Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Αυτές είναι μόνο μερικές από τις ταμπέλες που έχουν αποδώσει θαυμαστές και επικριτές στον Πάβελ Ντούροφ την τελευταία δεκαετία.
Ο ρωσικής καταγωγής επιχειρηματίας τεχνολογίας ίδρυσε τη ρωσική έκδοση του Facebook προτού προχωρήσει στη δημιουργία της εφαρμογής ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram. Λανσάρει ένα οικοσύστημα κρυπτονομισμάτων και συγκεντρώνει περιουσία πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, όλα αυτά ενώ συγκρούεται επανειλημμένα με τις αρχές στη Ρωσία και όχι μόνο.
Αλλά μεγάλο μέρος της πραγματικής ιστορίας του Ντούροφ – και η λογική που τον οδηγεί – παραμένει σκοτεινή. Μια νέα βιογραφία στοχεύει να το αλλάξει αυτό.
«Ο Λαϊκιστής», βιβλίο του ανεξάρτητου Ρώσου συγγραφέα Νικολάι Κονόνοφ, εντοπίζει την άνοδο του 41χρονου, από ένα παιδί θαύμα της επιστήμης από την Αγία Πετρούπολη, στον ιδρυτή του Telegram, μιας από τις πιο σημαίνουσες πλατφόρμες επικοινωνίας στον κόσμο, που έχει περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο χρήστες.
Ο Kονόνοφ περιγράφει το βιβλίο ως προϊόν μιας 14χρονης προσπάθειας να χαρτογραφήσει τη στρατηγική και τη νοοτροπία του Ντούροφ, βασιζόμενος σε συνομιλίες με τον ίδιο τον Ντούροφ κι ανθρώπους που συνεργάστηκαν μαζί του, καθώς και με αντιπάλους κι επικριτές.
Ο τίτλος του βιβλίου, είπε, αναφέρεται σε ένα νήμα που διατρέχει τη ζωή του Ντούροφ: την επιθυμία του να απευθυνθεί απευθείας σε εκατομμύρια χρήστες του Telegram, επιτρέποντάς του να παρακάμψει ιδρύματα, τον Τύπο και οποιοδήποτε σύστημα εκπροσώπησης.
«Ο Ντούροφ είναι ένας από τους πρώτους ψηφιακούς λαϊκιστές», είπε ο Κονόνοφ σε συνέντευξή του, εξηγώντας ότι «από την αρχή, μόλις άρχισε να φτιάχνει τα ψηφιακά του προϊόντα, προγραμμάτισε σε αυτά την ικανότητα να γράφει και να μεταδίδει τις ιδέες του απευθείας στο κοινό του».
Τόσο το VKontakte, το πρώτο εγχείρημα του Ντούροφ, όσο και το Telegram έχουν κατά καιρούς προωθήσει μηνύματα από τον Ντούροφ απευθείας σε όλους τους χρήστες, συμπεριλαμβανομένων των χρηστών που δεν είχαν επιλέξει, περιγράφοντας την κοσμοθεωρία του.
«Βλέπει τον εαυτό του ως οραματιστή. Και προφανώς θέλει να ακουστεί», είπε ο συγγραφέας.
Αυτή η στρατηγική βοήθησε στην προώθηση της κεντρικής υπόσχεσης του Ντούροφ – σχεδόν απόλυτη ελευθερία έκφρασης – ακόμα και όταν το Telegram έχει γίνει ένα εργαλείο για διαφωνούντες, εξτρεμιστές αλλά και απατεώνες.
Ο συγγραφέας λέει ότι το προσωπικό του στυλ διαχείρισης έρχεται κόντρα με όσα πρεσβεύει: η εξουσία συγκεντρώνεται στα χέρια ενός ανθρώπου, με λίγους ορατούς ελέγχους.
«Είναι ουσιαστικά ο μόνος που παίρνει όλες τις αποφάσεις για τα προϊόντα στην Telegram», μάρκετινγκ, δημόσιες σχέσεις – όλα είναι ένα σόου ενός ανθρώπου, λέει.
Το πορτρέτο που σχεδιάζει είναι ενός ιδρυτή της τεχνολογίας του οποίου η κοσμοθεωρία δεν έχει αμφιταλαντευτεί με τα χρόνια. «Αυτό που με εξέπληξε περισσότερο είναι ότι ο Ντούροφ δεν άλλαξε, ούτε εξελίχθηκε όλα τα χρόνια που του έπαιρνα συνέντευξη», είπε ο Κόνοοφ.
Ο Ντούροφ δεν είναι μοναδικός, γράφει, αλλά μέρος ενός ευρύτερου νέου κύματος μεγιστάνων – πιο ορατό στις ΗΠΑ – που συνδυάζουν την τεχνολογική κυριαρχία με μια υπερβολική αίσθηση προσωπικής μυθολογίας, όπως οι Μασκ και Μπέζος.
Ο Ντούροφ δεν πίνει ούτε κάνει χρήση ναρκωτικών, λέει ο Kονόνοφ, δίνει τακτικά συμβουλές για την υγεία -συχνά μαζί με φωτογραφίες του χωρίς πουκάμισο- και έχει πει ότι έχει κάνει δεκάδες παιδιά μέσω δωρεάς σπέρματος.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά τμήματα του βιβλίου αφηγείται για πρώτη φορά την τεταμένη πρώιμη συνάντηση του Ντούροφ με τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν το 2014, που πραγματοποιήθηκε κεκλεισμένων των θυρών.
Ο συγγραφέας αναφέρει ότι ο Ντούροφ περιέγραψε τη συνάντηση ως μονόδρομη συνομιλία, στην οποία ο ηγέτης του Κρεμλίνου τον επέπληξε για παράνομο περιεχόμενο στο Vkontakte και πρότεινε στον Ντούροφ να φύγει από τη χώρα.
Υπό την πίεση των αρχών, ο Ντούροφ πούλησε το μερίδιό του στη Vkontakte, έφυγε από τη Ρωσία και τελικά εγκαταστάθηκε στο Ντουμπάι, όπου ίδρυσε την Telegram. Αλλά η πιο ξεκάθαρη βολή για τον Ντούροφ τα τελευταία χρόνια, αναφέρει ο Κονόνοφ, δεν προήλθε από τη Ρωσία, αλλά από τη Γαλλία.
Ο Ντούροφ, ο οποίος έχει επίσης γαλλική υπηκοότητα, συνελήφθη και κρατήθηκε για τρεις ημέρες στη Γαλλία τον Αύγουστο του περασμένου έτους στο πλαίσιο έρευνας για εγκλήματα που συνδέονται με το Telegram, συμπεριλαμβανομένης της κυκλοφορίας εικόνων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, διακίνηση ναρκωτικών και δόλιες συναλλαγές.
Η κράτησή του προκάλεσε σοκ στον μεγιστάνα της τεχνολογίας. Σε συνεντεύξεις του στο Παρίσι μετά τη σύλληψή του, ο Ντούροφ την περιέγραψε ως μια σκληρή, αποπροσανατολιστική δοκιμασία –σε ένα μόνιμα φωτισμένο κελί και με λίγο ύπνο– που τάραξε έναν άνθρωπο που είχε περάσει χρόνια απομονώνοντας τον εαυτό του από την εμβέλεια του κράτους.
Φαίνεται επίσης να έχει οξύνει την εχθρότητά του προς τη δύση. Ο Κονόνοφ υποστηρίζει ότι αυτό που τελικά έμαθε ο Ντούροφ είναι η ανάγκη να συμβιβαστεί – τόσο με τις ρωσικές όσο και με τις δυτικές αρχές – όσο εξυπηρετούν τα συμφέροντά του και επιτρέπουν στην Telegram να συνεχίσει να λειτουργεί.
Θυμάται ότι του είπε κάποτε: «Ποτέ δεν χάνω χρόνο σε πράγματα που είναι περιττά ή που δεν μπορούν να είναι χρήσιμα για μένα προσωπικά».
Αυτή η νοοτροπία της ιδιοτέλειας, είπε ο Κονόνοφ, τερμάτισε τελικά την προσωπική τους σχέση.
Πριν από περίπου ένα χρόνο, ο συγγραφέας ρώτησε τον Ντούροφ εάν έβλεπε μια αντίφαση μεταξύ της εξαιρετικά συγκεντρωτικής, σχεδόν αυταρχικής εσωτερικής δομής του Telegram και της δηλωμένης αφοσίωσής του στην ελευθερία της έκφρασης. Μετά από αυτό, ο Ντούροφ σταμάτησε να απαντά.
«Γρήγορα συνειδητοποίησε ότι δεν επρόκειτο να είναι ένα βιβλίο της αρεσκείας του», είπε ο Κονόνοφ.
Με πληροφορίες από Guardian
