Έχεις δει την ταινία The Secret Life of Walter Mitty; Η ταινία αυτή είναι μια πανέμορφη κινηματογραφική απόδοση του εσωτερικού ταξιδιού προς την αυτογνωσία. Ο Walter Mitty (Ben Stiller), ένας ήσυχος και φαινομενικά «ασήμαντος» υπάλληλος περιοδικού, ζει μια μονότονη και συμβατική ζωή. Για να ξεφύγει από την ανία και το άγχος του, βυθίζεται σε έντονες φαντασιώσεις, όπου μεταμορφώνεται σε έναν ηρωικό χαρακτήρα που ζει περιπέτειες, κατακτά τον κόσμο και κερδίζει την προσοχή των άλλων. Με άλλα λόγια, υποφέρει από παραισθήσεις που συχνά συνδέουμε τόσο με τη σχιζοφρένεια όσο και με τη διπολική διαταραχή. Οι φαντασιώσεις αυτές, που ενεργοποιούνται έντονα σε καταστάσεις άγχους – όταν βλέπει το κορίτσι που του αρέσει ή έρχεται αντιμέτωπος με το αφεντικό του – λειτουργούν σαν ένας εσωτερικός μηχανισμός διαφυγής. Πρόκειται για μια ψυχική αποστασιοποίηση που, αν και σεναριακά παρουσιάζεται με χιούμορ, αντικατοπτρίζει κάτι πολύ πραγματικό: την ανάγκη πολλών ανθρώπων να αποδράσουν από μια ζωή που δεν τους εκφράζει.
Όταν ο Walter αναλαμβάνει να βρει τη φωτογραφία που θα κοσμήσει το τελευταίο τεύχος του περιοδικού, ξεκινά ένα εξωτερικό ταξίδι που σταδιακά μετατρέπεται σε βαθιά εσωτερική μεταμόρφωση. Ένα ταξίδι, που ξεκινά ως ένα επαγγελματικό καθήκον, εξελίσσεται σε μια βαθιά προσωπική αναζήτηση. Καθώς ζει πραγματικές περιπέτειες – πατινάρει σε άγνωστους δρόμους, πηδά από ελικόπτερα, χάνεται και ξαναβρίσκεται – οι παραισθήσεις του αρχίζουν να υποχωρούν. Δεν τις χρειάζεται πια. Γιατί τώρα ζει.
Αυτό το στοιχείο είναι εξαιρετικά σημαντικό: οι παραισθήσεις του Walter φθίνουν καθώς αρχίζει να ζει πραγματικά, να νιώθει ζωντανός και να ευθυγραμμίζεται με αυτό που είναι βαθιά μέσα του. Η ψυχική του κατάσταση δε βελτιώνεται επειδή ξεχνά τη φαντασία του, αλλά επειδή επανασυνδέεται με την αληθινή του ταυτότητα. Η ταινία μας δείχνει ότι πολλές φορές οι άνθρωποι υποφέρουν ψυχικά επειδή ζουν μια ζωή που δεν ανταποκρίνεται στην αληθινή τους φύση. Ο Walter, στην παιδική του ηλικία, αγαπούσε την περιπέτεια, την ελευθερία, το πατίνι. Όμως, μετά τον θάνατο του πατέρα του, μπήκε σε έναν κύκλο ευθυνών, δουλειάς και συμβιβασμού. Το ταξίδι της ταινίας είναι μια επιστροφή στον αυθεντικό του εαυτό. Και αυτή η επιστροφή φέρνει και τη θεραπεία.
Φυσικά δεν υπονοώ (ούτε και η ταινία φαντάζομαι) ότι η λύση σε κάθε ψυχική δυσκολία είναι ένα εισιτήριο για κάπου. Όμως, αναδεικνύει μια ουσιαστική αλήθεια: όταν ένας άνθρωπος ζει σε δυσαρμονία με τον εαυτό του, με τις επιθυμίες, τις αξίες και τα όνειρά του, η ψυχική του υγεία κλονίζεται. Πολλές φορές, τα ψυχοσωματικά συμπτώματα και οι κρίσεις άγχους δεν είναι τίποτα άλλο από την κραυγή ενός εαυτού που δεν αντέχει άλλο να ζει μέσα σε συμβιβασμό.
Αυτό είναι ένα από τα βασικά μηνύματα που μεταφέρω κι εγώ, μέσα από τη δουλειά μου: η αυτογνωσία δεν είναι πολυτέλεια – είναι προϋπόθεση για ψυχική υγεία. Η αληθινή ευτυχία δεν γεννιέται από τη συμμόρφωση στις προσδοκίες των άλλων, αλλά από την εσωτερική αίσθηση ότι ζούμε μια ζωή με νόημα – μια ζωή που μας ταιριάζει.
Πολλοί άνθρωποι ζουν σύμφωνα με ένα σενάριο που δεν έγραψαν ποτέ οι ίδιοι. Μένουν σε δουλειές που δεν τους εμπνέουν, προσπαθούν να ευχαριστήσουν τους πάντες, κάνουν επιλογές από φόβο ή συνήθεια. Και όσο ζουν αποκομμένοι από τον αυθεντικό τους εαυτό, η ψυχή τους διαμαρτύρεται – άλλοτε με θλίψη, άλλοτε με θυμό, άλλοτε με σιωπή.
Ο Walter Mitty βρήκε ξανά τον εαυτό του μέσα από την περιπέτεια. Για άλλους, αυτή η επιστροφή μπορεί να σημαίνει μια αλλαγή καριέρας, μια δημιουργική ενασχόληση, μια νέα στάση ζωής. Δεν έχει σημασία ο τρόπος – σημασία έχει η πρόθεση να πλησιάσουμε ξανά τον εαυτό μας. Γιατί η ψυχική υγεία δεν είναι απλώς η απουσία συμπτωμάτων. Είναι η παρουσία νοήματος. Είναι να ζεις, αντί να φαντάζεσαι πώς θα ήταν αν ζούσες.
Εσύ; Ποιο κομμάτι του εαυτού σου έχεις αφήσει πίσω;
Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (University of Surrey, UK)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF & The Solution Focused Universe)
