Με μια πρωτοφανή για τον ίδιο και το κόμμα του κρίση στα 11 χρόνια της θητείας του βρίσκεται αντιμέτωπος ο Ταγίπ Ερντογάν. Χιλιάδες αντίπαλοί του βγήκαν και πάλι χθες στους δρόμους των μεγάλων πόλεων ζητώντας την παραίτησή του.
Από τη μια ένα διογκούμενο λαϊκό κίνημα κατά της κυβέρνησης, ενώ σε άλλο επίπεδο σκληρής αντιπαράθεσης η Δικαιοσύνη έχει έρθει σε σύγκρουση με την κυβέρνηση. Το νέο κυβερνητικό επιτελείο έχει αρχίσει να προσπαθεί νομοθετικά να εμποδίσει τις εισαγγελικές αρχές να προχωρήσουν βαθύτερα στις έρευνές τους. Την ίδια ώρα που η ηγεσία του δικαστικού σώματος ανθίσταται χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα όργανα του κλάδου της και κρίνοντας τις παρεμβάσεις αντισυνταγματικές.
Όλα αυτά σε ένα φόντο κατάρρευσης του εθνικού νομίσματος, κάτι που πλήττει τον Ερντογάν στο πιο ευαίσθητο σημείο του, στη σταθερότητα της τουρκικής οικονομίας.
Η ΕΕ και η Γερμανία παρακολουθούν τις εξελίξεις στην Τουρκία με μεγάλη ανησυχία, υπενθυμίζοντας παράλληλα τη σημασία του να παραμείνει η χώρα σε ευρωπαϊκή τροχιά και να μη διολισθήσει σε μια διαδικασία σταδιακής «ισλαμοποίησης» της κοινωνίας.
Σε ανακοίνωσή του, ο Ευρωπαίος επίτροπος Διεύρυνσης Στέφαν Φούλε αναφέρει ότι παρακολουθεί «με αυξανόμενη ανησυχία τις εξελίξεις στην Τουρκία» και καλεί την Άγκυρα να «πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα» προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι κατηγορίες θα διερευνηθούν αμερόληπτα.
Θεσμικές παρεκτροπές και παιχνίδια εξουσίας
Η σύγκρουση ανάμεσα στη δικαστική εξουσία και στην κυβέρνηση, με τη δεύτερη να έχει πλέον με το μέρος της την αστυνομία, αρχίζει να προκαλεί ρωγμές στο ίδιο το κόμμα του Ερντογάν.
Τρεις κυβερνητικοί βουλευτές, ο ένας πρώην υπουργός Πολιτισμού, παραπέμφθηκαν στο πειθαρχικό του κόμματός τους με αίτημα την αποπομπή τους επειδή επέκριναν την κυβέρνηση και ειδικά τον Ερντογάν για το σκάνδαλο διαφθοράς.
Πέρα από μια επικίνδυνη σύγκρουση θεσμών και εξουσίας, η υπόθεση φαίνεται πως ενεργοποιεί ένα νέο κύμα αντικυβερνητικών κινητοποιήσεων, όπως έγινε με τα γεγονότα της Ταξίμ τον περασμένο Μάιο και Ιούνιο. Τις τελευταίες ημέρες χιλιάδες διαδηλωτές ζητούν την απομάκρυνση της κυβέρνησης και αυτός είναι άλλος ένας ακόμη αστάθμητος παράγων για τις μελλοντικές εξελίξεις στην Τουρκία.
«Το γόητρο του πρωθυπουργού της Τουρκίας έχει τρωθεί ανεπανόρθωτα» υποστηρίζει η Λάλε Ακγκίν από το SPD.
«Υποτίμησε τη δύναμη του Γκιουλέν» προσθέτει, ενώ σφίγγει ο κλοιός γύρω από τον υιό Ερντογάν, που είναι ανάμεσα στους υπόπτους.
«Νόμιζε ότι θα ήταν άτρωτος»
Η Λάλε Ακγκίν, τουρκικής καταγωγής βουλευτής του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, υποστηρίζει ότι ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν ουδέποτε άλλοτε υπήρξε τόσο αποδυναμωμένος όσο αυτήν την περίοδο.
«Νόμιζε ότι θα μπορούσε να αυξήσει περισσότερο τη δύναμή του και να γίνει άτρωτος, αλλά μετά τις συγκρούσεις στο πάρκο Γκεζί και τις αποκαλύψεις για εκτεταμένη διαφθορά το γόητρό του έχει πληγεί ανεπανόρθωτα».
Η Γερμανίδα βουλευτής υποστηρίζει ότι η «δυσωδία» από τα σκάνδαλα έχει αγγίξει και τον ίδιο τον Τούρκο πρωθυπουργό.
«Είναι πολύ κοντά του» λέει, «ο γιος του Μπιλάλ έχει κληθεί στις 2 Ιανουαρίου από την εισαγγελία για να καταθέσει, όχι ως μάρτυρας, αλλά ως ύποπτος, για τις κατηγορίες της διαφθοράς και του ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Αυτό είναι μια ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του οίκου Ερντογάν».
Η Λάλε Ακγκίν θεωρεί ότι, όπως παραιτήθηκαν οι υπουργοί των οποίων οι γιοι φέρονται αναμεμειγμένοι στην υπόθεση διαφθοράς, το ίδιο θα πρέπει να κάνει κατ’ αναλογία και ο Τούρκος πρωθυπουργός.
«Το κόμμα του, σαν λεωφορείο»
Όσον αφορά τις αποκαλύψεις, συμφωνεί ότι πίσω από το κύμα τους βρίσκονται οι οπαδοί του ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, αλλά με μια σημαντική διευκρίνιση.
«Δεν είναι οι οπαδοί του Γκιουλέν που εφεύραν τα κρούσματα διαφθοράς. Εδώ και χρόνια είναι γνωστό και συζητείται ευρέως ότι ο Ερντογάν και ο στενός του κύκλος έχουν πλουτίσει υπέρμετρα, πρόκειται για κοινό μυστικό.
»Το ότι οι οπαδοί του επέλεξαν αυτήν τη χρονική στιγμή για να χτυπήσουν το αποδίδω –όπως και οι περισσότεροι σχολιαστές– στο κλείσιμο των σχολίων της οργάνωσής του.
»Λέγεται ότι το κόμμα ΑΚΡ του Ερντογάν είναι σαν ένα λεωφορείο, στο οποίο κάθονται διαφόρων προελεύσεων άνθρωποι: αριστεροί-δεξιοί, αλλά και άνθρωποι του πνεύματος, που θέλουν περισσότερη δημοκρατία. Αυτήν την περίοδο όλο και περισσότεροι από αυτήν την ομάδα εγκαταλείπουν το λεωφορείο.
»Όσοι έχουν απομείνει είναι από την ισλαμοεθνική οργάνωση Μίλι Γκιορίς και οι οπαδοί του αυτοεξόριστου ιεροκήρυκα Γκιουλέν.
»Ο Ερντογάν σκέφτηκε να εκπαραθυρώσει τους τελευταίους, αλλά υποβάθμισε τη δύναμή τους, αφού κατέχουν θέσεις-κλειδιά στο τουρκικό κατεστημένο, που τις απέκτησαν και με τη δική του συναίνεση».
Η διεύρυνση του σκανδάλου μπορεί να πλήξει το AKP
Ο πολιτικός αναλυτής του think tank European Stability Initiative (ESI) στην Κωνσταντινούπολη Εκρέμ Έντι Γκιουζέλντερε σχολιάζει το ευρύ σκάνδαλο διαφθοράς στην Τουρκία εκτιμώντας ότι η εμπλοκή κρατικών θεσμών σε αυτό δεν συνιστά έκπληξη.
Όπως υποστηρίζει με δηλώσεις του στην Deutsche Welle, «έκπληξη ήταν όμως ότι δημοσιοποιούνται τώρα αυτές οι κατηγορίες, τις οποίες επί πολλά χρόνια διακυβέρνησης του AKP τόσο οι εισαγγελείς όσο και τα Μέσα Ενημέρωσης δεν τολμούσαν να τις δημοσιοποιήσουν, παρότι τις γνώριζαν κάποιοι δημοσιογράφοι και ορισμένοι κύκλοι».
Το γεγονός ότι οι σχετικές αποκαλύψεις έγιναν τώρα μπορεί να αποδοθεί, σύμφωνα με τον τουρκικής καταγωγής αναλυτή, πρώτον επειδή πρόκειται για συγκεκριμένες κατηγορίες και δεύτερον στο γεγονός ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια μάχη εξουσίας μεταξύ του στενού κυβερνητικού κύκλου γύρω από τον Τούρκο πρωθυπουργό Ερντογάν και του κινήματος του ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν.
Όπως σημειώνει, οι δύο πλευρές είχαν κοινά συμφέροντα και παρείχαν στήριξη η μία στην άλλη, κάτι που άλλαξε στην αρχή του 2012, οπότε και ξεκίνησε μια ανοιχτή διαμάχη ανάμεσά τους.
Ο Γκιουζέλντερε εκτιμά ότι οι οργισμένες κατηγορίες του Ταγίπ Ερντογάν εναντίον ξένων κυβερνήσεων και διπλωματών δεν θα λειτουργήσουν ευνοϊκά για την Τουρκία. Όπως επισημαίνει: «Αυτό σίγουρα δεν θα βελτιώσει το προφίλ της Τουρκίας στο εξωτερικό. Είναι όμως ένα χαρακτηριστικό αντανακλαστικό της τουρκικής πολιτικής των τελευταίων δεκαετιών: κάθε φορά που υπάρχουν σκάνδαλα στο εσωτερικό, γίνεται προσπάθεια να αποσπαστεί η προσοχή από αυτά κατηγορώντας το εξωτερικό».
Επικριτής της ΕΕ ο νέος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων
Αναφερόμενος στην αντικατάσταση του Εγκεμέν Μπαγίς στο Υπουργείο Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και στο πώς η αντικατάστασή του αυτή θα επηρεάσει τη σχέση ΕΕ-Τουρκίας, ο Γκιουζέλντερε επισημαίνει: «Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο σημερινός υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, είναι γνωστός για την επικριτική του στάση έναντι της ΕΕ. Ως εκ τούτου δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι θα δοθεί ιδιαίτερη ώθηση στις σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρώπη».
Εκρηκτική ατμόσφαιρα
Ο Τούρκος πρωθυπουργός προχθές βράδυ στην Κωνσταντινούπολη έγινε δεκτός από χιλιάδες οπαδούς του που έσπευσαν στο αεροδρόμιο Ατατούρκ να τον υποδεχτούν. Για άλλη μια φορά επιτέθηκε κατά των τριών βουλευτών του κόμματός του ΑΚΡ, που παραιτήθηκαν διαμαρτυρόμενοι για το σκάνδαλο διαφθοράς και για τον τρόπο που αντιμετωπίζει την κυβέρνηση η Δικαιοσύνη. «Εκείνους που μας πρόδωσαν θα τους πετάξουμε έξω από την πόρτα. Ο λαός δεν σας ψήφισε για να προδώσετε το κόμμα σας. Υπάρχει κομματική πειθαρχία» είπε. Απτόητος και οξύς, τα έβαλε επίσης με εκείνους που κατηγορούν την κυβέρνηση για διαφθορά. «Όσοι αποκαλούν την έρευνα αυτή επιχείρηση κατά της διαφθοράς, οι ίδιοι είναι διεφθαρμένοι» είπε ο Τούρκος πρωθυπουργός για να δεχτεί ενθουσιώδεις ζητωκραυγές από το πλήθος των δεκάδων χιλιάδων οπαδών του. Η σκηνή επαναλήφθηκε και μπροστά από την κατοικία του στην περιοχή Ουσκουντάρ στην ασιατική πλευρά και πάλι με χιλιάδες οπαδούς να τον επευφημούν σε κάθε του φράση.
Όμως στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης, κοντά στην πλατεία Ταξίμ, αλλά και στους γύρω δρόμους η ατμόσφαιρα ήταν εντελώς αντίθετη. Εκεί χιλιάδες Τούρκοι πολίτες, κρατώντας πλακάτ με συνθήματα κατά τις διαφθοράς και κατά της κυβέρνησης, συγκρούονταν με την αστυνομία, που τους αντιμετώπισε με υδροβόλα και πλαστικές σφαίρες, ενώ προέβη σε πάνω από 70 προσαγωγές. Ανάλογες σκηνές διαδραματίστηκαν στην Άγκυρα, στο Εσκισεχίρ, στη Σμύρνη.
Πηγή: Deutsche Welle
Επιμέλεια: Κ. Μπετινάκης
