Τη «μπάνκα στον αέρα» τίναξαν στην ΠΓΔΜ τα ελληνικά κεφάλαια και επιχειρήσεις της χώρας μας τα τελευταία είκοσι χρόνια, καθώς επένδυσαν πάνω από ένα δις ευρώ σε όλο το μήκος και το πλάτος της οικονομίας του γειτονικού κράτους, το οποίο παραμένει φορολογικά μη συνεργάσιμο και άρα ύποπτο ότι μπορεί να φιλοξενεί στο έδαφός του δραστηριότητες που υποκρύπτουν φοροδιαφυγή και ξέπλυμα «μαύρου χρήματος».
Φορολογικά μη συνεργάσιμη χαρακτηρίζεται η ΠΓΔΜ από την ελληνική Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, η οποία κατατάσσει τους γείτονες στην ίδια λίστα με τους «παραδείσους» των off shore και των «μαύρων» κεφαλαίων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται κράτη όπως οι Μπαχάμες, ο Παναμάς, οι Νήσοι Μάρσαλ, οι Νήσοι Κουκ και άλλοι εξωτικοί προορισμοί.
Την ίδια στιγμή, τα Σκόπια δεν αποτελούν «Ελντοράντο» μόνο για τις επιχειρήσεις της χώρας μας, αλλά και για τα ελληνικά νοικοκυριά από διάφορες ακριτικές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, αφού καθημερινά χιλιάδες συμπατριώτες μας μεταβαίνουν στους γείτονες γιατί απλά εκεί είναι φθηνότερα.
Η διασυνοριακή αυτή κατανάλωση από την Ελλάδα στην ΠΓΔΜ υπολογίζεται σε έως και 800 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση, στερώντας εισοδήματα από τους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις αρκετών περιοχών της Βόρειας Ελλάδας.
Η προοπτική μίας πιο «στενής» σχέσης μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ, στα πλαίσια της ΕΕ, πιθανότατα θα μετατρέψει τα Σκόπια σε «νέα Βουλγαρία» υπό το πρίσμα της αθρόας εγκατάστασης τα τελευταία χρόνια στην κοινοτική Βουλγαρία πολλών χιλιάδων ελληνικών επιχειρήσεων και επαγγελματιών, προκειμένου να αποφύγουν τη βαριά υπερφορολόγηση της χώρας μας.
Τα πλεονεκτήματα της ΠΓΔΜ
Οι οικονομικές σχέσεις των Σκοπίων και της Ελλάδας ήδη από το 2003 διέπονται από τη Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ΠΓΔΜ.
Η γειτονική χώρα διατηρεί ένα εξαιρετικά ελκυστικό «πακέτο» φορολογικών και άλλων προνομίων, προκειμένου να αποτελεί προορισμό ξένων άμεσων επενδύσεων.
Ο ΦΠΑ υπολογίζεται και αποδίδεται σε όλες τις φάσεις παραγωγής και εμπορίου, σε ολόκληρο τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, με την επιφύλαξη νομικών εξαιρέσεων. Έχει καθορισθεί σε 18% γενικώς, αλλά εφαρμόζεται προτιμησιακό ποσοστό 5% στην αγορά των ακόλουθων αγαθών: τρόφιμα, μηχανήματα και λογισμικό για την αυτόματη επεξεργασία δεδομένων και οι μονάδες τους (ηλεκτρονικοί υπολογιστές), ζωοτροφές και ζώντα ζώα, φάρμακα, φαρμακευτικές και ιατρικές συσκευές, σπόροι και φυτευτικό υλικό, μεταφορές προσώπων, λιπάσματα, αγροτικά μηχανήματα κ.ά.
Ο φορολογούμενος που έχει καταβάλει φόρο σε ξένη χώρα για κέρδος που πραγματοποιήθηκε από εργασία του στο εξωτερικό, απολαμβάνει δικαιώματος μειωμένης φορολογίας στην ΠΓΔΜ, εφόσον υπάρχει μεταξύ των δύο αυτών χωρών συμφωνία αποφυγής διπλής φορολογίας.
Τέτοια συμφωνία με την Ελλάδα δεν υπάρχει και μάλιστα πρόσφατα ο πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου της ΠΓΔΜ, κ. Μπράνκο Αζέσκι, έστειλε επιστολή προς τον πρόεδρο του ΔΣ της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδας, κ. Κωνσταντίνο Μίχαλο, με την οποία πρότεινε να εντατικοποιηθούν εκ νέου οι ενέργειες για τη σύναψη Συμφωνίας Αποφυγής Διπλής Φορολογίας μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ.
Όπως σημειώνεται στον Επιχειρηματικό Οδηγό του Γραφείου Συνδέσμου της Ελλάδας, το επενδυτικό περιβάλλον της γείτονος χώρας περιλαμβάνει τα ακόλουθα θετικά χαρακτηριστικά:
-Ταχεία εγγραφή των εταιρειών στο εμπορικό μητρώο της χώρας (απαιτούμενος χρόνος μίας ημέρας)
-Χαμηλό κόστος εργατικού δυναμικού
-Σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία του δηναρίου σε σχέση με το ευρώ
-Σταθερό φορολογικό σύστημα
-Ευνοϊκή γεωγραφική θέση – επικείμενη ολοκλήρωση των έργων στο τμήμα του
Πανευρωπαϊκού Διαδρόμου 10 που βρίσκεται εντός ΠΓΔΜ (Tabanovce – Γευγελή)
-Κατάταξη της χώρας στη 10η θέση σε σύνολο 190 χωρών σύμφωνα με την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας «Doing Business 2017»
-Υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ
-Παρεχόμενα προνόμια εντός των Τεχνολογικών και Βιομηχανικών Αναπτυξιακών Ζωνών και βέβαια
-Φορολογικά κίνητρα
Αναπτυξιακές Ζώνες
Παράλληλα, στην ΠΓΔΜ λειτουργούν ή είναι υπό ίδρυση οι ακόλουθες Τεχνολογικές και Βιομηχανικές Αναπτυξιακές Ζώνες: Skopje 1 (στην περιοχή του Bunardziκ), Skopje 2 (σε περιοχή βορείως των Σκοπίων), Skopje 3 (10 χλμ. εκτός Σκοπίων), Tetovo, Štip, Prilep, Radovis, Berovo, Delcevo, Rankovce, Vinice, Γευγελή, Struga, Strumica και Kicevo.
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Τεχνολογικών και Βιομηχανικών Αναπτυξιακών Ζωνών της ΠΓΔΜ, τα προσφερόμενα κίνητρα στους επενδυτές εντός των ζωνών αυτών είναι 0% ΦΠΑ, 0% Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης, 0% εταιρικός φόρος για 10 έτη και 0% φόρος εισοδήματος για 10 έτη.
Τώρα εάν σε κάποια χρόνια από τώρα που η ΠΓΔΜ, εάν όλα εξελιχθούν καλά και γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ, θα εξακολουθήσει να έχει αυτές τις Τεχνολογικές και Βιομηχανικές Αναπτυξιακές Ζώνες, αυτό είναι άγνωστο προς το παρόν.
Το μόνο σίγουρο είναι πως όσο η Ελλάδα δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τα παραπάνω ποσοστά, γειτονικές χώρες όπως η Βουλγαρία και η ΠΓΔΜ θα αντλούν κεφάλαια και επιχειρήσεις από την ελληνική οικονομία.
Διμερές Εμπόριο
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της πΓΔΜ, η Ελλάδα ήταν, το 2017, ο τρίτος σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της χώρας μετά τη Γερμανία και τη Μεγάλη Βρετανία, με μερίδιο 6,1%(από 5,7% το 2016) επί του συνόλου των εμπορικών συναλλαγών της. Η αξία του διμερούς όγκου εμπορίου ανήλθε σε 726,1 εκατ. ευρώ (από 597,5 εκατ. ευρώ το 2016).
Ειδικότερα, η Ελλάδα κατατάσσεται στην τρίτη θέση μεταξύ των προμηθευτών της ΠΓΔΜ, έχοντας καλύψει το 8,0% των εισαγωγών της, το 2017 (από 7,4% το 2016) και στην πέμπτη θέση μεταξύ των χωρών προορισμού των εξαγωγών της ΠΓΔΜ (με ποσοστό 3,6% επί του συνόλου των εξαγωγών, από 3,4% το 2016).
Οι ελληνικές εισαγωγές από την ΠΓΔΜ αφορούν, κυρίως, σε ακατέργαστα καπνά, προϊόντα σιδήρου και χάλυβα και ενδύματα.
Όπως επισημαίνεται στον Επιχειρηματικό Οδηγό του Γραφείου Συνδέσμου της Ελλάδας, το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών ενδυμάτων αφορά σε προϊόντα παθητικής τελειοποίησης κλωστοϋφαντουργικών επιχειρήσεων ελληνικών συμφερόντων στην ΠΓΔΜ, τα οποία εξάγονται στην Ελλάδα για να τελειοποιηθούν και να επανεξαχθούν, εν συνεχεία, στις αγορές του εξωτερικού.
Επενδύσεις
Η χώρα μας είναι μεταξύ των πέντε κορυφαίων επενδυτών στα Σκόπια, με τις ελληνικές επενδύσεις, κυρίως στους τομείς των πετρελαιοειδών και καυσίμων, των τραπεζών και του λιανεμπορίου, να υπερβαίνουν το 1 δις ευρώ.
Οι ελληνικές «μπίζνες» στη γειτονική χώρα δημιούργησαν πάνω από 25.000 θέσεις εργασίας.
Οκτώ επιχειρήσεις ελληνικών ή μεικτών συμφερόντων περιλαμβάνονται στον κατάλογο των 200 μεγαλύτερων επιχειρήσεων στην ΠΓΔΜ.
Στην τρίτη θέση, σε κύκλο εργασιών, κατατάσσεται η “ΟΚΤΑ” (του ομίλου ΕΛΠΕ), ο μεγαλύτερος προμηθευτής καυσίμων στην ΠΓΔΜ.
Στην 22η θέση βρίσκεται η “USJE-TITAN” (του ομίλου ΤΙΤΑΝ) και στην 24η η “Veropoulos” με αλυσίδα σούπερ-μάρκετ.
Στις διακόσιες μεγαλύτερες επιχειρήσεις της ΠΓΔΜ περιλαμβάνονται επίσης οι “Pivara Skopje” (Coca Cola HBC), η “Dojran Steel” (του ομίλου Σιδενόρ), η “Zito Luks” (Elbisco), η “Mermeren Kombinat” (Παυλίδης Μάρμαρα – Γρανίτες) κ.ά.
Περίπου 500.000 τουρίστες και 2.000 φοιτητές από τα Σκόπια περνάνε κάθε χρόνο τα σύνορα προς την Ελλάδα, ενώ ένα μεγάλο τμήμα του τζίρου στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης (σχεδόν 30%) αφορά στο εμπόριο της ΠΓΔΜ.
Οι επενδυτικές επιδόσεις της Ελλάδας στα Σκόπια είναι βέβαια τα τελευταία χρόνια πολύ πιο υποτονικές σε σχέση με το παρελθόν.
