Η οικονομική ανασφάλεια, η οποία συνέβαλε στην εκλογή του Ντόναλτ Τραμπ (ο οποίος δεν έχει δικαίωμα επανεκλογής), μετατράπηκε σε τροχοπέδη για το κόμμα του, καθώς σύμφωνα με δημοσκόπηση του NBC, το 66% των ψηφοφόρων θεωρεί πως ο πρόεδρος δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες για τη βελτίωση του πληθωρισμού και του κόστους ζωής, καθιστώντας τα οικονομικά ζητήματα την πρώτη προτεραιότητα των ψηφοφόρων. Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, ασχολείται περισσότερο με το εξωτερικό, παρά με το εσωτερικό.
Η δεύτερη θητεία του Τραμπ ξεκίνησε με μία ατζέντα που συνδύαζε σκληρές, αμφιλεγόμενες δεσμεύσεις για τη μετανάστευση, με αιχμή την αυστηροποίηση των συνόρων και τη μαζική απέλαση εκατομμυρίων μεταναστών χωρίς έγγραφα και παράλληλες υποσχέσεις για ενίσχυση της οικονομίας μέσω μειώσεων φόρων, κατάργησης της φορολόγησης στα φιλοδωρήματα και τις υπερωρίες, καθώς και φοροαπαλλαγών στην κοινωνική ασφάλιση προς όφελος των ηλικιωμένων. Οι υπερβολικοί δασμοί στα προΐόντα εισαγωγής από τρίτες χώρες, επέφεραν νέο κύμα ακρίβειας σε βασικά προΐόντα. Στις δημοτικές εκλογές στην Βιρτζίνια, η Δημοκρατική Άμπιγκειλ Σπάνμπεργκερ εξασφάλισε ακόμη μία νίκη, κάνοντάς την την πρώτη γυναίκα κυβερνήτη της πολιτείας. Η διαφορά της κυμάνθηκε περίπου στις 15 ποσοστιαίες μονάδες, καταδεικνύοντας μια ευρεία δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων της πολιτείας. Στην Καλιφόρνια, οι ψηφοφόροι υπερψήφισαν την Πρόταση 50 (που είχε προταθεί από τον κυβερνήτη Γκάβιν Νιούσομ), ένα μέτρο ανακατανομής των περιφερειών που θα μπορούσε να δημιουργήσει έως και πέντε επιπλέον έδρες φιλικά προσκείμενες προς τους Δημοκρατικούς στο Κογκρέσο, όπως αναφέρει το αμερικανικό μέσο ενημέρωσης CBS News.
Στην Τζόρτζια, παραδοσιακά «κόκκινη» πολιτεία, οι Δημοκρατικοί ανέτρεψαν δύο Ρεπουμπλικανούς στην πολιτειακή εκλογή για την Επιτροπή Δημοσίων Υπηρεσιών. Οι κυριότερες ήττες των Ρεπουμπλικάνων καταγράφηκαν στους αγώνες για τους κυβερνήτες και τη δημαρχία. Η Δημοκρατική Μίκι Σέριλ επικράτησε στο Νιου Τζέρσει, με προβάδισμά που ανήλθε σε περίπου 13 ποσοστιαίες μονάδες έναντι του Ρεπουμπλικανού Τζακ Τσιαταρέλι, με την καταμέτρηση να δείχνει 56.2% υπέρ των Δημοκρατικών έναντι 43.2%. Αυτό το περιθώριο νίκης θεωρείται σημαντική ανατροπή, δεδομένου ότι η πολιτεία είχε μετατοπιστεί ελαφρώς προς τους Ρεπουμπλικάνους έναν χρόνο νωρίτερα. Η νίκη του Δημοκρατικού υποψήφιου Ζοχράν Μαμντανί στις δημοτικές εκλογές της Νέας Υόρκης αναμφισβήτητα υπήρξε η μια εμβληματική στιγμή πλήγματος του γοήτρου της διακυβέρνησης – αλλά και της ηγεμονίας- του Ντόναλντ Τραμπ. Όπως είναι γνωστό , ο υποψήφιος των Δημοκρατικών εξελέγη ως ο 111ος δήμαρχος της Νέας Υόρκης , νικώντας τον πρώην κυβερνήτη Άντριου Κουόμο και τον υποψήφιο των Ρεπουμπλικανών Κέρτις Σλίβα, γράφοντας ιστορία ως ο πρώτος μουσουλμάνος, αριστερός και νεότερος δήμαρχος της πόλης. Ο Ζοχράν Μαμντάνι, εξελέγη Δήμαρχος της Νέας Υόρκης, γράφοντας ιστορία ως ο πρώτος μουσουλμάνος της αμερικανικής μητρόπολης, ο νεότερος δήμαρχος της πόλης από το 1892 και ο πρώτος δήμαρχος που έχει γεννηθεί στην Αφρική.
Στην πρώτη ομιλία μετά την εκλογή του, ο 34χρονος νέος δήμαρχος της Νέας Υόρκης Μαμντάνι, δεσμεύθηκε να κάνει την πόλη «πιο δίκαιη, πιο προσιτή και πιο ανθρώπινη» για τους εργαζόμενους, τους μετανάστες και τις ευάλωτες κοινότητες. Η Νέα Υόρκη είναι η πόλη όπου εδρέυουν οι επιχειρήσεις του Τραμπ διαχρονικά και από την Νέα Υόρκη ξεκίνησε. Η μεγαλύτερη πόλη των ΗΠΑ είναι η Νέα Υόρκη, η οποία είναι επίσης η μεγαλύτερη πόλη της Βόρειας Αμερικής. Η Νέα Υόρκη είναι μεγαλύτερη τόσο σε πληθυσμό όσο και σε έκταση από άλλες μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ όπως το Λος Άντζελες και το Σικάγο. Ο πληθυσμός της Πολιτείας της Νέας Υόρκης εκτιμάται σε 20.448.194 κατοίκους ( άνω των 20 εκατομμυρίων κατοίκων), ενώ ο πληθυσμός της πόλης της Νέας Υόρκης είναι 8.804.190 κάτοικοι. Γενικά, ο Τραμπ παρουσιάστηκε ως αντισυστημικός στην πολιτική σκακιέρα, ενώ κατέστη πάμπλουτος μέσα από τις επιχειρήσεις του, δηλαδή ως μέρος του συστήματος. Για τον Αμερικανό πρόεδρο, τα πάντα φαίνεται ότι είναι επιχειρηματικές συμφωνίες, διαπραγματεύσεις, αγορές πωλήσεις και “μπίζνες”.
Μην ξεχνάμε την πρόθεσή του να αγοράσει τη Γροιλανδία…. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ήδη καταφερθεί κατά των κακοπληρωτών στο ΝΑΤΟ, έχει επικρίνει τα ποσά που έχει αποδεσμεύσει η Ουάσιγκτον για το Κίεβο( για τον πόλεμο στην Ουκρανία) ,έχει αναφερθεί στο ενδεχόμενο επιβολής νέων δασμών για τα προϊόντα που εισάγονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και στην αποσύνδεση των ΗΠΑ από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ευρώπη αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο. Σε πρόσφατη συνέντευξη του, ο Τραμπ κατηγόρησε την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι «εκμεταλλεύεται τις ΗΠΑ» , συμβάλλοντας στο εμπορικό έλλειμα και ότι «δεν είναι τόσο σκληροί όσο η Κίνα, αλλά είναι κακοί Ευρωπαίοι» . Έχει ήδη επιβάλει υπέρογκους δασμούς σε πολλές χώρες και στην ευρωπαΐκή ένωση. Έχει ήδη επιβάλει δασμούς στην Κίνα και το Μεξικό. Είπε ότι θα προχωρήσει στην επιβολή επιπρόσθετων δασμών 25% σε Μεξικανικά προϊόντα και θα κάνει «το ίδιο πράγμα στην Κίνα» για να σταματήσει τη διακίνηση φαιντανύλης. Υποστηρίζει αναφανδόν τον Νετανιάχου του Ισραήλ . Ο Τραμπ δήλωσε προεκλογικά ότι θα σταματήσει αμέσως τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά ο πόλεμος συνεχίζεται. Έχει ξεκινήσει η εκδίωξη χιλιάδων μη νόμιμα εγγεγραμμένων μεταναστών από την χώρα. Στην προηγούμενη προεδρική του θητεία, ο Τραμπ, αποχώρησε από την συμφωνία με το Ιράν για τα πυρηνικά. Παράλληλα, αναγνωρίζοντας την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ – αγνοώντας τον ΟΗΕ και την Ευρώπη, σήμανε το τέλος σε μια πολιτική δεκαετιών των ΗΠΑ, θάβοντας τις ελπίδες για μια λύση συνύπαρξης των δύο κρατών (Παλαιστίνης – Ισραήλ).
Ο Τραμπ απορρίπτει την απειλή της κλιματικής αλλαγής που οδηγεί σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας και της θερμοκρασίας στον πλανήτη. Δήλωσε ότι είναι αντίθετος με τη διαπόμπευση της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου και σημείωσε ότι τα προϊόντα της παραμένουν κεντρικά στο ενεργειακό σύστημα. Ο επανεξοπλισμός της Χεζμπολάχ θέτει σε δοκιμασία τη συμφωνία που τερμάτισε τη δίμηνη εκστρατεία του Ισραήλ εναντίον της οργάνωσης. Οι δυσκολίες είναι επίσης εμφανείς στη Γάζα, όπου η Χαμάς αντιστέκεται στις απαιτήσεις να αφοπλιστεί και να παραιτηθεί από την εξουσία – απαιτήσεις της συμφωνίας του προέδρου Τραμπ για τον τερματισμό του διετούς πολέμου. Μόλις ενεργοποιήθηκε η εκεχειρία πριν από λίγες εβδομάδες, η Χαμάς ξεκίνησε μια εκστρατεία καταστολής των αντιπάλων της για να ενισχύσει την εξουσία της και έκτοτε έχει εμπλακεί επανειλημμένα σε συγκρούσεις με τις ισραηλινές δυνάμεις. Πολλοί υποστηρίζουν ότι με τον Τραμπ έχει ξεχαστεί η διπλωματία και επικρατεί το ” παζάρι”. Βέβαια, δεν είναι η πρώτη φορά που η συλλογιστική του κέρδους και του κόστους έχει λειτουργήσει έτσι. Ο τραμπισμός εξωθεί παραδοσιακούς συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών να αναζητούν εναλλακτικές αλλού. Το ίδιο συνέβη και με την Ινδία την οποία ο Τραμπ έσπρωξε, επίσης, προς την Κίνα. Αν, όμως, οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν μακροπρόθεσμες νίκες, θα πρέπει να ενισχύσουν τις συνεργασίες τους και όχι το αντίθετο. Παραδοσιακοί σύμμαχοι όπως η Αγγλία και ο Καναδάς, λοιδωρούνται.
Το υψηλό κόστος της εξόρυξης και επεξεργασίας των σπάνιων γαιών έπεισε τις ΗΠΑ να εκχωρήσουν στην Κίνα την πρωτοκαθεδρία που κατείχαν παγκοσμίως τις δεκαετίες 1950 και 1960 σε αυτά τα στρατηγικής σημασίας μέταλλα και τα οποία παρήγαν σε σημαντικές ποσότητες και τη δεκαετία του 1980. Με την επιχειρηματική συλλογιστική τού κόστους και του κέρδους άφησαν την Κίνα να κατακτήσει παγκόσμιο μονοπώλιο στις σπάνιες γαίες, που σήμερα χρειάζονται για όλη τη σύγχρονη τεχνολογία από τα κινητά τηλέφωνα μέχρι τα μαχητικά αεροσκάφη.
ο Ντόναλντ Τραμπ είπε στον Τούρκο ομόλογό του Ταγίπ Ερντογάν ότι η Ουάσινγκτον εργάζεται για το θέμα της έκδοσης του Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο η Άγκυρα επιμένει να κατηγορεί ότι ενορχήστρωσε το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται πως έδωσε στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ακριβώς αυτό που ο Τούρκος πρόεδρος επιδίωκε επί χρόνια: την επιστροφή του στο επίκεντρο της Μέσης Ανατολής. Για την Ελλάδα ίσως προκαλεί ανησυχία η έντονη επιχειρηματική δραστηριότητα του Τραμπ στην γειτονική Τουρκία ( οι δίδυμοι Πύργοι Τραμπ στην Κωνσταντινούπολη δίνουν στον Ντόναλντ Τραμπ έσοδα εκατομμυρίων από τα πνευματικά δικαιώματα για τη χρήση του ονόματός του).
Όμως στις ΗΠΑ διαχρονικά , κυριαρχεί το ” βαθύ κράτος “, τα κατοχυρωμένα θεσμικά όργανα και βεβαίως το Κογκρέσο . Το Κογκρέσο ως νομοθετικό σώμα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ, έθεσε εμπάργκο όπλων στην Τουρκία από το 1975 έως το 1978, μετά την Κυπριακή σύγκρουση του 1974, ενώ την τελευταία δεκαπενταετία έχει παγώσει την μεταφορά όπλων εκεί . Το Κογκρέσο διαχρονικά έχει μπλοκάρει πολλές αποφάσεις προέδρων. Οι ΗΠΑ πληγώθηκαν στο παρελθόν, από περιπτώσεις διχασμού. Από την δολοφονία του Τζον Κένεντι μέχρι την απόπειρα δολοφονίας του Ρόναλντ Ρήγκαν την Δευτέρα 30 Μαρτίου του 1981, μόλις 69 μέρες αφού ανέλαβε τα καθήκοντα του ως ο 40ός πρόεδρος των ΗΠΑ. Ο Τζωρτζ Μπους Τζούνιορ, εξελέγη 43ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, τον Νοέμβριο του 2000 όταν νίκησε οριακά (με 271 έναντι 266 εκλεκτορες του Αλ Γκορ), τον Αντιπρόεδρο του Μπιλ Κλίντον και υποψήφιο του Δημοκρατικού Κόμματος Αλ Γκορ, με μικρή διαφορά και αφού το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, αποφάσισε να σταματήσει την επαναμέτρηση των ψήφων (5-4 ψήφοι των δικαστών), στην πολιτεία της Φλόριντα, κυβερνήτης της οποίας ήταν ο αδερφός του Τζορτζ Μπους…
Από τους 45 πολιτικούς που έχουν υπηρετήσει ως πρόεδροι των ΗΠΑ, οι 13 (ή περίπου το 29%) έχουν υπάρξει στόχοι επίθεσης. Τέσσερις πρόεδροι των ΗΠΑ – ο Αβραάμ Λίνκολν, ο Τζέιμς Α. Γκάρφιλντ, ο Ουίλιαμ ΜακΚίνλεϊ και ο Τζον Φ. Κένεντι – δολοφονήθηκαν. Σύμφωνα με την εικοστή δεύτερη τροποποίηση του συντάγματος, που εγκρίθηκε το 1951, απαγορεύει σε οποιονδήποτε πρόεδρο να εκλεγεί και τρίτη φορά( πλαφόν δύο θητείες). Εξάλλου ο μόνος πρόεδρος του εκλέχτηκε τέσσερις φορές είναι ο 32ος πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ. Την νομοθετική εξουσία κατέχει το Κογκρέσο (Βουλή και Γερουσία) και όχι ο πρόεδρος. Οι Αμερικανικές εκλογές διεξάγονται κάθε τέσσερα χρόνια και πάντα ημέρα Τρίτη του μήνα Νοεμβρίου. Ωστόσο, όχι μία τυχαία Τρίτη αλλά την Τρίτη που ακολουθεί την πρώτη Δευτέρα του Νοεμβρίου. Η Κυριακή θεωρείται αργία και ημέρα ξεκούρασης για τον εργαζόμενο. Σύμφωνα με ιστορικούς, πρόκειται για μία παράδοση σχεδόν δυο αιώνων που συνδέεται με τους Αμερικανούς αγρότες, ενώ η μοναδική περίπτωση να μην είναι η πρώτη Τρίτη του Νοεμβρίου είναι να ξεκινήσει ο μήνας Τρίτη. Στο αμερικανικό εκλογικό σύστημα υπάρχει η λαϊκή ψήφος και οι εκλέκτορες – το κάθε κόμμα ορίζει τους δικούς του. Ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος δεν εκλέγονται απευθείας από τους πολίτες, αλλά μέσω της διαδικασίας του εκλεκτορικού σώματος και η διαδικασία αυτή είναι ένας συμβιβασμός μεταξύ της λαϊκής ψήφου των πολιτών και της ψηφοφορίας στο Κογκρέσο.
Ο υποψήφιος που θα κερδίσει την πλειοψηφία των ψήφων σε κάθε Πολιτεία κερδίζει το σύνολο των εκλεκτορικών θέσεων αυτής. Οι εκλέκτορες κατανέμονται μεταξύ των πολιτειών με βάση την απογραφή πληθυσμού. Με λίγα λόγια: Ένας υποψήφιος μπορεί να κερδίσει τη λαϊκή ψήφο σε εθνικό επίπεδο, αλλά εάν δεν έχει την πλειοψηφία των εκλεκτόρων τότε μπορεί να μην κάτσει στο Οβάλ Γραφείο. Ο νικητής δεν είναι αυτός που λαμβάνει τις περισσότερες ψήφους σε όλη τη χώρα. Το κρατάμε αυτό. Κάθε πολιτεία έχει έναν ορισμένο αριθμό των λεγόμενων ψήφων του εκλεκτορικού σώματος. Υπάρχουν συνολικά 538 προς διεκδίκηση και νικητής είναι ο υποψήφιος που θα κερδίσει 270 ή περισσότερους εκλέκτορες. Το “Σώμα των Εκλεκτόρων” αποτελείται συνολικά από 538 εκλέκτορες.
Ο αριθμός αυτός προκύπτει από το άθροισμα των 435 μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων, των 100 Γερουσιαστών και των 3 εκλεκτόρων που αντιπροσωπεύουν την πρωτεύουσα των ΗΠΑ, Ουάσινγκτον, D.C.. Κάθε μία από τις 50 πολιτείες εκλέγουν διαφορετικό αριθμό εκλεκτόρων, ανάλογα με τον πληθυσμό τους.
Οι περισσότερες πολιτείες κλίνουν σε μεγάλο βαθμό προς το ένα ή το άλλο κόμμα, οπότε η προσοχή θα επικεντρωθεί στις επτά όπου μπορεί να κερδίσει οποιοσδήποτε από τους δύο. Αυτές είναι γνωστές ως οι πολιτείες-κλειδιά ή swing states. Ποιες είναι αυτές; Βόρεια Καρολίνα Αριζόνα, Μίσιγκαν Τζόρτζια, Νεβάδα, Ουισκόνσιν και Πενσυλβάνια. Τα δύο μεγάλα κόμματα αναδεικνύουν έναν προεδρικό υποψήφιο με τη διεξαγωγή μιας σειράς ψηφοφοριών που ονομάζονται προκριματικές εκλογές, όπου οι πολίτες επιλέγουν ποιον θέλουν να ηγηθεί του κόμματος στις γενικές εκλογές. Το αυστηρά πλειοψηφικό σύστημα των αμερικανικών εκλογών έχει ως αποτέλεσμα οι υποψήφιοι Πρόεδροι να εστιάζουν την προσοχή τους σε εκείνες τις πολιτείες, όπου το αποτέλεσμα είναι δύσκολο να προβλεφθεί και συχνά εναλλάσσεται μεταξύ του Δημοκρατικού και Ρεπουμπλικανικού Κόμματος.
Αυτές ονομάζονται “swing states”, γνωστές και ως “πολιτείες κλειδιά” και είναι οι εξής 7:
Αριζόνα (8 εκλέκτορες)
Τζόρτζια (16 εκλέκτορες)
Μίσιγκαν (16 εκλέκτορες)
Νεβάδα (6 εκλέκτορες)
Βόρεια Καρολίνα (15 εκλέκτορες)
Πενσυλβάνια (20 εκλέκτορες) και
Ουισκόνσιν (10 εκλέκτορες).
Το Κογκρέσο αποτελείται από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, όπου και οι 435 έδρες είναι προς εκλογή, και τη Γερουσία, όπου διεκδικούνται 34 έδρες.
Αυτά τα δύο σώματα ψηφίζουν νόμους και μπορούν να λειτουργήσουν ως έλεγχος στα σχέδια του Λευκού Οίκου, εάν το κόμμα που ελέγχει ένα από τα δύο σώματα διαφωνεί με τον πρόεδρο. Η συμμετοχή των ψηφοφόρων στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ κυμαίνεται γύρω στο 60%. Το 2016, το 60,1% όσων είχαν δικαίωμα ψήφου προσήλθε στις κάλπες, ποσοστό που ήταν υψηλότερο από το 58,6% το 2012, αλλά χαμηλότερο από το 61,6% το 2008.
Οι προεδρικές εκλογές του 2020 είχαν την υψηλότερη συμμετοχή ψηφοφόρων εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα με 66,6%.
