Υπάρχει μια φράση που λέει: «Δεν μπορείς να διαχειριστείς αυτό που δεν καταλαβαίνεις». Πολλοί τη μεταφράζουν ως την ανάγκη να καταλάβουν τον άλλον. Την άποψή του. Τη συμπεριφορά του. Τα συναισθήματά του. Όμως αυτή η προσέγγιση, όσο καλοπροαίρετη κι αν είναι, παραβλέπει μια κρίσιμη παράμετρο. Η ουσία της συναισθηματικής νοημοσύνης δεν είναι να προσπαθείς να κατανοήσεις τον απέναντι. Είναι να μάθεις να κατανοείς τον εαυτό σου.
Η συναισθηματική νοημοσύνη δεν είναι να προσπαθείς απεγνωσμένα να εξηγήσεις γιατί κάποιος σκέφτεται με τον τρόπο που σκέφτεται. Για ποιον λόγο μπορεί να έχει διαφορετικές απόψεις από τις δικές σου. Είναι να μπορείς να σταθείς σε εσωτερική ισορροπία και να αναρωτηθείς:«Γιατί εγώ αντιδρώ έτσι; Ποια είναι η δική μου ιστορία που με κάνει να βλέπω τον κόσμο με αυτόν τον τρόπο;»
Η συναισθηματική νοημοσύνη ξεκινά από την επίγνωση του πού στέκεσαι εσύ μέσα στο πλαίσιο κάθε συνομιλίας, κάθε κατάστασης, κάθε διαφωνίας. Από το ποια είναι η δική σου ιστορία, τα δικά σου βιώματα, οι δικές σου πεποιθήσεις – και πώς όλα αυτά διαμορφώνουν τον φακό μέσα από τον οποίο βλέπεις τον κόσμο.
Θυμάμαι πώς ένιωσα όταν πρωτοβρέθηκα στο πανεπιστήμιο, μεγαλωμένη σε μια μικρή επαρχιακή πόλη, χωρίς ιδιαίτερες ευκαιρίες και σίγουρα χωρίς μέσον! Η πρόσβασή μου στον κόσμο ήταν περιορισμένη, και το φίλτρο με το οποίο έβλεπα τα πράγματα, αρκετά συγκεκριμένο.Τότε άρχισα για πρώτη φορά να έρχομαι σε επαφή με φοιτητές που είχαν μεγαλώσει σε εντελώς διαφορετικά περιβάλλοντα. Που δεν είχαν χρειαστεί να δώσουν μάχες για το αυτονόητο. Που δεν είχαν την αγωνία του αύριο. Κάποιοι έγιναν διπλωμάτες, άλλοι εργάστηκαν σε θέσεις πολιτικής εξουσίας.
Η οπτική τους για τον κόσμο ήταν τελείως διαφορετική – και συχνά ακατανόητη για μένα. Όμως τότε άρχισα για πρώτη φορά να καταλαβαίνω: δεν βλέπουμε όλοι τον κόσμο με το ίδιο φίλτρο. Η δική μου οπτική διαμορφώθηκε από τις δυσκολίες μου, τα εμπόδια, τις εμπειρίες μου, τις ανασφάλειές μου. Το ίδιο και η δική τους – από τις δικές τους προσλαμβάνουσες. Δεν μπορούσα να ερμηνεύσω τις επιλογές τους χωρίς να λάβω υπόψη την πορεία τους. Και το αντίστροφο.
Προκειμένου να καταφέρω να χτίσω γέφυρες, χρειάστηκε να κατανοήσω όχι εκείνους, αλλά τον εαυτό μου. Να αναγνωρίσω ότι το πώς σκέφτομαι και νιώθω είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις εμπειρίες μου. Και ότι αντίστοιχα, και εκείνοι έχουν μια ιστορία – απλώς πολύ διαφορετική από τη δική μου.
Είναι άδικο – και αναποτελεσματικό – να απαιτούμε από όλους να σκέφτονται και να νιώθουν όπως εμείς. Όταν δεν κατανοούμε τον εαυτό μας, δεν μπορούμε να διαχειριστούμε ούτε τα συναισθήματά μας ούτε τις συγκρούσεις μας. Γινόμαστε αμυντικοί, επιθετικοί, υπεραναλυτικοί ή υπερβολικά ευάλωτοι. Ενώ όταν έχουμε επίγνωση του πού στεκόμαστε – όταν ξέρουμε γιατί μας αγγίζουν τόσο βαθιά κάποια πράγματα – τότε μπορούμε να σταθούμε με ψυχραιμία, ενσυναίσθηση και δύναμη.
Το να έχεις συναισθηματική νοημοσύνη δεν σημαίνει να συμφωνείς με όλους ή να αποδέχεσαι τα πάντα. Σημαίνει όμως να ξέρεις γιατί σκέφτεσαι όπως σκέφτεσαι. Να μπορείς να πεις: «Δεν συμφωνώ – αλλά καταλαβαίνω πώς έφτασες εκεί».Να διαφωνείς χωρίς να προσβάλλεις.Να μπορείς να ρυθμίζεις τα συναισθήματά σου. Να διατηρείς την αξιοπρέπειά σου χωρίς να χρειάζεται να νικήσεις σε κάθε συζήτηση.
Για να το πετύχεις αυτό, χρειάζεται να κάνεις μια βασική ερώτηση στον εαυτό σου: Ποια κομμάτια της ιστορίας μου έχουν διαμορφώσει τη ματιά μου στον κόσμο; Και όσο περισσότερο γνωρίζεις και αποδέχεσαι αυτό το κομμάτι, τόσο πιο ελεύθερος είσαι να κατανοήσεις τους άλλους χωρίς να νιώθεις ότι απειλείσαι από αυτούς.
Την επόμενη φορά που θα συγχυστείς ή θα θυμώσεις με την άποψη κάποιου άλλου, δοκίμασε να κάνεις ένα βήμα πίσω και να αναρωτηθείς:«Πώς διαμορφώθηκε η δική μου οπτική; Πώς διαμορφώθηκε η δική του; Και τι σημαίνει αυτό για τη μεταξύ μας σύνδεση;»
Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (UniversityofSurrey, UK)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF)
