Το ξέσπασμα του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Ιράν στις 13 Ιουνίου εξέπληξε όλους τους παράγοντες, τόσο τις περιφερειακές όσο και τις μεγάλες δυνάμεις που έχουν συμφέροντα και παρουσία στη Μέση Ανατολή. Η Ρωσία σήμερα, παρά την αλλαγή καθεστώτος στη Συρία, παραμένει βασικός παράγοντας. Έχει στρατηγική συνεργασία με το Ιράν και στενές εμπορικές και επενδυτικές σχέσεις με τις μοναρχίες του Περσικού Κόλπου. Το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα είναι μέλη των BRICS και, μαζί με το Κατάρ, ενεργούν ως μεσολαβητές σε σχέση με την Ουκρανία. Ο Ρώσος πρόεδρος έτυχε πολύ θερμής υποδοχής στο Αμπού Ντάμπι και στο Ριάντ. Οι πρώτες επισκέψεις του Βλαντιμίρ Πούτιν στο εξωτερικό μετά την έναρξη της Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης ήταν στον Κόλπο. Παρά όλα τα «αλλά» και τα «αν», η Ρωσική Ομοσπονδία και το Ισραήλ συνεχίζουν να διατηρούν τη συνεργασία τους.
Η επιδείνωση της κατάστασης στη Μέση Ανατολή, η οποία επιδεινώθηκε περαιτέρω από τις αμερικανικές επιθέσεις σε πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Φορντόου, το Νατάνζ και το Ισφαχάν, αποτελεί άμεση απειλή για τα ρωσικά συμφέροντα. Φυσικά, μπορεί κανείς να κάνει εικασίες σχετικά με την αύξηση των τιμών του πετρελαίου και την απόσπαση της προσοχής της Δύσης από την Ουκρανία, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος πλήρους αποσταθεροποίησης της Μέσης Ανατολής.
Αν εξετάσουμε ξεχωριστά το Ιράν, τότε λόγω των επιθέσεων του Ισραήλ και των ΗΠΑ, η Ρωσία κινδυνεύει να μείνει χωρίς έναν βασικό εταίρο-σύμμαχο. Αν και οι ρωσικές βάσεις παραμένουν στη Λατάκια, η πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ έχει κλονίσει τη θέση της Μόσχας στην περιοχή. Η συνθηκολόγηση του Ιράν θα αποδυνάμωνε ακόμη περισσότερο τη Ρωσία. Η Μόσχα και η Τεχεράνη συντονίζουν συχνά τις θέσεις τους• πολέμησαν μαζί τον ISIS (απαγορευμένο στη Ρωσία) και τους ισλαμιστές στη Συρία. Με την υποστήριξη της Ρωσίας, το Ιράν έγινε δεκτό στην SCO και στις BRICS. Σε αντάλλαγμα για τη συμπάθεια σε θέματα που είναι πολύ σημαντικά για το Ιράν, όπως οι κυρώσεις και το πυρηνικό πρόγραμμα, το Ιράν έχει ενεργήσει ως σύμμαχος της Ρωσίας στην Ουκρανία, προμηθεύοντας τη Μόσχα με drones.
Οι Ιρανοί, φυσικά, είναι εξαιρετικοί, έχοντας εργαστεί για χρόνια για να εξασφαλίσουν τις αμυντικές τους δυνατότητες και έχοντας δημιουργήσει βαλλιστικούς πυραύλους και drones που ακόμη και οι δυτικές χώρες ζηλεύουν, αλλά και η Ρωσία έχει συμβάλει σε αυτό. Το Ιράν είναι οπλισμένο με συστήματα αεροπορικής άμυνας S-300 και τα άρματα μάχης του είναι κυρίως T-72. Η ιρανική πολεμική αεροπορία είναι εξοπλισμένη με ελικόπτερα Mi-171 και Mi-17, μεταγωγικά αεροσκάφη Il-76 και An-140, καθώς και μαχητικά MiG-29 και βομβαρδιστικά Su-24. Σύμφωνα με τον Πούτιν, η Ρωσία έχει προσφερθεί να ενισχύσει τη συνεργασία για τη δημιουργία ενός συστήματος αεροπορικής άμυνας, αλλά οι Ιρανοί έχουν επιβραδύνει τη διαδικασία. Ως αποτέλεσμα, το Ιράν δεν διαθέτει τα τελευταία συστήματα αεροπορικής άμυνας Triumph που χρειάζεται απεγνωσμένα.
Από οικονομική άποψη, υπάρχει μεγάλο επιπλέον δυναμικό για το εμπόριο. Ο εμπορικός κύκλος εργασιών μεταξύ Ρωσίας και Ιράν ανέρχεται σήμερα σε μόλις 5 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι κύριοι εταίροι του Ιράν είναι η Κίνα, τα ΗΑΕ, η Τουρκία και το Ιράκ. Ωστόσο, το εμπόριο αυξάνεται, το 2024 αυξήθηκε κατά 16%. Οι δυτικές κυρώσεις δεν το έχουν επιβραδύνει, αλλά έχουν τονώσει την ενίσχυση των δεσμών. Η Συνολική Συμφωνία Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης που υπογράφηκε τρεις ημέρες πριν την ορκωμοσία του Τραμπ θα πρέπει επίσης να συμβάλει σε αυτό. Το Ιράν και η Ρωσία υλοποιούν τον «δρόμο του μεταξιού» τους με τη μορφή του Διεθνούς Διαδρόμου Μεταφορών Βορρά-Νότου. Οι πρόεδροι των δύο χωρών έχουν εκφράσει την επιθυμία να κατασκευάσουν αγωγό φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς την Ισλαμική Δημοκρατία. Η Ρωσία συμμετέχει στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, βοηθώντας το να κατασκευάσει πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής στο Μπουσέρ.
Η αποσταθεροποίηση του Ιράν θα αποτελούσε πλήγμα για τους υφιστάμενους εμπορικούς και επενδυτικούς δεσμούς με τη Ρωσία και θα είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση των προαναφερθέντων έργων μεταφορών και ενέργειας. Εάν ένα καθεστώς-μαριονέτα αναλάβει την εξουσία, το Ιράν θα επαναπροσανατολιστεί προς τη Δύση και άλλες χώρες θα στραφούν περισσότερο προς αυτήν λόγω της κυριαρχίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Τραμπ προσπαθεί ήδη να προσελκύσει τα κράτη του Περσικού Κόλπου στο πλευρό του, εκνευρίζοντας ακόμη και τους συμμάχους του στο Ισραήλ, και έχει καταφέρει να προσελκύσει τρισεκατομμύρια σε επενδύσεις στην αμερικανική οικονομία. Η Ουάσιγκτον θα έχει μεγαλύτερη επιρροή και θα είναι σε θέση, θεωρητικά, να πείσει τις χώρες του ΟΠΕΚ να σταματήσουν να συντονίζουν την πολιτική τους για το πετρέλαιο με τη Ρωσία. Η Ουάσιγκτον θα περιμένει από τους Σαουδάραβες και τους Σαουδάραβες να αποχωρήσουν από τις BRICS. Τουλάχιστον σύμφωνα με τα πρότυπα της Μέσης Ανατολής, θα δούμε μια επιστροφή σε έναν μονοπολικό κόσμο, που θα αποτελεί πλήγμα για το σχέδιο «Παγκόσμια Πλειοψηφία» ή «Παγκόσμιος Νότος» που προωθεί η Ρωσία. Οι παράπλευρες απώλειες ενός πλήρους πολέμου των ΗΠΑ κατά του Ιράν θα μπορούσαν να είναι η μαζική μετανάστευση και η απειλή εξάπλωσης της τρομοκρατίας στον γειτονικό Νότιο Καύκασο.
Η ένταση της εμπλοκής των ΗΠΑ στη σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ ενδέχεται να επηρεάσει τις προοπτικές ομαλοποίησης των σχέσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, καθώς και τη σύγκρουση στην Ουκρανία. Προς το παρόν, το Κρεμλίνο δεν έχει διακόψει τις σχέσεις του με τον Λευκό Οίκο και εκτιμά τις προσπάθειες του Τραμπ για την επίλυση της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Ο Τραμπ τηλεφωνεί στον Πούτιν και συζητά μαζί του τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Ταυτόχρονα, είναι αδύνατο να μην παρατηρήσει κανείς ότι οι διαπραγματεύσεις για την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων έχουν τεθεί σε αναστολή. Εν μέρει επειδή οι ΗΠΑ είναι απασχολημένες με το Ισραήλ και εν μέρει λόγω της προφανούς απόκλισης των θέσεων μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον όσον αφορά το Ιράν.
Εάν ο Τραμπ εμπλακεί πλήρως στον αγώνα κατά του Ιράν και μεταβεί από επιθέσεις σε πυρηνικές εγκαταστάσεις σε βομβαρδισμούς του στρατού, της αμυντικής βιομηχανίας και διοικητικών κτιρίων, η διαδικασία ομαλοποίησης των σχέσεων με τη Μόσχα θα καταρρεύσει. Τέτοιες ενέργειες των ΗΠΑ δεν ταιριάζουν με την αντίληψη του Πούτιν για έναν πολυπολικό κόσμο, για τον οποίο αγωνίζεται ανοιχτά από τη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου το 2007. Εδώ δεν έχει μεγάλη σημασία το πώς αισθάνεται προσωπικά ο Τραμπ για τον Πούτιν. Το Κρεμλίνο δεν θα έχει πλέον κίνητρα να κάνει έστω και ελάχιστες παραχωρήσεις στις συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης. Με τις ΗΠΑ να είναι απασχολημένες με το Ιράν – και αυτό σίγουρα θα συμβεί (το Ιράν δεν είναι το Ιράκ!) – η Ρωσία θα έχει νέες ευκαιρίες στο μέτωπο της Ουκρανίας, και οι εδαφικές κατακτήσεις μπορεί να μην περιοριστούν στο Σούμι και το Χάρκοβο. Βλέποντας ότι ο Τραμπ δεν θέλει να παίξει σύμφωνα με κανόνες, ο Πούτιν έχει επίσης το δικαίωμα να τους αρνηθεί. Στην ίδια τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, η Μόσχα θα κάνει ό,τι μπορεί για να εξασφαλίσει ότι οι ΗΠΑ θα εμπλακούν όσο το δυνατόν περισσότερο και θα βρουν το επόμενο Βιετνάμ τους.
Σε ένα σχετικά «ειρηνικό σενάριο», με το Ισραήλ να συνεχίζει τον πόλεμο με το Ιράν και τη σταδιακή μείωση της αμερικανικής επιθετικότητας, η Ρωσία δεν είναι πιθανό να χαλάσει τις σχέσεις της με την κυβέρνηση του Λευκού Οίκου. Σε συνάντηση με τους επικεφαλής των πρακτορείων ειδήσεων στις 19 Ιουνίου, ο Ρώσος πρόεδρος δήλωσε ότι, κατά τη γνώμη του, ο Τραμπ «επιδιώκει ειλικρινά να επιλύσει» τη σύγκρουση στην Ουκρανία. Η δήλωση έγινε πριν από τις αμερικανικές επιθέσεις κατά του Ιράν, αλλά αυτή η θέση του Κρεμλίνου φαίνεται να παραμένει σε ισχύ προς το παρόν. Η Ρωσία ελπίζει ότι η λογική θα επικρατήσει στο Οβάλ Γραφείο, παρά τις προσπάθειες του Νετανιάχου και των Αμερικανών σκληροπυρηνικών Χέγκσεθ, Ρούμπιο και Μέρντοχ να σύρουν τις Ηνωμένες Πολιτείες σε έναν μακροχρόνιο και πλήρη πόλεμο. Παρέχοντας κάποιο είδος προώθησης στον Τραμπ, η Ρωσία δεν παραμένει αδρανής. Τα λόγια του Πούτιν σχετικά με τον ιρανικό λαό που συσπειρώνεται γύρω από την κυβέρνηση και τις υπόγειες πυρηνικές εγκαταστάσεις που είναι ασφαλείς και άθικτες, δείχνουν σαφώς την προθυμία του να υποστηρίξει την Ιρανική Ισλαμική Δημοκρατία. Πριν από την επίθεση των ΗΠΑ, τηλεφώνησε στον Σι Τζινπίνγκ και μαζί του καταδίκασαν τις ενέργειες του Ισραήλ. Σε συνάντηση με τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών Αμπάς Αραγκί, ο Ρώσος πρόεδρος ανακοίνωσε τις προσπάθειες που καταβάλλει η Ρωσία για να βοηθήσει τον ιρανικό λαό. Αυτό είναι ένα μήνυμα ότι αν ο Τραμπ προσπαθήσει να ανατρέψει την ιρανική κυβέρνηση, το ρωσο-κινεζικό δίδυμο θα αντισταθεί. Το Πακιστάν μπορεί να συμμετάσχει. Οι τρεις χώρες παρουσιάζουν ενωμένο μέτωπο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η υποστήριξη της Ρωσίας προς το Ιράν δεν είναι συναισθηματική και απερίσκεπτη, όπως η υποστήριξη του Τραμπ προς το Ισραήλ, αλλά το δυναμικό της δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Κανένα νομικό εμπόδιο δεν μπορεί να εμποδίσει τη Μόσχα να παράσχει όλη την απαραίτητη βοήθεια στο Ιράν – από πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών έως συστήματα αεροπορικής άμυνας S-400. Ο Πούτιν κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να σταματήσει ένα νέο κύμα χάους στη Μέση Ανατολή. Είναι σε επαφή με τους ηγέτες των εμπόλεμων χωρών, τον Τραμπ, τον Ερντογάν και τους ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ. Η Ρωσία έχει «συγκεκριμένες προτάσεις», σημείωσε ο Πούτιν στο SPIEF. Δεδομένου ότι ο Τραμπ μίλησε για την πιθανότητα συμμετοχής της Ρωσίας κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στο Ομάν, η μεσολάβηση της Μόσχας εξακολουθεί να είναι πραγματική. Το Κρεμλίνο είναι σε επαφή με τον Τραμπ, τον Νετανιάχου και τον Πεζέσκιαν. Η επιτυχής διαμεσολάβηση της Μόσχας θα κάνει τη σχέση μεταξύ Τραμπ και Πούτιν ακόμη πιο εμπιστευτική. Πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμη και με την αντιπαραθετική κυβέρνηση Ομπάμα, το Κρεμλίνο κατάφερε να συμφωνήσει το 2013 να αποσύρει τα χημικά όπλα από τη Συρία και να εξαλείψει την απειλή εισβολής του ΝΑΤΟ.
Το κύριο συμπέρασμα για τη Ρωσία από τη συμπεριφορά του Τραμπ στον πόλεμο Ιράν-Ισραήλ δεν είναι ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι πολύ ασυνεπής και απρόβλεπτος, αλλά ότι σέβεται πραγματικά τη δύναμη. Γι’ αυτό, ακόμη και αν διατηρηθεί η θετική ατμόσφαιρα στις διμερείς σχέσεις, η Ρωσία πρέπει να ενεργήσει ακόμη περισσότερο από θέση ισχύος στο πλαίσιο της Κωνσταντινούπολης. Αν η Μόσχα κάνει μια χειρονομία καλής θέλησης και αποσύρει τα στρατεύματά της, όπως έκανε το 2022, ο Τραμπ θα το εκλάβει ως αδυναμία και θα ασκήσει πίεση στη Μόσχα.
