Κραυγές πολέμου από την ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να παρουσιάσει την Πέμπτη ένα στρατιωτικό σχέδιο πέντε ετών, με στόχο η Ευρωπαϊκή Ένωση να είναι έτοιμη για αυξημένες στρατιωτικές προκλήσεις έως το 2030. Σύμφωνα με το προσχέδιο, το οποίο περιήλθε σε γνώση του POLITICO, η Ευρώπη πρέπει να διαθέτει ισχυρή αμυντική θέση, ικανή να αποτρέπει επιθέσεις και να ανταποκρίνεται σε οποιαδήποτε μορφή επιθετικότητας.

Το κείμενο θα συζητηθεί το βράδυ της Τετάρτης από τους υπουργούς Άμυνας και στη συνέχεια θα παρουσιαστεί στο Κολέγιο των Επιτρόπων. Το τελικό σχέδιο θα τεθεί υπόψη των ηγετών της ΕΕ την επόμενη εβδομάδα.

Παράλληλα, σύμφωνα με έγγραφο που επικαλείται το Reuters, η Επιτροπή θα προτείνει τη δημιουργία νέας αντι-drone πρωτοβουλίας, με πλήρη επιχειρησιακή ικανότητα έως το τέλος του 2027. Στόχος είναι οι νέες δυνατότητες να λειτουργούν πιλοτικά ήδη από το 2026 και να ενταχθούν πλήρως στον οδικό χάρτη αμυντικής πολιτικής της ΕΕ.

Ο ρόλος της Ουκρανίας και η αντίδραση στη Ρωσία

Ο «Οδικός Χάρτης Αμυντικής Ετοιμότητας 2030» σηματοδοτεί τον διευρυνόμενο ρόλο της ΕΕ στα στρατιωτικά ζητήματα, ως αντίδραση στον πόλεμο στην Ουκρανία και την αβέβαιη στάση των ΗΠΑ σε θέματα ευρωπαϊκής ασφάλειας. Το προσχέδιο χαρακτηρίζει τη Ρωσία στρατιωτικοποιημένη και διαρκή απειλή για την Ευρώπη και προτείνει η Ουκρανία να εξοπλιστεί ώστε να λειτουργήσει ως «ατσάλινος σκαντζόχοιρος», ικανός να αποτρέπει την επιθετικότητα.

Παρά τις αυξήσεις στους εθνικούς αμυντικούς προϋπολογισμούς, μεγάλο μέρος των δαπανών παραμένει κατακερματισμένο σε εθνικό επίπεδο, οδηγώντας σε αύξηση κόστους και έλλειψη διαλειτουργικότητας. Η Επιτροπή προτείνει κοινές αγορές όπλων, θέτοντας στόχο τουλάχιστον 40% των προμηθειών να προέρχεται από κοινοπραξίες μέχρι το 2027, ενώ σήμερα το ποσοστό δεν ξεπερνά το 20%. Επιπλέον, επιδιώκεται έως το 2030 τουλάχιστον το 60% των αγορών οπλισμού να προέρχεται από ευρωπαϊκές και ουκρανικές εταιρείες.

Προτεραιότητες του σχεδίου

Το προσχέδιο εντοπίζει εννέα βασικούς τομείς που χρειάζονται ενίσχυση:
• Αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα
• Υποστηρικτικά μέσα (enablers)
• Στρατιωτική κινητικότητα
• Συστήματα πυροβολικού
• Τεχνητή νοημοσύνη και κυβερνοάμυνα
• Πύραυλοι και πυρομαχικά
• Μη επανδρωμένα και αντι-drone συστήματα
• Χερσαία μάχη
• Ναυτική άμυνα

Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης τρεις βασικές πρωτοβουλίες:
1. Eastern Flank Watch – συνδυασμός χερσαίας, αντιαεροπορικής και αντι-drone άμυνας για την προστασία των ανατολικών χωρών.
2. European Air Shield – πολυεπίπεδο σύστημα αεράμυνας.
3. Defence Space Shield – προστασία των διαστημικών περιουσιακών στοιχείων της ΕΕ.
Η Επιτροπή ελπίζει ότι οι ηγέτες της ΕΕ θα εγκρίνουν αυτά τα έργα έως το τέλος του έτους.

Το προσχέδιο προβλέπει ότι όλα τα έργα προτεραιότητας πρέπει να εκκινήσουν το πρώτο εξάμηνο του 2026, ενώ έως το τέλος του 2028 θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί σχέδια, συμβάσεις και χρηματοδότηση για τα βασικά κενά. Παράλληλα, η Επιτροπή θα χαρτογραφήσει τις δυνατότητες της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και θα εντοπίσει κινδύνους στις αλυσίδες εφοδιασμού κρίσιμων πρώτων υλών, διαδικασία που ενδέχεται να προκαλέσει αντιδράσεις.

Η ΕΕ θα συνεισφέρει έως και 800 δισ. ευρώ για αμυντικές δαπάνες, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος SAFE ύψους 150 δισ. ευρώ, του Ευρωπαϊκού Αμυντικού Βιομηχανικού Προγράμματος 1,5 δισ. ευρώ, του Ευρωπαϊκού Αμυντικού Ταμείου και, μετά το 2027, του επόμενου πολυετούς προϋπολογισμού.
Παρά τις παρεμβάσεις της Επιτροπής, τα κράτη μέλη παραμένουν κυρίαρχα στην εθνική τους άμυνα, ενώ ορισμένες χώρες εκφράζουν επιφυλάξεις για τον αυξημένο ρόλο της ΕΕ σε αυτόν τον τομέα.

Στενή συνεργασία με το ΝΑΤΟ και διεθνής προσανατολισμός

Το προσχέδιο δίνει έμφαση στη συνεργασία με το ΝΑΤΟ, ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία παράλληλων δομών που θα περιέπλεκαν τα σχέδια δράσης. Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να παραμείνει τυφλή απέναντι σε απειλές από άλλες περιοχές, όπως η Μέση Ανατολή και η Αφρική.
«Τα αυταρχικά κράτη επεμβαίνουν όλο και περισσότερο στις κοινωνίες και τις οικονομίες μας. Οι παραδοσιακοί σύμμαχοι στρέφουν την προσοχή τους αλλού. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να είναι έτοιμη για τα πεδία μάχης του αύριο», αναφέρει χαρακτηριστικά το έγγραφο.