Επιμέλεια: Εβελίνα Δαβάκη
Επί μήνες, ο Ντόναλντ Τραμπ αντιστεκόταν στις εκκλήσεις για επιβολή νέων κυρώσεων στη Ρωσία, πιστεύοντας ότι θα μπορούσε να τερματίσει τον πόλεμο με μια συμφωνία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν – συμπεριλαμβανομένης μιας γρήγορης ειρηνευτικής συνόδου κορυφής τις επόμενες εβδομάδες στη Βουδαπέστη.
Όμως, σε μια δραματική ανατροπή αυτή την εβδομάδα, ο Τραμπ ακύρωσε τα αρχικά του σχέδια και στη συνέχεια προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, επιβάλλοντας τις πρώτες άμεσες κυρώσεις στη Μόσχα κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του. «Ήταν καιρός», δήλωσε ο Τραμπ.
Ωστόσο, γράφει το πρακτορείο «Bloomberg», η ξαφνική αλλαγή προήλθε επίσης από την εκτίμηση του υπουργού Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο – ενός μακροχρόνιου σκληροπυρηνικού αντίζηλου της Ρωσίας, ο οποίος κάποτε χαρακτήρισε τον Πούτιν «γκάνγκστερ» — ότι η Μόσχα δεν είχε κάνει καμία ουσιαστική αλλαγή στη θέση της, σύμφωνα με Αμερικανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους που έχουν γνώση του θέματος.
Οι άνθρωποι αυτοί, που ζήτησαν να μην κατονομαστούν, είπαν ότι ο Ρούμπιο ακύρωσε μια προγραμματισμένη συνάντηση με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, αφού οι δύο άνδρες μίλησαν στο τηλέφωνο και έγινε φανερό ότι το Κρεμλίνο προσπαθούσε, για άλλη μια φορά, να καθυστερήσει τις συζητήσεις για κατάπαυση του πυρός και να παρατείνει τον πόλεμο.
Η επιρροή του Ρούμπιο στην αλλαγή στάσης της κυβέρνησης σηματοδοτεί έναν ακόμη πιο εκτεταμένο ρόλο για τον κορυφαίο διπλωμάτη των ΗΠΑ, ο οποίος έχει επίσης υποστηρίξει μια πιο επιθετική προσέγγιση έναντι της Βενεζουέλας ως προσωρινός σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Τραμπ. Η στάση του έρχεται σε αντίθεση με την πιο συμβιβαστική στρατηγική έναντι της Ρωσίας που υποστηρίζει ο μακροχρόνιος φίλος και ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ.
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Άννα Κέλι, απέρριψε τον χαρακτηρισμό του ρόλου του Ρούμπιο: «Ο πρόεδρος Τραμπ έχει πάντα τον πρώτο λόγο στην εξωτερική πολιτική και η ατζέντα του εκτελείται από αξιωματούχους Εθνικής Ασφάλειας, όπως ο υπουργός Ρούμπιο και ο ειδικός απεσταλμένος Γουίτκοφ, οι οποίοι αποτελούν μια ενιαία ομάδα που υποστηρίζει το όραμα του προέδρου για την Αμερική».
Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Γουίτκοφ, ένας από τους πιο έμπιστους συμβούλους του Τραμπ, έχει χάσει την επιρροή του στον πρόεδρο όσον αφορά το θέμα της Ρωσίας, ή την επιρροή του γενικότερα. Αυτή την εβδομάδα ταξίδευε στη Μέση Ανατολή, επιβλέποντας την εύθραυστη εκεχειρία στη Γάζα, την οποία βοήθησε τον Τραμπ να διαπραγματευτεί.
Ωστόσο, ορισμένοι ανέφεραν ότι οι συζητήσεις του Γουίτκοφ με τον Πούτιν και άλλους υψηλόβαθμους αξιωματούχους, κατά την προετοιμασία μιας προηγούμενης συνόδου κορυφής στην Αλάσκα, προκάλεσαν σύγχυση και την εντύπωση ότι η Μόσχα ήταν διατεθειμένη να κάνει παραχωρήσεις που δεν είχε καμία πρόθεση να υλοποιήσει.
Η Κέλι, η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, αρνήθηκε ότι συνέβη κάτι τέτοιο. Είπε ότι ο Γουίτκοφ είναι «σαφής με όλους» και ότι αυτός και ο Τραμπ εργάζονται για την ειρήνη με «πλήρη και ακριβή κατανόηση όλων των παραγόντων που διαδραματίζονται».
Η σύνοδος κορυφής του Αυγούστου ήταν τεταμένη, καθώς ο Πούτιν επέμενε να διαπραγματευτεί για το ουκρανικό έδαφος, εκνευρίζοντας τον Τραμπ και οδηγώντας τον σχεδόν να αποχωρήσει από την αίθουσα, ανέφεραν οι ίδιες πηγές στο Bloomberg. Αυτή τη φορά, ο Ρούμπιο ηγήθηκε των «προπαρασκευαστικών» εργασιών.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ χαρακτήρισε νωρίτερα την τηλεφωνική επικοινωνία του Ρούμπιο με τον Λαβρόφ ως παραγωγική. Ερωτηθείς για τον ρόλο του Ρούμπιο αυτή τη φορά, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Τόμι Πίγκοτ, είπε ότι «ολόκληρη η ομάδα είναι πλήρως ενωμένη γύρω από την ηγεσία του προέδρου».
Όσοι υποστηρίζουν το αντίθετο κάνουν λάθος, είπε. «Επιβλαβείς παράγοντες προωθούν εγωιστικές ατζέντες μέσω αβάσιμων ψεμάτων», είπε. «Ο πρόεδρος Τραμπ και η ομάδα του έχουν ήδη επιτύχει περισσότερα στην επιδίωξη της ειρήνης από ό,τι οποιοσδήποτε θεωρούσε δυνατό, και όπως είπε ο πρόεδρος, αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην άνευ προηγουμένου επιτυχία του ειδικού απεσταλμένου Γουίτκοφ».
Παρά τη δύσκολη πρώτη σύνοδο κορυφής, ο Τραμπ συμφώνησε την περασμένη εβδομάδα να συναντηθεί ξανά με τον Πούτιν μετά από μια μακρά τηλεφωνική συνομιλία. Αμερικανοί αξιωματούχοι ήλπιζαν να αξιοποιήσουν τη διπλωματική δυναμική μετά την αναγνώριση που έλαβε ο Τραμπ για τη συμβολή του στην επίτευξη μιας πολυπόθητης εκεχειρίας που έθεσε τέλος σε δύο χρόνια εχθροπραξιών μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς.
Ωστόσο, τις τελευταίες ημέρες, η Ρωσία έστειλε στις ΗΠΑ ένα σχέδιο που περιγράφει τους όρους της για την ειρήνη με την Ουκρανία, το οποίο επαναλαμβάνει όλες τις γνωστές θέσεις της, συμπεριλαμβανομένων των απαιτήσεων να παραχωρήσει η Ουκρανία περισσότερα εδάφη, σύμφωνα με ορισμένους.
«Την τελευταία φορά, χρειάστηκε η συνάντηση στην Αλάσκα για να συνειδητοποιήσουν οι ΗΠΑ ότι δεν υπάρχει ευελιξία από τη ρωσική πλευρά», δήλωσε η Λιάνα Φιξ, ανώτερη ερευνήτρια στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. «Αυτή τη φορά, η συνειδητοποίηση αυτή έγινε πριν από τη συνάντηση, κάτι που είναι ένα θετικό βήμα».
Από τη ρωσική πλευρά, επικρατούσε επίσης σύγχυση. Σύμφωνα με πρόσωπο που γνωρίζει τις σκέψεις του Κρεμλίνου, οι Ρώσοι αξιωματούχοι αποχώρησαν από την τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ Πούτιν και Τραμπ την περασμένη εβδομάδα πιστεύοντας ότι ο Αμερικανός πρόεδρος είχε συμφωνήσει με το αίτημα της Ρωσίας να παραδώσει το Κίεβο το υπόλοιπο της στρατηγικής περιοχής του Ντονμπάς, σε αντάλλαγμα για μικρές μόνο εδαφικές παραχωρήσεις από τη Μόσχα.
Ωστόσο, μια μέρα αργότερα, μετά τη συνάντησή του με τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο Τραμπ επανέλαβε ότι ήθελε κατάπαυση του πυρός κατά μήκος των τρεχουσών γραμμών μάχης, μια ιδέα που η Μόσχα είχε απορρίψει πριν από τη σύνοδο κορυφής στην Αλάσκα, ανέφερε το ίδιο πρόσωπο. Ο Λαβρόφ τόνισε αυτή τη διαφωνία στην τηλεφωνική συνομιλία του με τον Ρούμπιο τη Δευτέρα, ανέφερε το ίδιο άτομο.
Από εκείνη τη στιγμή, οι προετοιμασίες για τη σύνοδο κορυφής είχαν καταρρεύσει.
Ενώ ο Ρούμπιο κάθισε δίπλα στον Γουίτκοφ στη Σαουδική Αραβία, όταν η κυβέρνηση ξεκίνησε τις άμεσες συνομιλίες με τη Ρωσία τον Φεβρουάριο, η πιο άμεση συμμετοχή του αυτή τη φορά ήταν ανακούφιση για πολλούς Ευρωπαίους αξιωματούχους που δήλωσαν ότι ανησυχούσαν ότι οι ΗΠΑ — υπό την καθοδήγηση του Γουίτκοφ — θα μπορούσαν να μετακινηθούν υπερβολικά προς τη θέση της Ρωσίας, ασκώντας πίεση στην Ουκρανία να αποδεχτεί τις απαιτήσεις της Μόσχας.
Κατά τη συνάντηση του Τραμπ με τον Ζελένσκι την περασμένη εβδομάδα, για παράδειγμα, ο Γουίτκοφ πίεσε ξανά τον ηγέτη της Ουκρανίας να συμφωνήσει με τις απαιτήσεις του Πούτιν να παραχωρήσει το Ντονμπάς στη Ρωσία, σύμφωνα με άτομα που έχουν γνώση του θέματος.
Την Τετάρτη, η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε κυρώσεις στους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου της Ρωσίας, βάζοντας στη μαύρη λίστα τους κρατικούς πετρελαϊκούς γίγαντες Rosneft PJSC και Lukoil PJSC.
«Κάθε φορά που μιλάω με τον Βλαντιμίρ, έχουμε καλές συζητήσεις, αλλά τελικά δεν καταλήγουν πουθενά», δήλωσε ο Τραμπ, μιλώντας σε δημοσιογράφους, στο Οβάλ Γραφείο, την Τετάρτη μετά την ανακοίνωση των κυρώσεων, προσθέτοντας ότι ο Λευκός Οίκος ενδέχεται να οργανώσει μια μελλοντική συνάντηση.
Ο Ρούμπιο, ωστόσο, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο περαιτέρω συνεργασίας με τη Μόσχα, συμπεριλαμβανομένων μελλοντικών συναντήσεων.
Μιλώντας στους δημοσιογράφους την Τετάρτη το βράδυ στη Joint Base Andrews, έξω από την Ουάσινγκτον, πριν από ένα ταξίδι στο Ισραήλ και την Ασία, ο Ρούμπιο είπε: «Θα είμαστε πάντα ανοιχτοί στο να συνεργαστούμε αν υπάρχει ευκαιρία να επιτευχθεί ειρήνη».
«Νομίζω ότι ο πρόεδρος είχε πει επανειλημμένα, εδώ και αρκετούς μήνες, ότι σε κάποιο σημείο θα πρέπει να κάνει κάτι αν δεν σημειώσουμε πρόοδο στην ειρηνευτική συμφωνία», δήλωσε ο Ρούμπιο. «Σήμερα ήταν η μέρα που αποφάσισε να κάνει κάτι».
