Το βιβλίο της Ελληνοαμερικανίδας Thea Halo ”Ούτε το Όνομά μου” γνωρίζει μεγάλη επιτυχία στην Αμερική. Η συγγραφέας καταγράφει την αληθινή ιστορία της μητέρας της που, σε ηλικία 10 ετών, ξεριζώθηκε από τα ελληνικά χωριά του Πόντου, είδε ένα ένα τα μέλη της οικογένειάς της να αφανίζονται στις μαρτυρικές πορείες θανάτου στην Ανατολία, και σώθηκε ως εκ θαύματος από μια οικογένεια Αρμενίων στο Ντιγιαρμπακίρ στα νοτιο-ανατολικά της Τουρκίας. Σε ηλικία 15 ετών, δόθηκε με προξενιό σε έναν Ασσύριο-μετανάστη στην Αμερική και έφτασε στις ΗΠΑ, όπου ζει μέχρι σήμερα.
«Mε την αφήγηση του έπους της επιβίωσης και του τελικού θριάμβου της μητέρας της στην Aμερική, η Thea Halo έγραψε ένα σημαντικό βιβλίο για ένα άγνωστο στο ευρύ κοινό κεφάλαιο της Ιστορίας: την γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού από την τουρκική κυβέρνηση στα χρόνια που ακολούθησαν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Tο βαθιά συγκινητικό πορτρέτο της μητέρας της αγγίζει πολλά ηθικά ζητήματα που μας αφορούν όλους.» – Peter Balakian
«Γραμμένη από την κόρη της, την Thea, η βασανιστική αφήγηση της Σάνο για τον αφανισμό της οικογένειας και του κόσμου της ξεδιπλώνεται με τόσο ζωντανές λεπτομέρειες που κάθε σελίδα σκίζει το μυαλό και την καρδιά. Tο βιβλίο “Oύτε το Όνομά μου” είναι έργο μεγάλης έντασης, αυταπόδεικτα ισχυρό και αληθινό.» – Nίκος Γκατζογιάννης
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων παρουσίασης της ελληνικής έκδοσης η συγγραφέας και η μητέρα της, Σάνο, που είναι σήμερα 91 ετών, θα ταξιδέψουν στην Ελλάδα από τη Νέα Υόρκη. Για την ενενηντάχρονη Σάνο, πρόκειται για την πρώτη επίσκεψή της στην χώρα της καταγωγής της.
Το βιβλίο-μαρτυρία που θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά στα τέλη Μαΐου από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΚΟΒΟΣΤΗ, σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία στην Αμερική, αφού, για πρώτη φορά, το αμερικανικό κοινό είχε την ευκαιρία να γνωρίσει την ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού, ένα κεφάλαιο της ιστορίας άγνωστο στο ευρύτερο κοινό. Η συγγραφέας και η μητέρα της έχουν παραστεί σε αναρίθμητες εκδηλώσεις στην Αμερική, ενώ πρόσφατα ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκη, George Pataki, βράβευσε την ενενηντάχρονη Σάνο για το κουράγιο και το όραμά της.
***
ΑΠΟ ΤΟΥΣ NEW YORK TIMES ΤΗΣ 2/12/1922
ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΔΗΛΩΝΟΥΝ ΟΤΙ ΘΑ ΑΠΕΛΑΣΟΥΝ 1.000.000 ΈΛΛΗΝΕΣ
Λωζάννη, 2 Δεκεμβρίου 1922. Μια μαύρη σελίδα της σύγχρονης ιστορίας γράφτηκε εδώ σήμερα. Ο Ισμέτ Πασά ενώπιον των αντιπροσώπων του πολιτισμένου κόσμου παρεδέχθη τον ξεριζωμό περίπου ενός εκατομμυρίου Χριστιανών Ελλήνων από τα Τουρκικά εδάφη. Οι Έλληνες μερικά χρόνια πριν ήταν δύο εκατομμύρια και ο αριθμός των απομενόντων στην Τουρκία έχει μειωθεί θεαματικά. Η Τουρκική κυβέρνηση κάνει την «χάρη» στους Έλληνες να τους δώσει προθεσμία δύο εβδομάδων για την αναχώρησή τους.
Οι υπουργοί των πολιτισμένων χωρών απεδέχθησαν το τελεσίγραφο και άρχισαν να ερευνούν τους τρόπους για την μετακίνηση αυτών των χιλιάδων Ελλήνων πριν βρουν την τύχη των 800.000 Αρμενίων που κατασφάχθηκαν στην Ανατολή το 1910 και το 1917.
Νέο Φως για τις Τουρκικές Σφαγές
Εδώ, μέσα στην όμορφη χειμωνιάτικη λιακάδα των Ελβετικών Άλπεων, οι διπλωμάτες για δέκα μέρες συζητούσαν τα πολιτικά προβλήματα με τους Τούρκους αντιμετωπίζοντάς τους σαν ίσοι προς ίσους. Οι σφαγές και οι αιματοχυσίες φαίνονταν απόμακρες. Όμως, σήμερα έγινε μια αλλαγή, και η κατάσταση φωτίστηκε από ένα καινούργιο φως. Τα γεγονότα δεν είναι νέα: ο κόσμος γνωρίζει την βαρβαρότητα των Τούρκων και τις σφαγές. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάστηκαν τα εγκλήματά τους σήμερα το απόγευμα είχε την απήχηση θεατρικού δράματος.
Όπως το κοινό ενός θεάτρου μπορεί απ’ την μια στιγμή στην άλλη να κλαίει ή να γελάει, οι διπλωμάτες εδώ φάνηκε να συγκινήθηκαν όταν ο Λόρδος Κάρζον διηγήθηκε την απαίσια μοίρα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και τα σημερινά γεγονότα δεν μπορούν παρά να έχουν σημαντική επιρροή στον τελικό διακανονισμό.
Προφανέστατα δεν πρόκειται να υπογραφεί στο συνέδριο αυτό καμία συμφωνία και σε δύο εβδομάδες θα διακοπεί, όπως πιστεύεται, για να επαναληφθεί μετά ένα μήνα ή το πολύ σε έξι εβδομάδες. Εν τω μεταξύ οι Τούρκοι θα έχουν τον καιρό να ξανασκεφτούν τα πράγματα και να γίνουν λογικότεροι σύμφωνα με τις περιστάσεις.
Η σημερινή συνεδρίαση είχε προγραμματισθεί με τον λακωνικό τίτλο «ανταλλαγή αιχμαλώτων». Οι σύνεδροι έφτασαν με πολυτελείς λιμουζίνες στον παλιό πύργο. Αναχώρησαν δυο ώρες αργότερα με ύφος σοβαρό και θα ’λεγες πένθιμο. Μέσα στους παλιούς τοίχους του πύργου οι σκιές των χιλιάδων δολοφονημένων είχαν προσέλθει να διηγηθούν τις ιστορίες τους.
Ο Δόκτωρ Νάνσεν διαβάζει των έκθεσή του
Ο δρ. Φρίντζχοφ Νάνσεν, που είχε σταλεί στην Ανατολή από την Κοινωνία των Εθνών, διάβασε την έκθεσή του για την εκεί κατάσταση και εισηγήθηκε, κατ’ απόλυτη προτεραιότητα, όλοι οι Έλληνες που βρίσκονται κάτω από την Τουρκική κυριαρχία να απομακρυνθούν τάχιστα προκειμένου να σωθούν από τον θάνατο από πείνα ή από άλλες αιτίες. Αμέσως όλοι κατάλαβαν ότι επρόκειτο για κάτι πολύ σοβαρότερο από την συζήτηση για την μοίρα μερικών χιλιάδων αιχμαλώτων πολέμου.
Ο Ισμέτ Πασάς πήρε το λόγο και είπε ότι η Τουρκία ήθελε να αρχίσει η συζήτηση για τον εκτοπισμό όλων των Ελλήνων από την Τουρκία και σύστησε ότι μία άλλη συζήτηση θα πρέπει να αρχίσει αμέσως με θέμα της μειονότητες.
Ο Λόρδος Κάρζον είπε ότι έχει τη γνώμη ότι πολλές χιλιάδες ψυχές βρίσκονταν σε κίνδυνο και ότι πρέπει να αναληφθεί αμέσως δράση. Είπε ότι οι Τούρκοι έχουν αποφασίσει ότι όλοι οι Έλληνες της Ανατολής θα πρέπει να εκπατρισθούν μέχρι την τελευταία ημέρα του Νοεμβρίου και πρόσθεσε ότι είχαν δώσει μια τελευταία παράταση μέχρι της 13 Δεκεμβρίου. Έπρεπε να ληφθούν αμέσως μέτρα να μετακινηθούν οι Έλληνες το αργότερο μέχρι αυτή την ημερομηνία.
Ο Ισμέτ παραδέχεται την απόφαση εκπατρισμού των Ελλήνων
Ο Ισμέτ, αντί να συνετιστεί μετά την επίθεση του Λόρδου Κάρζον, παραδέχτηκε ότι οι Έλληνες πρέπει να εγκαταλείψουν την Ανατολή και επιπροσθέτως έκανε την δήλωση ότι θα ήταν προτιμότερο να φύγουν και οι Έλληνες της Κων/πολης. Ο Λόρδος Κάρζον αντέτεινε ότι αυτό θα επέφερε μεγάλη οικονομική ζημία στην Τουρκία. Ο πρωθυπουργός Βενιζέλος διακήρυξε ότι αν αυτές οι εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων στέλνονταν στην Ελλάδα η χώρα δεν θα μπορούσε να τους διαθρέψει και να θα έπρεπε να ζητήσει την βοήθεια των Η.Π.Α. Όταν ο Λόρδος Κάρζον προειδοποίησε τον Ισμέτ για τον κίνδυνο που διέτρεχαν οι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης, η οποία παράμενε Ελληνική ο τελευταίος απάντησε με παγερό τρόπο ότι ήταν μια καλή ιδέα να ανταλλαγούν οι Τούρκοι της Θράκης με τους Έλληνες της Τουρκίας.
Αμέσως μετά ο Λόρδος Κάρζον είπε, ότι θα ήθελε να δώσει ορισμένα στατιστικά στοιχεία προκειμένου να ξεκαθαριστεί το αντικείμενο για το οποίο διαπραγματεύονται, είπε, ότι αριθμοί που προέρχονται από τις Η.Π.Α. απεδείκνυαν ότι πριν το 1914 υπήρχα 1.600.000 Έλληνες στην Ανατολία. Από το 1914 έως το 1918 πέθαναν, εγκατέλειψαν τη χώρα ή εξαφανίστηκαν 300.000.
Από το 1919 έως το 1922 άλλοι 200.000 εγκατέλειψαν την Ανατολία ή εξαφανίστηκαν. Φέτος, μεταξύ Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου μια άλλη μείωση κατά 500.000 έλαβε χώρα αφήνοντας 500.000 ή 600.000 Έλληνες στην Ανατολία από τους οποίους οι περισσότεροι ήταν άνδρες μεταξύ 15 και 60 χρονών στους οποίους οι Τούρκοι αρνήθηκαν να δώσουν άδεια εξόδου.
«Ένα εκατομμύριο, λοιπόν, Έλληνες εξαφανίστηκαν», είπε ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών, «με άλλα λόγια, ένα εκατομμύριο Έλληνες δολοφονήθηκαν, απελάθηκαν ή πέθαναν».
Ο Λόρδος Κάρζον είπε ότι υπήρχαν 300.000 Έλληνες στην Κων/πολη, από τους οποίους οι περισσότεροι κατοικούν εκεί και 320.000 Έλληνες στην Ανατολική Θράκη. Στο ιστορικό της μοίρας των 2.000.000 Ελλήνων που βρίσκονταν στην Τουρκία θα πρέπει να προστεθεί η εξολόθρευση ενός ίσου αριθμού Αρμενίων τους οποίους οι Τούρκοι ήθελαν να ξεφορτωθούν. Μετά τις σφαγές που έγιναν κατά τη διάρκεια του Πολέμου μόνο 300.000 Αρμένιοι έχουν απομείνει στην Τουρκία. Ένας περίπου ίδιος αριθμός υπάρχει στην Κων/πολη και στην Θράκη. Πρέπει να μεταφερθούν κάπου αλλού γιατί και αυτοί είναι προφανές ότι θα χάσουν την ζωή τους με τον ίδιο τρόπο. Οι Τούρκοι προσεκλήθησαν από τους Συμμάχους να γίνουν μέλη της Κοινωνίας των Εθνών. Απήντησαν ότι θα γίνουν όταν οι φίλοι τους Κόκκινοι της Μόσχας θα δίνουν δεκτοί.
Σχεδιάζεται διακοπή των εργασιών από 15 Δεκεμβρίου
Αντιμετωπίζοντας μια κατάσταση που φαίνεται σχεδόν απίθανη, οι ηγέτες της Συνδιάσκεψης της Λωζάννης απεφάσισαν να τακτοποιήσουν προσωρινά τα πλέον επείγοντα προβλήματα μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων και να διακόψουν τις εργασίες τους από τις 15 Δεκεμβρίου μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου ή την πρώτη Φεβρουαρίου. Πληροφορούμεθα ότι εν τω μεταξύ ο Ισμέτ Πασάς θα επιστρέψει στην Άγκυρα να συζητήσει τη θέση των Συμμάχων πάνω στα μείζοντα προβλήματα. Ως προς τα θέματα της ανταλλαγής αιχμαλώτων, της προστασίας των μειονοτήτων, των συνθηκών, των τελωνείων και του χρέους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι διπλωμάτες πιστεύουν ότι μπορεί να επιτευχθεί σύμφωνα με τους Τούρκους. Όμως το θέμα των ευρωπαϊκών συνόρων, το μέλλον των Στενών και η οριοθέτηση των συνόρων στην Ανατολή φαίνεται απίθανο να διευθετηθεί εφ’ όσον ο Ισμέτ Πασά θα εξακολουθήσει να είναι δέσμιος των εντολών και των οδηγιών της Άγκυρας.
Σύμφωνα με τα σχέδια του παρόντος ο Ισμέτ θα παρουσιάσει στην Άγκυρα τις προτάσεις των Συμμάχων για τα προβλήματα που προέκυψαν και θα προσπαθήσει να επιστρέψει με νέες οδηγίες. Τα σχέδια αυτά που προτάθηκαν από τον Ισμέτ Πασά και τα απεδέχθη ο Λόρδος Κάρζον ο οποίος σήμερα τα κοινοποίησε στους Συμμάχους συμπεριλαμβανομένων και των 
***
Λίγα λόγια για την συγγραφέα
H THEA HALO είναι συγγραφέας και ζωγράφος που έχει βραβευθεί για τα ποιήματα και τα δοκίμιά της. Έχει παρουσιάσει τα έργα της σε εκθέσεις στη Nέα Yόρκη και αλλού. Zει στη Nέα Yόρκη.
_______________________________________
Thea Halo: ”Ούτε το Όνομά μου – Γενοκτονία και επιβίωση: Μια αληθινή ιστορία του Πόντου” – Μετάφραση: Μαρίνα Φράγκου
ISBN 960-270-866-2 – τιμή: €20,00 (περιλαμβάνει ΦΠΑ)
