Η παχυσαρκία χαρακτηρίζεται ως νόσος από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και ορίζεται ως η αποθήκευση υπερβολικής ποσότητας λίπους, που δύναται να οδηγήσει σε επιβάρυνση της υγείας.
Τα έξι κύρια αίτια της παχυσαρκίας είναι:
- Οι «κακές ή ανθυγιεινές» διατροφικές συνήθειες
- Η έλλειψη ή παντελής απουσία σωματικής άσκησης
- Οι διάφοροι γενετικοί παράγοντες
- Το άγχος ή στρες
- H έλλειψη ύπνου ή η κακή ποιότητα ύπνου
- Κάποια φάρμακα που λαμβάνετε για άλλες νόσους
Η Παχυσαρκία είναι μία πολυπαραγοντική νόσος που επιφέρει πολλές επιπτώσεις στον οργανισμό, τις όποιες είναι καλό να γνωρίζουμε ώστε να ευαισθητοποιηθούμε και να δράσουμε άμεσα για την αντιμετώπιση της. Συνδέεται στενά με αρκετές συννοσηρότητες όπως:
- Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2
- Εγκεφαλικό επεισόδιο
- Αποφρακτική άπνοια ύπνου
- Κατάθλιψη
- Καρδιοπάθεια
- Υψηλή αρτηριακή πίεση
- Υψηλά επίπεδα χοληστερόλης
- Καρκίνος
- Οσφυαλγία
- Υπογονιμότητα
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
Η παχυσαρκία είναι μείζον ζήτημα για την υγειά του ανθρώπινου οργανισμού, καθώς:
- Περίπου το 65-80% των νέων περιστατικών σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 στην Ευρώπη οφείλονται στο υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία.
- Περίπου το 10-13% των θανάτων στην Ευρώπη κάθε χρόνο οφείλονται στην παχυσαρκία και τις συννοσηρότητές της.
- Περίπου 78.000 νέα περιστατικά καρκίνου στην Ευρώπη, κάθε χρόνο, οφείλονται στο υπερβολικό βάρος.
- Και από 60% έως 80% των γυναικών με πολυκυστικές ωοθήκες έχουν παχυσαρκία που θεωρείται ότι επιδεινώνει τις επιπλοκές τους.
Τα άτομα με παχυσαρκία μπορεί να υφίστανται διακρίσεις, οι οποίες έχουν επιπτώσεις στην καθημερινότητά τους. Τα άτομα με υπερβολικό βάρος υφίστανται διακρίσεις στο χώρο εργασίας τους, στο περιβάλλον υγειονομικής περίθαλψης και το κυριότερο στις προσωπικές τους σχέσεις.
Το «μέγεθος» της Παχυσαρκίας
Τα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν το πραγματικό μέγεθος της νόσου που ονομάζεται Παχυσαρκία και κατά πόσο επηρεάζει όχι μόνο τον παγκόσμιο πληθυσμό, αλλά και την Ελλάδα. Παρατηρείται παγκόσμια αύξηση του αριθμού αλλά και της σοβαρότητας των περιστατικών των ατόμων που πάσχουν από παχυσαρκία, καθώς το 39% των ενηλίκων παγκοσμίως είναι υπέρβαροι και το 13% παχύσαρκοι.
Σε ότι αφορά την Ευρώπη, τα διαθέσιμα δεδομένα υποδεικνύουν ότι ο επιπολασμός της παχυσαρκίας αυξάνεται με ανησυχητικό ρυθμό σε ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς επηρεάζει περίπου το 10-30% των ενηλίκων.
Σύμφωνα με πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη, στην Ελλάδα η παχυσαρκία επηρεάζει το 32,1% του πληθυσμού της χώρας, δηλαδή περίπου 3 εκατομμύρια ανθρώπους.
Το 2020, 107 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως είναι παχύσαρκα ενώ αν αυτή η ανοδική τάση συνεχιστεί, θα έχουμε παγκοσμίως περισσότερα παχύσαρκα από ελλιποβαρή παιδιά έως το 2022 και σε λιγότερο από 20 χρόνια, ο αριθμός των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών θα έχει σχεδόν διπλασιαστεί, φτάνοντας σε 1 στα 5 παιδιά παγκοσμίως.
Η διάγνωση της Παχυσαρκίας, με δύο τρόπους
1ος Τρόπος: Υπολογισμός ΔΜΣ (δείκτη μάζας σώματος): Η διάγνωση της παχυσαρκίας ξεκινά με τον υπολογισμό του ΔΜΣ (δείκτης μάζας σώματος). Πρόκειται για μια απλή μέτρηση του βάρους σε κιλά, το οποίο στη συνέχεια διαιρείτε με το τετράγωνο του ύψους σας σε μέτρα. Παρακάτω ακολουθεί ένας πίνακας υπολογισμού του ΔΜΣ (δείκτη μάζας σώματος), με τον οποίο μπορείτε να υπολογίσετε το ΔΜΣ σας (δείκτη μάζας σώματος), βάσει του βάρους και του ύψους σας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προτείνει ένα σύστημα κατηγοριοποίησης με βάση το ΔΜΣ, για την καθοδήγηση στρατηγικών λήψης αποφάσεων τόσο σε επίπεδο πληθυσμού όσο και σε κλινικό επίπεδο
2ος Τρόπος: Μέτρηση περιφέρειας μέσης: Η περιφέρεια μέσης αποτελεί ένα σημαντικό δείκτη για την αξιολόγηση κινδύνων για την υγεία καθώς και για τη διάγνωση της παχυσαρκίας. Παρακάτω ακολουθούν ορισμένες συμβουλές για το πώς η μέτρηση αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί με άνεση:
- Κρατήστε την άκρη μιας μεζούρας ακριβώς στο ύψος του ομφαλού σας.
- Τυλίξτε τη μεζούρα γύρω από την μέση σας, σε ίσο ύψος σε όλα τα σημεία.
- Κρατήστε και τα δύο άκρα της μεζούρας και προσαρμόστε την, ώστε να βεβαιωθείτε ότι βρίσκεται στο ύψος της άνω λαγόνιας ακρολοφίας και καταγράψτε τη μέτρησή σας.
Tα όρια περιφέρειας μέσης για τον προσδιορισμό αυξημένου σχετικού κινδύνου εμφάνισης επιπλοκών που σχετίζονται με την παχυσαρκία:30
- Άνδρες > 102 εκατοστά
- Γυναίκες > 88 εκατοστά
Τρεις Τρόποι αντιμετώπισης της Παχυσαρκίας
Διατροφή και άσκηση. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο όλων των θεραπειών κατά της παχυσαρκίας και θα πρέπει να αποτελούν την παρέμβαση πρώτης γραμμής σε όλα τα άτομα με ΔΜΣ (δείκτη μάζας σώματος) ≥25,0 kg/m2. Είναι σημαντικό οι αλλαγές στον τρόπο ζωής να περιλαμβάνονται σε κάθε παρέμβαση για την απώλεια βάρους. Σύμφωνα με τις συστάσεις πολλών κατευθυντήριων οδηγιών για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, η θεραπεία της παχυσαρκίας μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα τρία στοιχεία:
- διατροφικό πλάνο
- σωματική δραστηριότητα
- αλλαγή συμπεριφοράς του ιδίου του ατόμου, αλλά και του περιβάλλοντός του
Ωστόσο, αυτές οι παρεμβάσεις δεν αρκούν πάντοτε για τη διατήρηση ή την επίτευξη της απώλειας βάρους.
Φαρμακοθεραπεία. Η φαρμακευτική προσέγγιση θα πρέπει να εξετάζεται ως επιλογή στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την αντιμετώπιση της νόσου. Η φαρμακευτική προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να διατηρήσουν τη συμμόρφωσή τους στην προσπάθεια απώλειας βάρους, να μειώσουν τους κινδύνους για την υγεία τους που σχετίζονται με την παχυσαρκία και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. Μπορεί επίσης να συμβάλει στην αποτροπή της εμφάνισης συννοσηροτήτων της παχυσαρκίας (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2). Η φαρμακευτική προσέγγιση μπορεί να εξεταστεί ως επιλογή σε ασθενείς με ΔΜΣ (δείκτη μάζας σώματος) ≥30,0 kg/m2 ή ΔΜΣ (δείκτη μάζας σώματος) ≥27,0 kg/m2 με συννοσηρότητες σχετιζόμενες με την παχυσαρκία, εάν η θεραπεία μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής δεν παρέχει επαρκές κλινικό όφελος.
Οι φαρμακευτικές αγωγές κατά της παχυσαρκίας μπορούν να δράσουν απευθείας στο κεντρικό νευρικό σύστημα, επάγοντας την απώλεια βάρους με μείωση της όρεξης ή να δράσουν περιφερικά και να επάγουν την απώλεια βάρους, αλληλοεπιδρώντας με την απορρόφηση λίπους από τη γαστρεντερική οδό. Οι φαρμακευτικές αγωγές κατά της παχυσαρκίας υπό προϋποθέσεις μπορούν να επιφέρουν σχετικά άμεση μείωση βάρους 5%, στον ασθενή που λαμβάνει την θεραπεία.
Η φαρμακευτική προσέγγιση μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί μετά από βαριατρική χειρουργική επέμβαση, καθώς το 10-20% των ασθενών μπορεί να ανακτήσουν το βάρος που απώλεσαν με τη βαριατρική επέμβαση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση σε μελέτη για την Παχυσαρκία συνιστά τη φαρμακοθεραπεία για ασθενείς με μερική απόκριση στην απώλεια βάρους ή ασθενείς που έχουν ανακτήσει βάρος μετά από βαριατρική χειρουργική επέμβαση.
Bαριατρική χειρουργική επέμβαση. Η βαριατρική χειρουργική είναι η τρίτης γραμμής και παράλληλα αποτελεσματικότερη παρέμβαση για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Σε ασθενείς με ΔΜΣ (δείκτη μάζας σώματος) ≥40κg/m2 ή με ΔΜΣ (δείκτη μάζας σώματος) ≥35κg/m2 και τουλάχιστον μία ή περισσότερες συννοσηρότητες σχετιζόμενες με παχυσαρκία (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, υπέρταση, υπνική άπνοια και άλλες αναπνευστικές διαταραχές, μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος, οστεοαρθρίτιδα, διαταραχές λιπιδίων, γαστρεντερικές διαταραχές ή καρδιοπάθεια), η παρέμβαση αυτή είναι αποτελεσματική για τη μείωση του βάρους και τη βελτίωση σχετιζόμενων συννοσηροτήτων. Η βαριατρική χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι είτε δυσαπορροφητική είτε περιοριστική, με κάθε τύπο να συνεπάγεται διαφορετικές αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Τέλος, αξίζει τα σημειώσουμε τα οφέλη από την απώλεια βάρους της τάξης του 5-10%, καθώς τα δεδομένα είναι εντυπωσιακά. Με την ανωτέρω μείωση βάρους, μπορεί να επιτευχθεί:
- Μείωση του κινδύνου ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
- Μείωση των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου
- Βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ
- Βελτίωση της αρτηριακής πίεσης
- Βελτίωση της βαρύτητας της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου
- Βελτίωση της ποιότητας ζωής που συνδέεται με την υγεία
- Απώλεια μόλις 5% του αρχικού σωματικού βάρους σε παχύσαρκες γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες βελτίωσαν την αυθόρμητη ωορρηξία και τα ποσοστά αυθόρμητης εγκυμοσύνης.
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.mintoxeisvaros.gr
Παράλληλα μπορείτε να παρακολουθήσετε το παρακάτω video στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
