Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Στο ανατολικό χείλος του θιβετιανού οροπεδίου, η Κίνα οραματίζεται ένα μέλλον που τροφοδοτείται από τα βρυχόμενα νερά του ποταμού Yarlung Tsangpo. Ο ποταμός θα είναι η τοποθεσία ενός μεγάλου φράγματος – το πιο φιλόδοξο στον κόσμο μέχρι σήμερα – που υπόσχεται να φέρει καθαρή ενέργεια, θέσεις εργασίας, υποδομές και ευημερία στην περιοχή.
Η κατασκευή του μεγαλύτερου φράγματος υδροηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο ξεκίνησε το προηγούμενο Σάββατο, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Li Qiang, ο οποίος το αποκάλεσε «έργο του αιώνα».
Όμως το έργο δεν αφορά μόνο την ηλεκτρική ενέργεια και τα οικονομικά οφέλη – το διακύβευμα είναι πολύ μεγαλύτερο και αφορά την περιφερειακή ασφάλεια, την οικολογική σταθερότητα και το μέλλον ενός από τους μεγάλους ποταμούς της Ασίας.
Πόσο μεγάλο είναι το μέγα φράγμα;
Το φράγμα θα βρίσκεται στο κάτω μέρος του Yarlung Tsangpo, όπου ένα τμήμα πέφτει 2.000 μέτρα σε μια έκταση 50 χιλιομέτρων, δημιουργώντας τεράστιες δυνατότητες υδροηλεκτρικής ενέργειας. Το φράγμα φέρεται να βρίσκεται στο Medog, μια απομακρυσμένη κομητεία στην πόλη Nyingchi στην αυτόνομη περιοχή του Θιβέτ.
Όταν ολοκληρωθεί, το έργο θα ξεπεράσει το φράγμα Three Gorges ως το μεγαλύτερο φράγμα υδροηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο. Θα μπορούσε να παράγει τρεις φορές περισσότερη ενέργεια με πέντε καταρράκτες – υδροηλεκτρικούς σταθμούς – με εκτιμώμενη ετήσια δυναμικότητα 300 δισεκατομμυρίων κιλοβατώρων (kWh) ηλεκτρικής ενέργειας, μεγαλύτερη από τη συνολική ετήσια παραγωγή ισχύος της Βρετανίας.
Υπολογίζεται ότι θα κοστίσει περίπου 1,2 τρισεκατομμύρια γιουάν (167 δις δολ ΗΠΑ), υποβαθμίζοντας πολλές από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις υποδομής στη σύγχρονη ιστορία με περίπου πέντε φορές το κόστος του φράγματος Three Gorges και θα είναι ακόμη πιο ακριβό από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Γιατί είναι σημαντικό;
Το έργο ανακοινώθηκε για πρώτη φορά το 2020 στο πλαίσιο του πενταετούς σχεδίου της Κίνας ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την εκμετάλλευση του υδροηλεκτρικού δυναμικού του θιβετιανού οροπεδίου, με μελέτες σκοπιμότητας που χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1980. Το Πεκίνο ενέκρινε την κατασκευή του φράγματος τον Δεκέμβριο του 2024.
Η Κίνα είναι ο κορυφαίος παραγωγός υδροηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο, αλλά «ξεμένει γρήγορα από ποτάμια για φράγματα», γεγονός που καθιστά τον Yarlung Tsangpo «το τελικό σύνορο» μιας επέκτασης μεγάλης κλίμακας σύμφωνα με την Trivium China, μια ερευνητική εταιρεία που εστιάζεται στην Κίνα.
Η κινεζική κυβέρνηση βλέπει το έργο ως μια εθνική στρατηγική με μεγάλη σημασία για την ανάπτυξη του Θιβέτ και τους στόχους της Κίνας για καθαρή ενέργεια. Αξιοποιώντας το τεράστιο υδροηλεκτρικό δυναμικό του ποταμού και ενσωματώνοντας τους γύρω ηλιακούς και αιολικούς πόρους, η Κίνα στοχεύει να δημιουργήσει έναν κόμβο καθαρής ενέργειας στην περιοχή, σταθεροποιώντας το δίκτυο και μειώνοντας παράλληλα την εξάρτηση από τον άνθρακα. Αυτό ευθυγραμμίζεται με τους στόχους πράσινης ενέργειας του Πεκίνου και τους στόχους ουδετερότητας άνθρακα (net zero) για το 2060, σύμφωνα με κρατικά μέσα ενημέρωσης.
Το έργο αναμένεται επίσης να ενισχύσει την τοπική απασχόληση, τις υποδομές και τα μέσα διαβίωσης στο Θιβέτ, δίνοντας παράλληλα προτεραιότητα στην οικολογική προστασία μέσω αυστηρών γεωλογικών ερευνών και περιβαλλοντικής παρακολούθησης, σύμφωνα με επίσημα μέσα ενημέρωσης.
«Πέρα από την ενεργειακή ασφάλεια, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πιθανότατα έχουν επίσης στο μυαλό τους την οικοδόμηση ισχυρών κρατικών υποδομών. Το μέγα φράγμα θα προσελκύσει ένα άνευ προηγουμένου κύμα βιομηχανικών επενδύσεων καθώς και επενδύσεων σε υποδομές στο Θιβέτ – ενισχύοντας τον έλεγχο του Πεκίνου στην πολιτικά ευαίσθητη περιοχή», ανέφερε η Trivium China στον ιστότοπό της.
Τι διακυβεύεται και γιατί η Ινδία είναι ανήσυχη;
Ο Yarlung Tsangpo ρέει νότια στην Ινδία και στη συνέχεια στο Μπαγκλαντες όπου τροφοδοτεί τους ποταμους Brahmaputra, Siang και Jamuna. Και οι δύο χώρες της Νότιας Ασίας έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τις συνέπειες μιας σύγκρουσης για το νερό, η οποία θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεάσει εκατομμύρια ανθρώπους που εξαρτώνται από τον ποταμό για τη γεωργία, την αλιεία και την καθημερινή κατανάλωση.
Ο ποταμός ρέει μέσα από το Arunachal Pradesh, γνωστό στην Κίνα ως Zangnan – μια περιοχή που διεκδικείται τόσο από την Κίνα όσο και από την Ινδία. Το Νέο Δελχί θεωρεί το έργο ως ένα πιθανό μέσο για προβολή ισχύος από το Πεκίνο καθώς και την άσκηση ελεγχου στους υδάτινους πόρους για στρατηγικό και οικονομικό πλεονέκτημα. Η Ινδία φοβάται επίσης την πιθανή οπλοποίηση του νερού από την Κίνα, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το φράγμα για να προκαλέσει πλημμύρες ή ξηρασία.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο επικεφαλής υπουργός για θέματα Επικοινωνίας και Τεχνολογίας του Arunachal Pradesh, Pema Khandu περιέγραψε το έργο του μέγα φράγματος ως μια «υδάτινη βόμβα» και είπε ότι τα ύδατα του ινδικού τμήματος του ποταμού θα μπορούσαν να «στεγνώσουν σημαντικά» μόλις ολοκληρωθεί το φράγμα.
Παρατηρητές έχουν επίσης εκφράσει ανησυχίες για μετατόπιση πληθυσμού και τη μεγάλη οικολογική αναστάτωση, προειδοποιώντας για κινδύνους σε ένα από τα πλουσιότερα και πιο ποικιλα περιβάλλοντα στο οροπέδιο. Οι κινεζικές αρχές δεν αποκάλυψαν πόσοι άνθρωποι είναι πιθανό να μετακινηθούν. Διάφορες Θιβετιανές ομάδες φέρεται να έχουν σημειώσει την παρουσία ιερών τοποθεσιών κατά μήκος του ποταμού.
Η Κίνα ισχυρίζεται ότι το έργο έχει υποβληθεί σε αυστηρή επιστημονική αξιολόγηση και δεν θα επηρεάσει αρνητικά το περιβάλλον, τη γεωλογική σταθερότητα ή τα δικαιώματα των υδάτινων πόρων των άλλων χωρών. Το Πεκίνο έχει επίσης τονίσει ότι δεν θα προσπαθήσει να επωφεληθεί «εις βάρος των γειτόνων του».
Η περιοχή όπου κατασκευάζεται το φράγμα βρίσκεται στην κορυφή του τεκτονικού ορίου Ινδίας – Ευρασίας, μια σεισμικά ενεργή ζώνη, καθιστώντας την επιρρεπή σε σεισμούς και αφήνοντας λίγα περιθώρια για μηχανικά λάθη. Οι ειδικοί είπαν ότι θα μπορούσε να χρειαστεί τουλάχιστον μια δεκαετία για την κατασκευή του φράγματος λόγω των τεχνικών προκλήσεων. Το φράγμα αναμένεται να ξεκινήσει τη λειτουργία του στη δεκαετία του 2030.
Πηγή: South China Morning Post
