Το ασφυκτικό μονοπώλιο των ρωσικών εξαγωγών φυσικού αερίου μπορεί σύντομα να χαλαρώσει. Σύμφωνα με το οικονομικό πρακτορείο Finmarket, η ρωσική κυβέρνηση θα δώσει τη δυνατότητα στους «ανεξάρτητους παραγωγούς» (ιδιωτικές εταιρείες) φυσικού αερίου να έχουν πρόσβαση στις εξαγωγές μέσω των αγωγών μεταφοράς ενεργειακών πόρων. Πρόκειται, ουσιαστικά, για ένα μέτρο-απάντηση στο τρίτο ενεργειακό πακέτο της Ε.Ε.. Στο Υπουργείο Ενέργειας, βέβαια, αρνούνται την ύπαρξη τέτοιων σχεδίων, αλλά κυβερνητικές πηγές ατύπως κάνουν λόγο για το αντίθετο.
Το πρακτορείο Finmarket, μάλιστα, σημειώνει ότι η αρμόδια κρατική υπηρεσία ετοιμάζει υπόμνημα σχετικά με το πώς θα δομηθούν οι παραδόσεις του ρωσικού φυσικού αερίου την Ευρώπη, στην περίπτωση που τα νέα έργα των αγωγών της Gazprom, όπως ο Nord Stream και ειδικά ο South Stream, θα εμπέσουν στο πεδίο εφαρμογής των περιορισμών του τρίτου ενεργειακού πακέτου. Το πρακτορείο παραθέτει αποσπάσματα από το σχέδιο έκθεσης που εστάλη στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, υπεύθυνο του τομέα καυσίμων και ενέργειας, Αρκάντι Ντβορκόβιτς.
Στο έγγραφο αναφέρεται ότι στο πλαίσιο του τρίτου ενεργειακού πακέτου μπορεί να επιδιωχθεί αφενός η προστασία των επενδύσεων και αφετέρου οι σχετικές -με τις ρωσικές εξαγωγές φυσικού αερίου- ρυθμίσεις να μην έχουν αναδρομική ισχύ. Εξάλλου, η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν εφαρμόζεται ακόμα πλήρως, ούτε για τα έργα που έχουν ήδη υλοποιηθεί ούτε και για αυτά που ξεκινούν. Ωστόσο, οι Βρυξέλλες δεν θέλουν να κάνουν υποχωρήσεις. Έτσι, η κυβέρνηση θα πρέπει να «αναζητήσει νέους τρόπους προώθησης των ρωσικών συμφερόντων στο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο» και ένας από αυτούς θα πρέπει να συνδεθεί με την υλοποίηση των έργων φυσικού αερίου στην Ευρώπη από ρωσικούς επιχειρηματικούς φορείς που δεν είναι συνδεδεμένοι με την Gazprom.
Επιτρέποντας την είσοδο ανεξάρτητων παραγωγών στους νέους αγωγούς της, η Gazprom θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα, τουλάχιστον χωρίς τη συμμετοχή ξένων ανταγωνιστών.
Οι ενδιαφερόμενες εταιρείες
Αν και στο ρωσικό Υπουργείο Ενέργειας αρνούνται την ύπαρξη τέτοιων πρωτοβουλιών, θεωρείται βέβαιον ότι τέτοιο έγγραφο υπάρχει και φέρει μάλιστα τη διαβάθμιση «Απόρρητο». Οι εταιρείες που θα μπορούσαν να διεκδικήσουν μερίδιο στις εξαγωγές φυσικού αερίου μέσω αγωγού προς την Ευρώπη είναι η Novatek και η «Rosneft». Οι δύο εταιρείες προσπαθούν να πετύχουν την κατάργηση του μονοπωλίου της Gazprom στις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Στη Novatek έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι ενδιαφέρονται για την πρόσβαση της εταιρείας στην ευρωπαϊκή αγορά. Επίσης, ο Ευρωπαίος επίτροπος για την Ενέργεια, Günther Oettinger, τον Μάιο του 2011 είχε πει ξεκάθαρα: «Θα ήμουν πολύ ευχαριστημένος να έβλεπα στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, για παράδειγμα, τη Novatek». Στα τέλη του 2011, ο Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε ότι «σε κάποιο επόμενο στάδιο, οι ανεξάρτητοι Ρώσοι παραγωγοί θα έχουν τη δυνατότητα να εξάγουν μέσω των αγωγών. Πολύ περισσότερο, που και οι Ευρωπαίοι εταίροι μας, μας σπρώχνουν προς αυτήν την κατεύθυνση».
Οι ανεξάρτητοι παραγωγοί
Η απελευθέρωση των εξαγωγών φυσικού αερίου στη Ρωσία θα λειτουργήσει υπέρ της Ασίας, επειδή οι εξαγωγές των ανεξάρτητων παραγωγών φυσικού αερίου – δηλαδή, εκτός της Gazprom – θα κατευθύνονται κυρίως προς τις χώρες της Ασίας-Ειρηνικού Ωκεανού, όσο παραμένει κλειστή η αγορά της Ευρώπης.
Ως τώρα, το ρωσικό Υπουργείο Ενέργειας εκτιμούσε ότι, στην περίπτωση της απελευθέρωσης των εξαγωγών ΥΦΑ από τη Ρωσία, η ευρωπαϊκή αγορά θα έπρεπε να παραμείνει κλειστή για τους ανεξάρτητους παραγωγούς και ότι το δικό τους φυσικό αέριο θα πρέπει να πωλείται στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού συμπληρωματικά των ροών φυσικού αερίου της Gazprom, δήλωσε ο υπουργός Αλεξάντρ Νόβακ.
Μήλον της έριδος η ευρωπαϊκή αγορά
Στην ήδη στάσιμη ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, το ρωσικό κρατικό μονοπώλιο νιώθει έντονα την ανταγωνιστική πίεση από τη Νορβηγία, το Κατάρ και από το επαν-εξαγώγιμο ΥΦΑ από τις ΗΠΑ. Η Gazprom, μέσα σε αυτό το τοπίο, συνεχίζει να κατασκευάζει ακριβούς αγωγούς μεγάλης μεταφορικής δυνατότητας προς την Ευρώπη. Γι’ αυτό, το κράτος επιμένει, ώστε το άνοιγμα των συνόρων σε τρίτους παραγωγούς να μην προκαλέσει επιπρόσθετη ζημιά στο μονοπώλιο. Την περασμένη εβδομάδα, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός, υπεύθυνος για τον κλάδο της ενέργειας, Αρκάντι Ντβορκόβιτς, δήλωσε ότι η απελευθέρωση θα γίνει μόνο με έναν σαφή καταμερισμό των αγορών ανάμεσα στις διάφορες εταιρείες.
Από τις μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές, η Gazprom δεν προμηθεύει φυσικό αέριο μέσω αγωγού την Ισπανία (καταναλώνει περισσότερα από 30 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως) και τη γειτονική Πορτογαλία (περίπου 5 δισ. κ.μ.). Δεν προμηθεύει μέσω αγωγών ούτε το Βέλγιο ούτε και την Ελλάδα, ενώ η Gazprom εμπορεύεται φυσικό αέριο με τη Μεγάλη Βρετανία μέσω της αγοράς spot. Η ρωσική εταιρεία θέλει να ξεκινήσει τις παραδόσεις φυσικού αερίου, μέσω του αγωγού South Stream, στην Ελλάδα, και μέσω ενός νέου κλάδου, του Nord Stream, στη Βρετανία.
Οι νέοι «παίκτες»
Μεταξύ των ανεξάρτητων παραγωγών φυσικού αερίου, για την Ευρώπη ενδιαφέρεται πρωτίστως η Novatek (υλοποιεί σε συνεργασία με τη γαλλική Total το έργο «Yamal LNG» δυναμικότητας 16,5 εκατομμυρίων τόνων ετησίως). Η «Yamal LNG» βρίσκεται σε διαβούλευση με πέντε ευρωπαϊκούς καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων ισπανικών και γαλλικών φορέων, δήλωσε στα μέσα του Φεβρουαρίου 2013 ο ανώτερος σύμβουλος για θέματα υγροποιημένου φυσικού αερίου της Total, Christophe Thomas. Την περασμένη εβδομάδα, ο οικονομικός διευθυντής της Novatek, Mark Jetway, διευκρίνισε ότι η «Yamal LNG» σχεδιάζει να πουλήσει φυσικό αέριο προς την Ευρώπη και την Ασία, σε αναλογία 50 – 50.
Πρόσφατα, ο επικεφαλής της Novatek, Λεονίντ Μίχελσον, μαζί με τον Αρκάντι Ντβορκόβιτς και τον Αλεξάντρ Νόβακ επισκέφθηκε την Κίνα, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία. Στις ασιατικές χώρες ο Μίχελσον συζήτησε με εταιρείες τόσο για την τροφοδοσία τους με ΥΦΑ όσο και για τη συμμετοχή τους στο έργο «Yamal LNG». Όμως, η διαδρομή του ΥΦΑ από την περιοχή Γιαμάλ στην περιοχή του Ειρηνικού περνάει από τον Βόρειο Αρκτικό Διάδρομο που δεν είναι ανοικτός, λόγω καιρού, για ναυσιπλοΐα, όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Το κρατικό μονοπώλιο, που υλοποιεί το έργο «Vladivostok LNG», ετοιμάζεται να ξεκινήσει τις παραδόσεις ΥΦΑ στις αγορές της Ιαπωνίας, της Κίνας και της Νότιας Κορέας. Η Gazprom και οι ανεξάρτητοι εξαγωγείς δεν μπορούν να μοιραστούν τις χώρες, αλλά τους εισαγωγείς με τους οποίους θα διεξαγάγουν τις σχετικές διαπραγματεύσεις για την προμήθεια αερίου, δήλωσε ο Βαλέρι Νεστέροφ, της Sberbank Investment Research.
Η αγορά του LNG
Πρόσφατα, η Novatek επιβεβαίωσε ότι όντως προγραμμάτιζε την παροχή φυσικού αερίου από το «Yamal LNG» σε περίπου ίσες ποσότητες προς την Ευρώπη και την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, αλλά τώρα συζητείται η τροφοδοσία με ΥΦΑ των ευρωπαϊκών λιμένων μόνο στη διάρκεια της περιόδου που η Βόρεια Αρκτική Διαδρομή είναι κλειστή για τη ναυσιπλοΐα και τη μεταφορά του φυσικού αερίου στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού. «Οι αναλύσεις έδειξαν ότι οι προοπτικές για αύξηση του όγκου πωλήσεων και οι αγορές με καλά κέρδη βρίσκονται στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, παρά το υψηλότερο κόστος μεταφοράς» λένε στη Novatek. «Θεωρούμε την αγορά της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού σαν την κύρια αγορά για μας» προσθέτουν. Ορισμένες από αυτές τις συμβάσεις, σύμφωνα με τους ειδικούς, θα υπογραφούν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του προέδρου της ΛΔ Κίνας Σι Τσινπίνγκ, στη Μόσχα.
Πηγή: kommersant.ru
Επιμέλεια: Κ. Μπετινάκης
