Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Το κορυφαίο αμερικανικό πρωτάθλημα μπάσκετ έχει ένα σχέδιο εκατομμυρίων δολαρίων για να κατακτήσει την ευρωπαϊκή αγορά. Όμως, μέχρι στιγμής, δεν έχει μεγάλη επιτυχία καθώς
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και μεγάλα αθλητικά πρωταθλήματα προσπαθούν να περιορίσουν την Εθνική Ομοσπονδία Μπάσκετ (NBA) – έδρα παγκόσμιων σούπερ σταρ όπως οι LeBron James και Steph Curry – προτού αυτή ξεκινήσει μια συζητήσιμη έναρξη λειτουργίας της το 2027 σε βασικές πόλεις σε όλη την ήπειρο. Οι υποστηρικτές της ευρωπαϊκής διοργάνωσης που προωθείται από το NBA θεωρούν ότι θα αποτελέσει μια ουσιαστική επένδυση για ένα ευρέως δημοφιλές άθλημα που δεν αποφέρει μεγάλα κέρδη στην Ευρώπη μέσω μικρότερων εγχώριων τουρνουά. Οι αντίπαλοι λένε ότι η είσοδος του παγκόσμιου κολοσσού σε όλη την ήπειρο θα καταπνίξει τα εθνικά πρωταθλήματα μπάσκετ και αντ’ αυτού θα διοχετεύσει χρήματα σε αμερικανικές εταιρείες.
Το χάσμα έρχεται σε μια στιγμή μεγάλης εμπορικής και πολιτικής έντασης, με την κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump να προσπαθεί να παρασύρει τους Ευρωπαίους νομοθέτες και ρυθμιστικές αρχές στην ατζέντα του «η Αμερική πρώτα». Το μπάσκετ σηματοδοτεί επίσης την πιο πρόσφατη σύγκρουση σε μια ευρύτερη συζήτηση σχετικά με το ευρωπαϊκό αθλητικό μοντέλο, το οποίο βασίζεται στην άνοδο και τον υποβιβασμό μεταξύ των πρωταθλημάτων, και στις πληρωμές αλληλεγγύης σε μια πυραμιδική δομή. Το NBA λειτουργεί σύμφωνα με το αμερικανικό αθλητικό μοντέλο, στο οποίο οι ομάδες διατηρούν μόνιμες θέσεις σε κλειστά πρωταθλήματα, δημιουργώντας σημαντικά έσοδα για τους ιδιοκτήτες ομάδων και δημιουργώντας υψηλά αμειβόμενους σούπερ σταρ που μπορούν να ανταγωνιστούν μόνο οι κορυφαίοι των ευρωπαϊκών ποδοσφαιρικών συλλόγων.
H μπάλα μέσα στο καλάθι
Για αυτήν την περιγραφή των παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων που λαμβάνουν χώρα αυτή τη στιγμή μεταξύ μερικών από τους πιο ισχυρούς αθλητικούς αξιωματούχους στον κόσμο, το POLITICO μίλησε με αρκετές ευρωπαϊκές πολιτικές προσωπικότητες, στελέχη του αθλητισμού και σημαίνοντες παράγοντες της βιομηχανίας που έχουν άμεση γνώση των συνομιλιών, σε μερικούς από τους οποίους δόθηκε η ανωνυμία για να συμμετάσχουν σε ευαίσθητες συζητήσεις.
Τα στελέχη του NBA έχουν ήδη ξεκινήσει επαφές με τους μεγαλύτερους ιδιοκτήτες και αξιωματούχους ομάδων πολλαπλών αθλημάτων στην Ευρώπη σχετικά με την υποστήριξη του έργου, προκαλώντας ανησυχία σε άλλα μέλη του αθλητικού κατεστημένου της ηπείρου. «Ο κύριος λόγος που δεν υποστηρίζουμε το NBA Europe είναι ότι τα κλειστά πρωταθλήματα και οι διοργανώσεις ωφελούν μόνο το ανώτερο ποσοστό των εμπορικά επιτυχημένων συλλόγων, αλλά προκαλούν σημαντική ζημιά στο άθλημα σε εθνικό επίπεδο», δήλωσε στο POLITICO ανώτερος Ευρωπαίος κυβερνητικός αξιωματούχος. Ενώ η ΕΕ δεν διευθύνει τον αθλητισμό στην Ευρώπη, αστυνομεύει την αγορά στην οποία λειτουργούν τα αθλήματα – και οι αξιωματούχοι έσπευσαν να υπερασπιστούν τις αξίες που επιδιώκει να τηρήσει η ΕΕ.
«Ως υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, υπάρχει σαφές καθήκον να τηρείται το κεκτημένο του ανταγωνισμού, αλλά και να δίνεται πλήρες βάρος στις ευρύτερες αξίες της ΕΕ που επανειλημμένα υπογραμμίζονται σε δικαστικές αποφάσεις, όπως η αλληλεγγύη, η διαφάνεια και η δικαιοσύνη», δήλωσε ο Επίτροπος Αθλητισμού της ΕΕ, Glen Micallef, στο POLITICO. Και πρόσθεσε ότι: «Η τρέχουσα συζήτηση υποδηλώνει ότι αυτή η ισορροπία απαιτεί σημαντικό καλιμπράρισμα, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση σε αυτές τις αξίες για τη διαφύλαξη της ακεραιότητας του ευρωπαϊκού αθλητισμού και του πυραμιδικού του μοντέλου».
Ιδιωτικές διαπραγματεύσεις
Οι επιχειρηματικοί κολοσσοί έχουν από καιρό εξετάσει την ευρωπαϊκή αθλητική αγορά ως μια ελκυστική εμπορική πρόταση, αγοράζοντας συλλόγους και μάλιστα προχωρώντας σε ανατροπή υφιστάμενων διοργανώσεων.
Μια προηγούμενη προσπάθεια δημιουργίας ενός ημι-κλειστού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου αμερικανικού τύπου στην Ευρώπη – η ατυχής προσπάθεια για τη δημιουργία της Super League από μια ομάδα 12 κορυφαίων συλλόγων το 2021 – προσέκρουσε σε τείχος πολιτικής και δημόσιας αντίστασης.
Το μπάσκετ είναι μια ελαφρώς διαφορετική περίπτωση, καθώς η κορυφαία Ευρωλίγκα της ηπείρου είναι ήδη μια ημι-κλειστή διοργάνωση – ένας σχεδιασμός που έχει αντιμετωπίσει σημαντικές αντιδράσεις από την έναρξή της γύρω στις αρχές του αιώνα. Ωστόσο, οι επικριτές του NBA κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου καθώς εντείνονται οι συζητήσεις για την πιθανή έναρξη σε 12 προτεινόμενες πόλεις, συμπεριλαμβανομένων της Ρώμης, του Βερολίνου και της Μαδρίτης. Ανώτεροι αξιωματούχοι της Διεθνούς Ομοσπονδίας Μπάσκετ (FIBA) συναντήθηκαν με τον Micallef και βασικές αθλητικές προσωπικότητες της ΕΕ στις Βρυξέλλες νωρίτερα αυτόν τον μήνα, όπου έδωσαν έμφαση στο γεγονός ότι το νέο πρωτάθλημα – με την ημι-κλειστή δομή του, αλλά με την πορεία προς την Ευρώπη για συλλόγους που έχουν καλές επιδόσεις στα εγχώρια πρωταθλήματά τους – θα αποτελέσει μια ευρωπαϊκή ιστορία επιτυχίας.
«Οι τρέχουσες εξελίξεις στο ευρωπαϊκό μπάσκετ υπογραμμίζουν μακροχρόνιες ανησυχίες σχετικά με τα μοντέλα κλειστών πρωταθλημάτων», δήλωσε ο Micallef μετά τη συνάντηση, σε σχόλια που μπορούν να ερμηνευθούν ως μια διακριτική προειδοποίηση για το αμερικανικό αθλητικό μοντέλο. «Προτρέπουν επίσης σε προβληματισμό σχετικά με τον αυξανόμενο ρόλο των επενδύσεων στον αθλητισμό, αναγνωρίζοντας ότι τέτοιες επενδύσεις μπορούν να είναι ευπρόσδεκτες και ωφέλιμες, εφόσον σέβονται τις αρχές ορθής διακυβέρνησης και παραμένουν ευθυγραμμισμένες με τις αθλητικές αξίες, τις παραδόσεις και τις δομές της Ευρώπης», πρόσθεσε.
Συνεχίζοντας είπε: «Ενώ οι διακριτές διοργανώσεις συνήθως υπόσχονται ανάπτυξη και σταθερότητα, ο περιορισμός του ανοιχτού ανταγωνισμού έρχεται εις βάρος των εθνικών πρωταθλημάτων και της ευρύτερης αθλητικής πυραμίδας: ένα μάθημα που άλλα αθλήματα θα πρέπει να λάβουν προσεκτικά υπόψη».
Δύο αξιωματούχοι του κλάδου δήλωσαν ότι η ισπανική La Liga – το εγχώριο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου – πραγματοποίησε συνάντηση με το NBA για να τονίσει ότι η μορφή που παρουσιάστηκε είναι αντίθετη με το ευρωπαϊκό αθλητικό μοντέλο και ότι, εάν εφαρμοστεί, θα συναντήσει έντονη αντίθεση από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και άλλους αθλητικούς οργανισμούς από όλη την Ευρώπη. Οι αξιωματούχοι του NBA έχουν προσεγγίσει ιδιοκτήτες μεγάλων ευρωπαϊκών ποδοσφαιρικών και πολυαθλητικών συλλόγων τον τελευταίο χρόνο σχετικά με την ένταξή τους στο πρόγραμμα μπάσκετ, σύμφωνα με στέλεχος με άμεση γνώση των διαπραγματεύσεων.
Ο επίτροπος του NBA, Adam Silver, και ο αναπληρωτής του Mark Tatum, έχουν τακτικές συνομιλίες με τον ιδιοκτήτη της Παρί Σεν Ζερμέν, Nasser Al – Khelaifi, ισχυρό παράγοντα.
του αθλητισμού από τη Ντόχα, σε μια προσπάθεια να πείσουν την Qatar Sports Investments να αποκτήσει ένα νέο franchise στο Παρίσι – ως μέρος του ομίλου αθλητικών συλλόγων της Παρί Σεν Ζερμέν. Οι Αμερικανοί επικεφαλής του αθλητισμού έχουν επίσης πραγματοποιήσει συνομιλίες με την ηγεσία της Μπαρτσελόνα και της Ρεάλ Μαδρίτης, δήλωσε το στέλεχος.
«Οι συνομιλίες μας με διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς στην Ευρώπη ενίσχυσαν την πεποίθησή μας ότι υπάρχει μια τεράστια ευκαιρία γύρω από τη δημιουργία ενός νέου πρωταθλήματος στην ήπειρο», δήλωσε ο Silver σε ανακοίνωσή του. «Μαζί με τη FIBA, προσβλέπουμε στη συνεργασία με υποψήφιους συλλόγους και ομάδες ιδιοκτησίας που μοιράζονται το όραμά μας για τις δυνατότητες του αθλήματος στην Ευρώπη».
Σε ανακοίνωση που εξέδωσε τη Δευτέρα, σύμφωνα με την οποία τα δύο μέρη προχωρούν με την ευρωπαϊκή επέκταση, ο Γενικός Γραμματέας της FIBA, Ανδρέας Ζαγκλής, δήλωσε: «Η μορφή του πρωταθλήματος σέβεται τις αρχές του ευρωπαϊκού αθλητικού μοντέλου, προσφέροντας σε κάθε φιλόδοξο σύλλογο στην ήπειρο μια δίκαιη πορεία προς την κορυφή. Το έργο έχει σχεδιαστεί με τρόπο που θα βελτιώσει τη βιωσιμότητα ολόκληρου του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος μπάσκετ, συμπεριλαμβανομένων των παικτών, των συλλόγων, των πρωταθλημάτων και των εθνικών ομοσπονδιών, δημιουργώντας ένα αλυσιδωτό αποτέλεσμα που θα ωφελήσει σημαντικά τους οπαδούς του μπάσκετ σε όλη την Ευρώπη». Επιθυμώντας να κατευνάσουν τις ανησυχίες σχετικά με τις ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ, το NBA και η FIBA πρόσθεσαν ότι σχεδιάζουν να αφιερώσουν οικονομική υποστήριξη και πόρους για την ανάπτυξη ολόκληρου του οικοσυστήματος μπάσκετ της Ευρώπης.
Καμία κυριαρχία
Η ανακοίνωση από το NBA και τη FIBA ορισμένων «μόνιμων θέσεων» στο πρωτάθλημα είναι κεντρικής σημασίας για την επικείμενη αντίσταση στις Βρυξέλλες, οι οποίες είναι επίσης επιφυλακτικές σχετικά με τα οικονομικά οφέλη για την Ευρώπη. «Τι γίνεται με τη διακυβέρνηση και την οικονομική αξία»; αναρωτήθηκε ο Bogdan Zdrojewski, ευρωβουλευτής της συντηρητικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. «Φαίνεται ότι με το NBA Europe αυτά κινδυνεύουν να απομακρυνθούν από την Ευρώπη, οδηγώντας σε έλλειψη λογοδοσίας σχετικά με τη διακυβέρνηση και σε μια εκπληκτικά υψηλή απώλεια οικονομικής αξίας, αν εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο η οικονομική απόδοση – τηλεοπτικά δικαιώματα, χορηγίες – που δημιουργείται στην Ευρώπη θα διοχετεύεται συστηματικά σε οντότητες χαρτοφυλακίου με έδρα τις ΗΠΑ».
Ο Ανδρέας Ζαγλής
Πρόσθεσε ότι: «Πρέπει να εξετάσουμε προσεκτικά πώς το οικονομικό μοντέλο είναι πιθανό να οδηγήσει σε μια εταιρική μετατόπιση, με τους παραδοσιακούς συλλόγους να αποκλείονται υπέρ των παγκόσμιων επενδυτικών κεφαλαίων και των συλλόγων που υποστηρίζονται από το κράτος, οι οποίοι θα είναι οι μόνοι που θα μπορούν να αντέξουν οικονομικά το απαγορευτικό κόστος, όπως τα εκτιμώμενα τέλη ίδρυσης franchise ύψους 500 εκατομμυρίων έως 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων».
Σε συνάντηση των υπουργών Αθλητισμού της ΕΕ στις Βρυξέλλες τον περασμένο μήνα, αρκετές χώρες – συμπεριλαμβανομένων της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Σλοβενίας – τάχθηκαν κατά των σχεδίων του NBA. Ο πρόεδρος της Λιθουανίας, Gitanas Nauseda, προέτρεψε επίσης πρόσφατα «τις οργανώσεις μπάσκετ και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού να συνεργαστούν, όχι να ανταγωνίζονται, να λάβουν υπόψη και να εκτιμήσουν τις βαθιές παραδόσεις του ευρωπαϊκού μπάσκετ και να μην ξεχνούν ότι οι αξίες υπερισχύουν των εμπορικών συμφερόντων».
Όσοι έχουν χτίσει το ευρωπαϊκό μπάσκετ στην τρέχουσα μορφή του συμφωνούν μαζί του.
«Το ευρωπαϊκό μπάσκετ βασίζεται στην ιστορία, την ταυτότητα και την κοινότητα. Οι οπαδοί εδώ δεν είναι μια αγορά που πρέπει να κατακτηθεί. Είναι οι άνθρωποι που έχουν στηρίξει τους συλλόγους εδώ και δεκαετίες, από γενιά σε γενιά», δήλωσε ο Paulius Motiejunas, Διευθύνων Σύμβουλος της κορυφαίας διοργάνωσης Euroleague Basketball. «Οποιοδήποτε νέο έργο θα πρέπει να ξεκινά με σεβασμό σε αυτό και με την ενίσχυση ολόκληρης της πυραμίδας: ελίτ τουρνουά, εγχώρια πρωταθλήματα και λαϊκές ομάδες». Όμως, πρόσθεσε, η συνεργασία είναι εφικτή «αν ο στόχος είναι πραγματικά η ανάπτυξη του μπάσκετ στην Ευρώπη». Οι όροι του, είπε, ήταν απλοί: «Πρέπει να είναι μια συνεργασία, όχι μια εξαγορά ή, όπως έχουν αναφέρει, κυριαρχία».
Πηγή: POLITICO
