Η κακοκαιρία Adel που έπληξε την Αττική το πρωί της Πέμπτης (28/11) απέδειξε για ακόμη μία φορά ότι ακόμη και ποσότητες βροχής της τάξης των 35–40 χιλιοστών αρκούν για να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στο λεκανοπέδιο. Η έντονη βροχόπτωση μετέτρεψε δρόμους σε χειμάρρους μέσα σε λίγα λεπτά, δημιουργώντας καθυστερήσεις, τοπικές πλημμύρες και συσσώρευση υδάτων κυρίως σε χαμηλές περιοχές.
Σύμφωνα με τον μετεωρολόγο Θοδωρή Κολυδά, το ζήτημα δεν είναι μόνο πόσο νερό πέφτει, αλλά ο ρυθμός με τον οποίο φτάνει στο έδαφος. Η Αθήνα, με τον πυκνό και αδιαπέραστο αστικό της ιστό, λειτουργεί σαν «σκληρή επιφάνεια»: άσφαλτος και τσιμέντο που δεν επιτρέπουν απορρόφηση, παρά μόνο άμεση επιφανειακή συγκέντρωση νερού.
Διπλό κύμα καταιγίδων μέσα σε λίγες ώρες
Ο Κολυδάς υπενθυμίζει ότι ήδη από την Τετάρτη 926/11) υπήρχε προειδοποίηση για διπλό πέρασμα καταιγίδων πάνω από την Αττική. Το πρώτο κύμα εκδηλώθηκε αργά το βράδυ και το δεύτερο ακολούθησε τις πρώτες πρωινές ώρες, φέρνοντας ραγδαία βροχόπτωση σε πυκνοκατοικημένες περιοχές.
Τα στοιχεία από το δίκτυο σταθμών του ΕΑΑ/meteo κατέγραψαν υετό 40 mm στο κέντρο της Αθήνας, καθώς και 38–39 mm σε Ζωγράφου και Γουδί. Οι τιμές αυτές—αν και όχι ακραίες—ήταν αρκετές για να προκαλέσουν εκτεταμένες δυσκολίες στο οδικό δίκτυο και μικρές πλημμύρες σε σημεία όπου η απορροή γίνεται δύσκολα.
Γιατί 40 mm αρκούν για να «γονατίσουν» την πόλη
Σε αστικό περιβάλλον, ακόμη και τέτοιες ποσότητες βροχής θεωρούνται σημαντικές. «Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η Αθήνα πλημμύρισε με 40 χιλιοστά», αναφέρει ο Κολυδάς, τονίζοντας πως η πόλη έχει:
περιορισμένη απορροφητικότητα εδάφους,
καλυμμένα ή μικρά ρέματα,
υψηλό ποσοστό δόμησης,
δίκτυα αποστράγγισης που δεν αντέχουν αιφνίδιους όγκους νερού.
Ο μετεωρολόγος κάνει και μια σημαντική σύγκριση: όταν στην Αττική δημιουργούνται προβλήματα με 40 mm, σκεφτείτε τι συμβαίνει σε περιοχές όπου πέφτουν 100–200 mm, όπως συνέβη πρόσφατα στην Ήπειρο, επιβαρύνοντας ποτάμια, υδροφόρους ορίζοντες και ορεινές λεκάνες απορροής, που αντιδρούν πολύ πιο βίαια στη ραγδαία βροχή.
Τα κενά στα ραντάρ και η ανάγκη για έγκαιρη προειδοποίηση
Ο Κολυδάς επισημαίνει ακόμη ένα κρίσιμο ζήτημα: την ελλιπή κάλυψη ραντάρ σε πολλές περιοχές της χώρας, μεταξύ των οποίων και τμήματα της Αττικής. Αυτό καθιστά δυσκολότερη την άμεση αξιολόγηση της έντασης των φαινομένων.
Ωστόσο, υπάρχουν εναλλακτικά εργαλεία που μπορούν να παρέχουν αξιόπιστη προειδοποίηση 1–2 ώρες νωρίτερα:
δορυφορικά προϊόντα,
αριθμητικά προγνωστικά μοντέλα,
συστήματα που «διαβάζουν» την ανάπτυξη νεφικών κορυφών και πυρήνων καταιγίδων.
Πολλά από αυτά αποδίδουν πλέον πολύ καλά στις μεσογειακές καταιγίδες, συλλαμβάνοντας τη θέση και την ένταση με αρκετές ώρες περιθώριο.
Η σημερινή κακοκαιρία απέδειξε ξανά ότι ακόμα και ποσότητες της τάξης των 35–40 mm μπορούν να δημιουργήσουν σημαντικές επιπτώσεις στην Αττική. Την ίδια στιγμή, μας υπενθύμισε πόσο κρίσιμο είναι να αξιοποιήσουμε κάθε διαθέσιμο εργαλείο προειδοποίησης, ειδικά σε μια χώρα όπου οι υποδομές ραντάρ έχουν κενά, τα φαινόμενα γίνονται συχνότερα και εντονότερα, ο επιχειρησιακός χρόνος αντίδρασης είναι πολύτιμος.
Με καλύτερη αξιοποίηση δορυφορικών προϊόντων και μοντέλων, η προειδοποίηση 1–2 ώρες νωρίτερα είναι απόλυτα εφικτή ,και σε αρκετές περιπτώσεις, καθοριστική.
Το μήνυμα της σημερινής κακοκαιρίας
Η έντονη βροχόπτωση στην Αττική έδειξε για άλλη μια φορά ότι:
ακόμη και «μεσαίες» ποσότητες βροχής μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις σε μια πόλη που έχει προβληματικές υποδομές απορροής,
η συχνότητα και η ένταση των φαινομένων αυξάνονται,
η ανάγκη για έγκαιρη, επιχειρησιακή προειδοποίηση είναι μεγαλύτερη από ποτέ.
Ο Κολυδάς καταλήγει ότι η αξιοποίηση όλων των σύγχρονων προγνωστικών εργαλείων μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική, με τη δυνατότητα προειδοποίησης μιας ή δύο ωρών νωρίτερα να αποτελεί όχι απλώς τεχνικά εφικτή, αλλά πλέον αναγκαία.
