Είκοσι χρόνια μετά το τέλος των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ στην τότε ακόμη Γιουγκοσλαβία, οι σχέσεις μεταξύ της Σερβίας και της πρώην επαρχίας του Κοσσυφοπεδίου, εξακολουθούν να είναι τεταμένες.
Ανώτεροι αξιωματούχοι συνομιλούν για τη μετατόπιση των κοσοβάρικων συνόρων, δημιουργώντας όμως έτσι, δυνητικά επικίνδυνο προηγούμενο.
Ο Ραμούχ Χαραντινάι, πρώην διοικητής των ανταρτών, φορώντας πλέον σκούρο κοστούμι και χρυσά μανικετόκουμπα, πλαισιώνεται από θρησκευτικούς φανατικούς, και έδωσε πρόσφατα συνέντευξη στο γερμανικό ειδησεογραφικό περιοδικό ”SPIEGEL” στην Πριστίνα, έδρα της κυβέρνησης του Κοσσυφοπεδίου.
Αν δεν ήταν ο Χαραντινάι και οι σύντροφοί του, η νεότερη δημοκρατία της Ευρώπης μπορεί να μην υπήρχε.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Στη δεκαετία του ’90, στην πιο έντονη φάση της εθνικής αλβανικής εξέγερσης εναντίον των Σέρβων στο Κοσσυφοπέδιο, είχε υπό τις διαταγές του μέρος του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου, της παραστρατιωτικής οργάνωσης γνωστής από τα Αλβανικά αρχικά του UCK.
Σήμερα είναι επικεφαλής της κυβέρνησης στη χώρα που κι αυτή αναζητά τη θέση της στην Ευρώπη.
Είκοσι χρόνια μετά τις βομβιστικές επιθέσεις του ΝΑΤΟ, που άρχισαν στις 24 Μαρτίου 1999, και υποχρέωσαν την αποχώρηση του σερβικού στρατού, το Κοσσυφοπέδιο παραμένει το «προβληματικό παιδί» των Βαλκανίων.
Αυτή η μικροσκοπική χώρα, με μόλις 2 εκατομμύρια κατοίκους, το 90% των οποίων είναι Αλβανοί, δεν αναγνωρίζεται επί του παρόντος από περισσότερες από 80 χώρες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων πέντε μελών της Ε.Ε..
Αυτή η ανασφάλεια παρεμποδίζει την πρόοδο της χώρας. Οι πολίτες της είναι οι μόνοι Ευρωπαίοι δυτικά της Λευκορωσίας που εξακολουθούν να χρειάζονται θεώρηση για να ταξιδέψουν στον χώρο Σένγκεν. Ο ένας στους τρεις κατοίκους είναι άνεργος.
Ορισμένοι Αλβανοί πολιτικοί ηγέτες στο Κοσσυφοπέδιο υποστηρίζουν ότι το βόρειο τμήμα της δημοκρατίας πρέπει να αφεθεί στο Βελιγράδι ως μέρος ανταλλαγής εδαφών.
Οι πρόεδροι της Σερβίας και του Κοσσυφοπεδίου συζήτησαν αυτό το ζήτημα υπό την εποπτεία της επικεφαλής της διπλωματίας της Ε.Ε. Φρεντέρικα Μογκερίνι, αλλά ο πρωθυπουργός Χαραντινάι απορρίπτει οποιεσδήποτε τέτοιες προτάσεις υποστηρίζοντας ότι είναι «επικίνδυνες ανοησίες».
«Οι τραγωδίες στα Βαλκάνια είχαν πάντα σχέση με τα σύνορα», υποστηρίζει. «Όποιος θέτει αυτά τα ερωτήματα και πάλι επικαλείται νέες τραγωδίες» προσθέτει.
Ακόμα και σήμερα, με τη στολή του πολιτικού, ο Χαραντινάι δίνει μάχες. Με δασμούς 100% στις εισαγωγές από τη Σερβία, προσπαθεί να υποχρεώσει την κυβέρνηση στο Βελιγράδι να αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο – και, στη διαδικασία αυτή τον ενισχύουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, ως προστάτης της χώρας.
Από τότε που η αυτόνομη επαρχία του Κοσσυφοπεδίου είχε τη δυνατότητα να απαλλαγεί από τη Σερβία το 2008 με απόφαση της Madeleine Albright, οι πρεσβευτές της Ουάσινγκτον ήταν οι μυστικοί ηγέτες αυτής της χώρας.
Γεωπολιτικό σημείο σημείο αναφοράς;
Ο Χαραντινάι αναφέρει ότι το Κοσσυφοπέδιο πρέπει να μάθει να υπερασπίζεται συνεχώς το δίκιο του: «Δεν είχαμε άλλη επιλογή, η Σερβία ενεργούσε όλο και πιο επιθετικά τον τελευταίο καιρό, και γενναιοδωρία μας έχει παρερμηνευθεί ως αδυναμία».
Παρόλο που ο πρόεδρος Τράμπ εξέφρασε σε επιστολές προς τους αρχηγούς κρατών στο Βελιγράδι και την Πριστίνα ότι ελπίζει πως θα μπορέσει να υπογράψει «ιστορική συμφωνία» στο Λευκό Οίκο το συντομότερο δυνατόν, δεν υπάρχει κάποια μακροπρόθεσμη ειρηνική λύση.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα, μια διαίρεση του Κοσσυφοπεδίου ήταν εκτός συζήτησης για την Ουάσινγκτον. Τώρα ακούγεται ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει. «Δεν έχουμε πλέον κόκκινες γραμμές, εάν οι δύο χώρες προτείνουν συμφωνία που συνεπάγεται αλλαγή των συνόρων και η οποία γίνεται δεκτή από τους πολίτες, τότε αυτό είναι καλό για μας», δήλωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος των ΗΠΑ στην Πριστίνα, ο οποίος πρόσθεσε ότι όταν πρόκειται για τον «αγώνα μεταξύ των υπερδυνάμεων», η Ουάσινγκτον ανησυχεί κυρίως για τους «ελιγμούς του Κοσσυφοπεδίου προς τη Δύση».
Αυτό σημαίνει, για την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ, δηλαδή, ότι θα παραμείνει μακριά από τη ρωσική σφαίρα επιρροής. Κάτι που ξεκινά από την πόλη Μιτροβίτσα, το κυρίως σερβικό κομμάτι του Κοσσυφοπεδίου βόρεια του ποταμού Ibar, και εκτείνεται οπουδήποτε στην περιοχή των Βαλκανίων, όπου τα ζητήματα της συμμαχίας εξακολουθούν να μην έχουν επιλυθεί.
Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, για παράδειγμα, η Μόσχα χρησιμοποιεί υλικοτεχνική και στρατιωτική υποστήριξη για να κρατήσει ζωντανή την απειλή της διαίρεσης της χώρας.
Στην περιοχή όπου Αλβανοί ζουν σε αρκετές χώρες και το μικρότερο μεθοριακό κίνημα απειλεί να ανατρέψει την ισορροπία, το αδιευκρίνιστο μέλλον του Κοσσυφοπεδίου είναι δυναμίτης.
Ενώ στη συνέχεια υπάρχουν μαζικές διαμαρτυρίες εναντίον των κυβερνήσεων στις γειτονικές χώρες με την Αλβανία, του Μαυροβουνίου και ιδιαίτερα της Σερβίας, που δείχνουν την ανυπομονησία των κατοίκων του που βλέπουν να περνούν τα χρόνια περιμένοντας να ενταχθούν στην Ε.Ε..
Όποιος παίζει με φωτιά στο Κοσσυφοπέδιο – στα ιστορικά χωράφια με μεσαιωνικά μοναστήρια που, σύμφωνα με τον σερβικό μύθο, αποτελεί το «λίκνο του έθνους» – κινδυνεύει να προκαλέσει γενικότερη ανάφλεξη.
Ωστόσο, η Μογκέρινι, ο Τζον Μπόλτον, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ και ο Πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς σκέπτονται όλοι να δώσουν το βόρειο Κοσσυφοπέδιο στη Σερβία και να προσφέρουν στο Κοσσυφοπέδιο την κυρίως αλβανική κοιλάδα Presevo.
Ο πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου Hashim Thaci τάσσεται επίσης υπέρ αυτού, αλλά είναι σε μεγάλο βαθμό μόνος στην πατρίδα του που φαίνεται να έχει αυτή την θέση.
Η άγραφη αλλά διεθνώς σεβαστή συμφωνία «να μην αλλάξει κάποιο από τα παλαιά εσωτερικά γιουγκοσλαβικά σύνορα τώρα τίθεται υπό αμφισβήτηση. Αποτελεί ωστόσο επικίνδυνο προηγούμενο. Ποιος τότε μπορούσε να αρνηθεί στους Σερβοβόσνιους τη συμμαχία με τη Σερβία ή τους αλβανόφωνους Βόρειους Μακεδόνες με την Αλβανία;
Οποιοσδήποτε επισκέπτεται τη Μιτροβίτσα στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο βλέπει αφίσες πίσω από τη Γέφυρα του Ιμπάρ που απεικονίζουν τους προέδρους της Ρωσίας και της Σερβίας, Βλαντίμιρ Πούτιν και Αλεξάνταρ Βούτσιτς κάτω από τον κυριλλικό τίτλο «Είμαστε αδέλφια – ο θεός στέκεται μαζί μας».
Ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα, είναι θυμωμένος με αυτό που βλέπει ως τακτική καθυστέρησης της Ε.Ε., και απειλεί να φέρει τους Αλβανούς στο Κοσσυφοπέδιο «πίσω στην πατρίδα». Θεωρεί ότι ένας κοινός αρχηγός κράτους και εξωτερική πολιτική αποτελούν σοβαρή εναλλακτική λύση στην ένταξη στην Ε.Ε..
Τα σύνορα μεταξύ των δύο κρατών είναι ήδη ρευστά και εκείνα που ταξιδεύουν από το Κοσσυφοπέδιο στην Αλβανία αντιμετωπίζουν μόνο επιφανειακές επιθεωρήσεις.
Η ασυνεπής προσέγγιση της Δύσης εξηγείται από το γεγονός ότι ο πρώην πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου Χασίμ Θάτσι και ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Φατμίρ Λιμάι μπορεί να διαπραγματευτεί επί του παρόντος με την επικεφαλής της Ε.Ε. διπλωμάτη Μογκέρινι σε διαφορετικά κανάλια, παρά το γεγονός ότι και οι δύο ήταν εμπλεκόμενοι έντονα στις δραστηριότητες του UCK την περίοδο του πολέμου.
«Υπάρχουν, βέβαια, μερικοί άνθρωποι τόσο Αλβανοί όσο και Σέρβοι που λένε, ”δεν θα διαπραγματευτώ με εκείνους τους μπάσταρδους”», παραδέχεται αξιωματούχος των ΗΠΑ στην Πριστίνα.
Ωστόσο, η κυβέρνηση Τραμπ, όπως λέει, θέλει να επιτύχει «ιστορική λύση» παρόμοια με την συμφωνία της Κορέας: «Πρέπει να σημειώσουμε πρόοδο. Το status quo στο Κοσσυφοπέδιο είναι κρίσιμο – είτε η σχέση μεταξύ των δύο χωρών θα βελτιωθεί είτε θα πάει εντελώς κάτω στην αποχέτευση».
Όσο η Ε.Ε. δεν καταφέρει να δείξει στο Κοσσυφοπέδιο την πορεία προς τα εμπρός η πορεία της χώρας θα ελέγχεται από την Ουάσινγκτον.
Ο πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου παραπονείται ότι οι στόχοι των Ευρωπαίων είναι δύσκολο να προσδιοριστούν: «Όταν οι λαοί μας έφτασαν πρόσφατα στις Βρυξέλλες για συζητήσεις με την Μογκερίνι, είχαν προτάσεις από 30 σελίδες στις αποσκευές τους». Και τι έλαβαν από τους διαπραγματευτές της Ε.Ε.; ”Τίποτα”» λέει ο Haradinaj, «εκτός από τον καφέ και το νερό, που ήταν δωρεάν».
Πληροφορίες από SPIEGEL ONLINE
Σύνταξη Κώστας Μπετινάκης
