Προοίμιο
Ζούμε στην εποχή που η ανθρωπότητα δηλώνει περήφανη πως “έφτιαξε” νοημοσύνη.
Μα η ίδια ανθρωπότητα μοιάζει να έχει χάσει τη δική της.
Κάθε μέρα, ένας νέος “γκουρού”, ένας ξεχασμένος πολιτικός, ένας καθηγητής σε επιφυλλίδα εφημερίδας ή στο YouTube, ανακαλύπτει τη σωτηρία μέσα στα κυκλώματα της ΑΙ.
Η νέα θεότητα δεν έχει πια βωμούς, έχει server farms.
Και το ευαγγέλιο της δεν είναι ο λόγος, αλλά ο αλγόριθμος.
Κυρίως σώμα
Ο Καστοριάδης έλεγε πως από τον Μεσαίωνα ως την Αναγέννηση γεννιόταν μια μεγαλοφυΐα κάθε πενήντα χρόνια.
Τώρα γεννιούνται χίλιοι “καινοτόμοι” τη μέρα — και κανένας δημιουργός.
Η διαφορά είναι ουσιώδης: η μεγαλοφυΐα ανοίγει δρόμο∙ ο “καινοτόμος” απλώς φτιάχνει εφαρμογές για να περάσει ο δρόμος από το ταμείο.
Η τελευταία αληθινή επανάσταση του ανθρώπου δεν ήταν ψηφιακή, αλλά υδραυλική.
Το καζανάκι του νερού, αυτή η ταπεινή επινόηση, έσωσε εκατομμύρια ζωές — όχι γιατί ήταν “έξυπνο”, αλλά γιατί ήταν αναγκαίο.
Γιατί υπηρέτησε τον άνθρωπο χωρίς να τον εξευτελίζει, χωρίς να τον μετρά, χωρίς να τον προβλέπει.
Η τεχνητή νοημοσύνη, αντίθετα, δεν ενδιαφέρεται να μας σώσει∙ ενδιαφέρεται να μας προβλέψει — άρα και να μας καταργήσει ως απρόβλεπτους.
Από την ουτοπία της γνώσης περάσαμε στη δυστοπία της πληροφορίας.
Η πληροφορία δεν είναι πια εργαλείο σκέψης, είναι το νέο όπιο των λαών.
Όλοι ξέρουν τα πάντα και κανείς δεν καταλαβαίνει τίποτα.
Κάθε tweet, κάθε prompt, κάθε “έξυπνη” μηχανή είναι απλώς ένας καθρέφτης που πολλαπλασιάζει την ανθρώπινη ανοησία με μηχανική ταχύτητα.
Η βιοηθική, που θα έπρεπε να είναι αναστοχασμός πάνω στο όριο, έγινε τώρα προεκλογική αφίσα.
Όποιος μιλά για “τεχνητή συνείδηση” αγνοεί πως η φυσική, ανθρώπινη συνείδηση είναι ήδη υπό διάλυση.
Και όταν ο άνθρωπος χάνει τη συνείδησή του, δεν τη βρίσκει μέσα σε κυκλώματα.
Τη βρίσκει, αν τη βρίσκει, μέσα στην ευθύνη.
Επίλογος
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι το πιο λαμπρό μας καθρέφτισμα:ένας μηχανικός τρόπος να δούμε πόσο λίγο αξίζουμε πια τη λέξη “νοημοσύνη”.
Αντί να εφευρίσκουμε αλγόριθμους, ας εφευρίσκαμε πάλι τη σκέψη.
Αντί για μοντέλα, ας χτίζαμε νόημα.
Κι αν μια μέρα κάποιος θελήσει να μας θυμηθεί, ας θυμηθεί ότι ο άνθρωπος δεν χάθηκε από τη βία των μηχανών, αλλά από την ανοησία της αυτολατρείας του.
