Επιμέλεια: Νικόλας Αρώνης
Σύλληψη και επιμέλεια – Αντώνης Βολανάκης
Ο «πηγαιμός για την Ιθάκη» είναι μια ζώσα, εξελισσόμενη εγκατάσταση. Ο εικαστικός Αντώνης Βολανάκης, υπότροφος Φουλμπράιτ – επισκέπτης καλλιτέχνης στο Τμήμα Τέχνης και Πολιτικής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (NYU), προσκάλεσε επτά Έλληνες και επτά Αμερικανούς σύγχρονους ποιητές, παλαιότερων και νεότερων γενιών, να συνυπάρξουν στην Ιθάκη, για να δημιουργήσουν ένα έργο τέχνης σε διάλογο και δια-δράση μαζί με τους κατοίκους της Ιθάκης –οι οποίοι και θα τους φιλοξενήσουν στα σπίτια τους–, και τους θερινούς επισκέπτες του νησιού. Σαν ‘ραντεβού στα τυφλά’, επιτρέπει σε όλους τους συμμετέχοντες να ‘γνωριστούν’ μέσα από συζητήσεις, γλωσσο-παίγνια, και αναγνώσεις.
Τον Ιούνιο του 2013, λοιπόν, θα συναντηθούν στην Ιθάκη για να διερευνήσουν τη σημασία της ποίησης ως τρόπου επικοινωνίας ακόμη και μεταξύ αγνώστων, και μετασχηματισμού τόσο των ‘ποιητών’ όσο και των ‘πολιτών’. Ο πηγαιμός για την Ιθάκη είναι μια σύμπραξη προσανατολισμένη προς την κοινωνία: προωθεί τη διαπολιτισμική διάχυση της ποίησης, ώστε να διανοιχθεί μία πλατφόρμα δημιουργικής επανασύλληψης της κοινότητας και διαλόγου εντός της.
Οι συμμετέχοντες ποιητές από τις ΗΠΑ και την Ελλάδα είναι οι: Elana Bell, Ross Gay, Kathy Engel, Robert Kocik, Jamaika Osorio, Pat Rosal, Samantha Thornhill, Δημοσθένης Αγραφιώτης, Παναγιώτης Ιωαννίδης, Πατρίτσια Κολαΐτη, Βασίλης Μανουσάκης, Δανάη Σιώζιου, Λιάνα Σακελλίου, και Γιώργος Χουλιάρας.
Οι προσκεκλημένοι θα βυθιστούν στην κουλτούρα του τόπου, διερευνώντας το υπάρχον κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον ως πλαίσιο για την ανάδειξη νέων χώρων για δημόσιες δράσεις ποιητικής εμπειρίας και κοινωνικής συνεργασίας. Στο χώρο του Πηγαιμού για την Ιθάκη, καθένας γίνεται ποιητής: εξερευνά την επικράτεια της εσωτερικής γλώσσας και μοιράζεται αυτόν τον πλούτο με τους συνταξιδιώτες του.
Η Ιθάκη είναι συνδεδεμένη με τον Οδυσσέα και εμποτισμένη από τα μυθικά σχήματα της περιπέτειας και της περιπλάνησης και του πόθου για επιστροφή (νόστος) – αλλά ταυτοχρόνως ορίζεται από το συμπληρωματικό και εκ των ων ουκ άνευ σύμβολο της Πηνελόπης, που συνδυάζει την υπομονή με την ψυχραιμία. Ο πηγαιμός για την Ιθάκη παρακινεί σε διαπολιτισμικό διάλογο μεταξύ Ελλήνων και Αμερικανών ποιητών, επανιδρύει το πνεύμα της περηφάνιας και της αλληλεγγύης για την Ιθάκη, ενδυναμώνει τις γέφυρες που ήδη υπάρχουν μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας, και αναδεικνύει τη δυνατότητα της ποίησης να αντικρίζει τα καθημερινά ζητήματα.
Οι επισκέπτες ποιητές θα παροτρύνουν τους ντόπιους να συν-παίξουν σε εργαστήρια, να βιώσουν εναλλακτικές ποιητικές εκδρομές στα αξιοθέατα του νησιού, γεννώντας ποίηση επί τόπου. Αντίστοιχα οι κάτοικοι θα περιποιηθούν τους συμμετέχοντες ποιητές και θα προσφέρουν σε καθεμιά/καθέναν την προσωπική τους αίσθηση για το νησί τους, καθώς και μια ξεχωριστή εμπειρία φιλοξενίας και φροντίδας.
Στον πηγαιμό για την Ιθάκη, οι κάτοικοι του νησιού προσκαλούνται, με όποιο ευφάνταστο τρόπο θελήσουν, να συνεργαστούν και ν’ αγκαλιάσουν τον ανοιχτό διάλογο με το χώρο του νησιού, επανεφευρίσκοντας την ποίηση ως τη βασιλική οδό της επανασύνδεσης με την πολιτιστική κληρονομιά μας.
Ο πηγαιμός για την Ιθάκη είναι ο τόπος του Οδυσσέα αλλά και της Πηνελόπης, η οποία τον συντήρησε εν τη απουσία εκείνου.
… είναι η κατάληξη του ταξιδιού, ο πραγματωμένος νόστος.
… είναι το επίκεντρο μιας ευρείας περιφέρειας που είχε χάσει το κέντρο της και τώρα επανευρίσκεται ως τόπος του dasein (εδώ και τώρα).
… είναι η διαλεκτική σχέση, όχι των αντιθέτων, αλλά των παραπληρωματικών συμβόλων Οδυσσέας και Πηνελόπη. Πολύτροπον – Νόστος – Περιπλάνηση – Οίκος, αυτός. Πολύτροπον – Ιθαγένεια – Προσδοκία – Οίκος, αυτή.
Ο πηγαιμός για την Ιθάκη είναι η χορογραφία μεταξύ αρσενικού-θηλυκού, μεταξύ απομάκρυνσης-έλξης, φλερτ-έρωτα, πάθους-στωικότητας, μόνιμου-προσωρινού.
… είναι η Οδύσσεια του Ομήρου, βέβαια, αλλά κι αυτή του Καζαντζάκη, η «Ιθάκη» του Καβάφη, ο Ξανακερδισμένος Παράδεισος του Μίλτον κι ο Ξανακερδισμένος Χρόνος του Προυστ, ο Οδυσσέας του Τζόις και ο Όμερος του Γουώλκοττ – είναι, τέλος, και οι Άλλες Πηνελόπες της σύγχρονης ποίησης.
Ο πηγαιμός για την Ιθάκη, όπως το είπε ο είναι η ουσία της ρήσης του Βyron: “Αν αυτό το νησί μου μού ανήκε, εδώ θα έθαβα εδώ όλα τα βιβλία μου, και δεν θα απομακρυνόμουν ξανάφευγα ποτέ”.
Πρόγραμμα
Παρασκευή, 28 Ιουνίου/ Δημοτική Βιβλιοθήκη, Βαθύ
17:30 – 18:45 γλωσσο-παίγνια για παιδιά και εφήβους
19:00 – 20:30 γλωσσο-παίγνια για εφήβους και ενήλικες
Σάββατο, 29 Ιουνίου/ σε παραλία το πρωί και στην κεντρική πλατεία στο Βαθύ το απόγευμα
10:00 – 13:00 γλωσσο-παίγνια για παιδιά, εφήβους και ενήλικες με υψηλό δείκτη αντηλιακού
17:30 – 20:30 ποιητικές “βόμβες”, συμμετοχικές δράσεις συγγραφής – και όχι μόνο
Κυριακή, 30 Ιουνίου/ σε παραλία το πρωί και στο Πολιτιστικό Κέντρο «Ο ΦΗΜΙΟΣ» το βράδυ
10:00 – 13:00 γλωσσο-παίγνια για παιδιά, εφήβους και ενήλικες με υψηλό δείκτη αντηλιακού
19:00 – 21:00 Παρουσίαση του έργου / Ανοιχτή συζήτηση / Αναγνώσεις.
