαγγειακό νόσημα. Ωστόσο, «δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο αν (η χαμηλή τεστοστερόνη) προκαλεί αυτές τις παθήσεις» λέει η Herbst και συνεχίζει επισημαίνοντας πως τελικά, μπορεί να είναι ακριβώς το αντίθετο.
Οι ίδιες διαδικασίες που οδηγούν σε ιατρική ασθένεια- προκαλώντας διαβήτη και υψηλή αρτηριακή πίεση, για παράδειγμα- μπορεί ενδεχομένως να είναι αίτια χαμηλής τεστοστερόνης, τονίζει ένας άλλος ειδικός ο Andre Araujo, PhD, επιδημιολόγος και ερευνητής της ανεπάρκειας τεστοστερόνης και συνεχίζει πως είναι πιθανό τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης να αποτελούν ένδειξη της γενικότερης φθοράς της υγείας.
Η τεστοστερόνη αναπτύσσει τα οστά, και η χαμηλή τεστοστερόνη μπορεί να οδηγήσει σε αραίωση/συρρίκνωση των οστών, που ονομάζεται οστεοπόρωση.
Οι άνδρες με κατάγματα στο ισχίο τείνουν να έχουν χαμηλή τεστοστερόνη. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει απόδειξη πως η θεραπεία τεστοστερόνης μειώνει τον κίνδυνο κατάγματος κι όμως, οι περισσότεροι γιατροί θα χορηγούσαν σε έναν άνδρα με χαμηλή πυκνότητα των οστών τεστοστερόνη, όπως εξάλλου λέει η Herbst.
Επεξήγηση χαμηλής τεστοστερόνης: Πώς γνωρίζετε όταν τα επίπεδα είναι πολύ χαμηλά;
Υποκατάσταση τεστοστερόνης: Οφέλη και κίνδυνοι
Οι συνταγές για υποκατάσταση τεστοστερόνης έχουν 17πλάσια άνοδο τα τελευταία χρόνια. Κάποιοι ειδικοί επικροτούν την αύξηση, ενώ άλλοι εφιστούν την προσοχή. Η υποκατάσταση τεστοστερόνης σε διαθέσιμες δόσεις θεωρείται γενικά ασφαλής, αλλά σύμφωνα πάλι με την Herbst «δε γνωρίζουμε τα μακροπρόθεσμα οφέλη και κινδύνους ακόμα».
Κάποια στοιχεία υποδηλώνουν πως πολλοί άνδρες με συμπτωματική χαμηλή τεστοστερόνη δεν παίρνουν θεραπεία, αναφέρει ο Araujo που μαζί με τους συνεργάτες του διαπίστωσαν σχετικά χαμηλά επίπεδα θεραπείας στη Βοστόνη, σε πρόσφατη μελέτη.
«Μόνο περίπου το 12% των ανδρών με συμπτωματική ανεπάρκεια ανδρογόνων είχαν υποβληθεί σε θεραπεία» επισημαίνει ο επιδημιολόγος και συνεχίζει λέγοντας πως χωρίς πρόσβαση στα ιατρικά αρχεία, δε μπορούμε να πούμε πως θα έπρεπε να είχαν υποβληθεί. Όμως μπορούμε να πούμε πως δεν έμοιαζε να οφείλεται σε έλλειψη ιατρικής φροντίδας ή σε απροθυμία από τη μεριά τους.
Οι άνδρες έχουν μια μεγάλη ποικιλία αντιδράσεων στην υποκατάσταση τεστοστερόνης. «Μακάρι όλοι οι άνδρες να συμπεριφέρονταν το ίδιο όταν τους δίνεις τεστοστερόνη» τονίζει η Herbst. «Δυστυχώς δεν είναι έτσι».
Στην εξειδικευμένη κλινική της, «περίπου το 10% δεν έχει κάποια αντίδραση/διαφορά. Περίπου το 90% βλέπει κάποιου είδους βελτίωση, και περίπου 1 στους 10 απ’ αυτούς είναι “πανευτυχείς”». Σε κλινικές δοκιμές, η πλειοψηφία των ανδρών με χαμηλή τεστοστερόνη έχουν βελτιωμένη στυτική δυσλειτουργία και σεξουαλική επιθυμία με την υποκατάσταση τεστοστερόνης. Ο βαθμός αντίδρασης ποικίλει ωστόσο, κι η μακροπρόθεσμη αντίδραση είναι άγνωστη.
Σύμφωνα με τις κλινικές οδηγίες της Ενδοκρινολογικής Εταιρείας, κάποιοι άνδρες δε θα έπρεπε να πάρουν συμπληρώματα τεστοστερόνης. Οι άνδρες με μεταστατικό καρκίνο του προστάτη ή καρκίνο του μαστού και καρκίνο των όρχεων, δε θα έπρεπε με τίποτα, επειδή η τεστοστερόνη μπορεί να κάνει αυτούς τους καρκίνους να μεγαλώσουν. Άλλες παθήσεις ενδεχομένως μπορεί να χειροτερέψουν με τη θεραπεία τεστοστερόνης, όπως η υπνική άπνοια, η σοβαρή καλοήθης υπερτροφία του προστάτη, η σοβαρή συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, ή τα αυξημένα ερυθρά αιμοσφαίρια (ερυθροκύτωση).
Κλινικές δοκιμές για να εκτιμηθούν τα οφέλη της υποκατάστασης ορμόνης βρίσκονται σε εξέλιξη. Μέχρι να ολοκληρωθούν, οι άνδρες με συμπτώματα χαμηλής τεστοστερόνης, οι εξετάσεις αίματος των οποίων δείχνουν χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης, χρειάζεται να αποφασίσουν μόνοι τους και σε συνεργασία με το γιατρό τους.
Κι αυτό αν αυτοί οι άνδρες καταφέρουν να βρουν το θάρρος να μιλήσουν για τα συμπτώματα χαμηλής τεστοστερόνης. Η Herbst καταλήγει λέγοντας πως οι περισσότεροι άνδρες στην κλινική της δε μιλούν γι’ αυτό και «θα ήταν σπουδαίο αν μιλούσαν».
