Υπάρχουν πολλοί μύθοι και ταμπού γύρω από την ψυχική υγεία και την αναζήτηση βοήθειας. Δυστυχώς, ακόμη και ο ίδιος ο χώρος της ψυχοθεραπείας, κάποιες φορές, έχει συμβάλει σε αυτή τη στερεοτυπική σκέψη, κατηγοριοποιώντας ανθρώπους ή συνδέοντας τη θεραπεία με αδυναμία ή με συγκεκριμένες ψυχικές διαταραχές. Ακούμε συχνά ότι «οι άντρες δεν απευθύνονται εύκολα σε θεραπευτές», «οι γυναίκες ανταποκρίνονται καλύτερα σε αυτό το είδος θεραπείας», ή ακόμα θεωρούμε ότι όποιος επισκέπτεται έναν ψυχολόγο έχει κάποιο πρόβλημα που τον καθιστά ανεπαρκή. Αυτές οι πεποιθήσεις όχι μόνο είναι λανθασμένες, αλλά και επικίνδυνες, γιατί αποθαρρύνουν τους ανθρώπους από το να φροντίσουν τον εαυτό τους. Κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα από φύλο ή πολιτισμικό υπόβαθρο, μπορεί να ωφεληθεί από την υποστήριξη ειδικού όταν η ζωή του τον φέρνει αντιμέτωπο με δυσκολίες που δεν μπορεί να διαχειριστεί μόνος.
Η ψυχοθεραπεία δεν είναι ένδειξη αδυναμίας, όπως δεν είναι ένδειξη αδυναμίας το να επισκεπτόμαστε τον οδοντίατρο ή τον γιατρό για προληπτικούς ελέγχους. Είναι απλώς μέρος της φροντίδας του εαυτού μας, ένα εργαλείο που μπορούμε να χρησιμοποιούμε όταν η ζωή μας θέτει προκλήσεις που ξεπερνούν τις δικές μας δυνατότητες να τις διαχειριστούμε. Κάθε άνθρωπος έχει ένα σημείο αντοχής και σε διαφορετικές φάσεις της ζωής του, θα βρεθεί αντιμέτωπος με δυσκολίες που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνος. Θλίψη, απώλεια, επαγγελματική ή προσωπική πίεση, αλλαγές στις σχέσεις, ακόμα και κρίσεις αυτοεκτίμησης είναι καταστάσεις στις οποίες όλοι οι άνθρωποι θα εκτεθούμε τουλάχιστον μία φορά στη ζωή μας και θα χρειαστούμε υποστήριξη.
Ένα παράδειγμα είναι η περίπτωση ενός άντρα που ήρθε στο γραφείο μου φοβούμενος ότι η πρώην σύζυγός του θα χρησιμοποιούσε το γεγονός ότι επισκέπτεται ψυχολόγο εναντίον του σε μια δικαστική διαμάχη για την επιμέλεια του παιδιού τους. Ο άνθρωπος αυτός δεν είχε κανένα πρόβλημα που να επηρεάζει την ικανότητά του να είναι καλός γονιός. Ο φόβος του προερχόταν αποκλειστικά από το στίγμα που συνοδεύει την θεραπεία. Παρόμοιες καταστάσεις συμβαίνουν καθημερινά και δείχνουν πόσο βαθιά είναι ριζωμένες οι προκαταλήψεις γύρω από την ψυχική φροντίδα και πόσο μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή μας.
Η θεραπευτική διαδικασία δεν χρειάζεται να είναι διά βίου. Αντίθετα, μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική όταν χρησιμοποιείται για να αντιμετωπίσουμε αλλαγές ή δυσκολίες που δοκιμάζουν την ικανότητά μας να ανταπεξέλθουμε. Γάμος, διαζύγιο, απώλεια αγαπημένου προσώπου ,δυσκολίες στην ανατροφή των παιδιών ή σημαντικές αλλαγές στην εργασία είναι παραδείγματα καταστάσεων στις οποίες η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να μας βοηθήσει να ξαναβρούμε τον δρόμο μας. Άλλα ζητήματα, όπως η κατάχρηση ουσιών ή η χρόνια θλίψη, μπορούν να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά με τη βοήθεια εξειδικευμένων επαγγελματιών.
Η κοινωνία μας, όμως, εξακολουθεί να επιβραβεύει την αυτοσυντήρηση και την ανεξαρτησία σε ακραίο βαθμό. Μαθαίνουμε να αντιμετωπίζουμε την απόρριψη, τη ντροπή, ή την απογοήτευση μεμονωμένα, σαν μια προσωπική αποτυχία. Αντίθετα, αν κανονικοποιούσαμε την αναζήτηση βοήθειας και την υποστήριξη των άλλων, θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μια κουλτούρα αλληλεγγύης και φροντίδας, όπου η ψυχική υγεία θα θεωρούνταν τόσο σημαντική όσο και η σωματική, όπου κανείς δεν θα ένιωθε ότι πρέπει να παλεύει μόνος του.
Η θεραπεία είναι επένδυση στη ζωή μας. Δεν χρειάζεται να διαρκέσει χρόνια· λίγες συνεδρίες μπορεί να είναι αρκετές για να μας επαναφέρουν σε τροχιά. Αν επιλέξουμε να μην ζητήσουμε βοήθεια, πολλές φορές προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες με μη αποτελεσματικούς τρόπους, όπως είναι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή ουσιών, που φυσικά προσθέτουν προβλήματα αντί να τα λύνουν. Η ζωή μας είναι μεγάλη και πολύτιμη για να τη βιώνουμε μόνοι και χωρίς υποστήριξη.
Ας χτίσουμε, λοιπόν, μια κοινωνία που αναγνωρίζει την αξία της ψυχικής φροντίδας. Μια κοινωνία όπου η αναζήτηση βοήθειας δεν είναι ντροπή αλλά δύναμη, όπου και η φροντίδα του εαυτού και η στήριξη του άλλου γίνονται φυσιολογικά, και όπου όλοι μπορούμε να γίνουμε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας, χωρίς να χρειάζεται να αντιμετωπίζουμε τη ζωή μόνοι μας. Η ψυχική υγεία είναι δύναμη – και η αναζήτηση βοήθειας είναι το πρώτο βήμα.
Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (UniversityofSurrey, UK)
MSc Psychology (c.) (Brunel University of London)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
SolutionFocused Θεραπεύτρια (BRIEF)
