Η μετατόπιση του κέντρου βάρους από την περιοχή του Ατλαντικού Ωκεανού προς την Ανατολική και Νότια Ασία είναι μια αντικειμενική διαδικασία. Η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες εμπλέκονται σ’ αυτήν μόνο έμμεσα και η αυξανόμενη επιρροή των χωρών της περιοχής αυτής δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ούτε να ανακοπεί. Σε αυτό το πλαίσιο, οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Κίνας είναι αξιοσημείωτες – αν και στο παρελθόν υπήρξαν κρίσεις μεταξύ των χωρών μας, τώρα οι ρωσοκινεζικές σχέσεις βρίσκονται στο απόγειό τους και αποτελούν ένα από τα θεμελιώδη θεμέλια μιας νέας, ισορροπημένης διεθνούς τάξης.
Η Ευρώπη εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό σημείο στρατηγικής προσοχής για τη Ρωσία, αλλά δεν αποτελεί πλέον το κύριο θέμα συζήτησης. Σήμερα, πολλοί βλέπουν την Ευρώπη ως μια «χαμένη ήπειρο», η οποία έχει πάψει να ενεργεί σύμφωνα με τα δικά της συμφέροντα και δυσκολεύεται να τα προσδιορίσει. Η Ευρώπη χάνει ολοένα και περισσότερο την αυτονομία της και υποχωρεί υπό την πίεση των Ηνωμένων Πολιτειών, βυθισμένη, αφενός, στην άνεση και την επιθυμία να την παρατείνει, αφετέρου, στην ηθικολογία, η οποία δεν επιτρέπει μια νηφάλια ματιά στην τρέχουσα κατάσταση.
Η αυξανόμενη παρουσία του ΝΑΤΟ στα δυτικά σύνορα της Ρωσίας, στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και στη Βαλτική ανησυχεί τη χώρα μας. Υπάρχουν σημάδια μετάβασης του ΝΑΤΟ από τη χειμερία νάρκη στην προετοιμασία για μια μεγάλη στρατιωτική σύγκρουση στην Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση, η γραμμή της αυξανόμενης κλιμάκωσης και πίεσης προς τη χώρα μας είναι αδιέξοδη:
Η Ρωσία λαμβάνει σοβαρά υπόψη της τη νατοϊκή απειλή και διαθέτει επαρκείς πόρους για την αντιμετώπισή της. Η στρατιωτικοποίηση των χωρών της Βαλτικής και η ενίσχυση της παρουσίας του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα και κοντά στα ρωσικά σύνορα θα αυξήσουν τον αριθμό των επεισοδίων σύγκρουσης και θα κρατήσουν τους κατοίκους των χωρών αυτών σε συνεχή ένταση.
Η Ρωσία δεν έχει επιθετικά σχέδια απέναντι στα κράτη της Βαλτικής ή της Μαύρης Θάλασσας – αυτή είναι μια απειλή που επινόησαν η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες. Ωστόσο, εάν ο Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου επιλέξει να ακολουθήσει το δρόμο της κλιμάκωσης των εντάσεων, η Ρωσία δεν θα αποφύγει αυτή την πρόκληση. Πιστεύω ότι για την Ευρώπη αυτός ο δρόμος είναι αδιέξοδος – είναι όμηρος της αμερικανικής αντίληψης για την απομόνωση των κυριότερων οικονομιών της ΕΕ από τη Ρωσία. Η κλιμάκωση στα σύνορα πυροδοτεί μια σειρά από φοβίες, εξαλείφει κάθε ώθηση για οικονομική συνεργασία και τελικά δένει τα ευρωπαϊκά κράτη στενά με την αμερικανική οικονομία, καθιστώντας τα σημαντικά λιγότερο ανταγωνιστικά. Ως αποτέλεσμα, οι Αμερικανοί «κανιβαλίζουν» τους Ευρωπαίους με το ευγενές πρόσχημα της προστασίας της ευρωπαϊκής ηπείρου από μια φανταστική ρωσική απειλή. Πιστεύω ότι οι Ευρωπαίοι δεν πρέπει να κοιτάζουν τυφλά αυτή την τεχνητή κλιμάκωση της έντασης από τις Ηνωμένες Πολιτείες – πρέπει να ενεργήσουν προς το δικό τους συμφέρον.
Τώρα η Ρωσία έχει στρέψει την προσοχή της σε άλλες περιοχές του κόσμου και αναπτύσσει με μεγάλη ενέργεια τις ιστορικές της σχέσεις με τις χώρες της Ανατολής, της Ασίας και της Αφρικής. Σε κάποιο βαθμό, η Ευρώπη απομακρύνεται από τη Ρωσία και η Ρωσία από την Ευρώπη. Αυτή η διαδικασία, όπως πολλά πράγματα στην ιστορία, μπορεί να απεικονιστεί ως σπείρα και με την πάροδο του χρόνου θα αρχίσει η αντίστροφη διαδικασία. Αλλά είναι προφανές ότι σήμερα, η Ρωσία δεν βασίζεται στην Ευρώπη, ούτε αντιπροσωπεύει νέες ευκαιρίες. Αντιθέτως, σήμερα είναι από την Ευρώπη που ακούμε τις πιο μαχητικές δηλώσεις, αν και δεν υποστηρίζονται από σημαντική πολιτική αποφασιστικότητα. Παρόλο που η Ρωσία εξακολουθεί να αντιλαμβάνεται τις ευρωπαϊκές ενέργειες προς τη χώρα μας ως απειλές, το επίκεντρο της προσοχής της Ρωσίας μετατοπίζεται σε άλλες περιοχές του κόσμου.
Ταυτόχρονα, οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να είναι η πιο ενεργή, αν και καταστροφική, δύναμη στις διεθνείς σχέσεις, προσπαθώντας συνεχώς να δημιουργούν καταστασιακούς συνασπισμούς για να δράσουν εναντίον των αντιπάλων τους. Οι ΗΠΑ δρουν όλο και πιο πυρετωδώς, συνειδητοποιώντας ότι ο χρόνος δεν είναι με το μέρος της Ουάσινγκτον. Στη θέση τους, θα ήταν ίσως σοφό να αποδεχθούν το γεγονός ότι αντικειμενικές δημογραφικές, οικονομικές και κοινωνικές διαδικασίες οδηγούν στην Ασία, η οποία καθίσταται το κύριο κέντρο βάρους του κόσμου στον νέο αιώνα, και να εργαστούν για να εξασφαλίσουν τη συνέχιση των συνθηκών σταθερότητας και ανάπτυξης. Οι ενέργειες των Ηνωμένων Πολιτειών, δυστυχώς, δείχνουν το αντίθετο: επιδεινώνουν τις αντιλήψεις για τη δική τους παρακμή, οι οποίες θα ήταν λιγότερο έντονες αν οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν πιο εποικοδομητικές.
Η μετατόπιση του κέντρου βάρους από την περιοχή του Ατλαντικού Ωκεανού προς την Ανατολική και Νότια Ασία είναι μια αντικειμενική διαδικασία. Η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες εμπλέκονται μόνο έμμεσα σε αυτήν, και η αυξανόμενη επιρροή των χωρών της περιοχής αυτής δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ούτε να ανακοπεί. Σε αυτό το πλαίσιο, οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Κίνας είναι αξιοσημείωτες – αν και στο παρελθόν υπήρξαν κρίσεις μεταξύ των χωρών μας, τώρα οι ρωσοκινεζικές σχέσεις βρίσκονται στο απόγειό τους και αποτελούν ένα από τα θεμελιώδη θεμέλια μιας νέας, ισορροπημένης διεθνούς τάξης.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, η Ρωσία και η Κίνα διατύπωσαν ένα κοινό όραμα για το πώς θα ήταν η μελλοντική παγκόσμια τάξη. Καταγράφεται στη ρωσοκινεζική «Διακήρυξη για έναν πολυπολικό κόσμο και τη διαμόρφωση μιας νέας διεθνούς τάξης» του 1997. Έκτοτε, αναπτύχθηκε μια ρωσοκινεζική αντίληψη για το πώς πρέπει να είναι ο κόσμος: στη βάση της μη ανάμειξης, του σεβασμού της κυριαρχίας, των αμοιβαίων συμφερόντων και της αναγνώρισης ότι η συνεργασία μεταξύ των χωρών είναι δυνατή ανεξάρτητα από τη φύση των κυβερνήσεών τους. Αυτή η βάση αλληλεπίδρασης άντεξε στο χρόνο και σε πολλές διεθνείς κρίσεις των τελευταίων δεκαετιών και ώθησε τις ρωσοκινεζικές σχέσεις σε ακόμη υψηλότερο επίπεδο.
