Περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι, στο πλαίσιο της μάχης με τον καρκίνο του προστάτη, λαμβάνουν φάρμακα που μειώνουν τη τεστοστερόνη τους σε επίπεδα πολύ χαμηλά, με επίπτωση στην ποιότητα ζωής τόσο των ίδιων όσο και των συντρόφων τους. Η χρήση της γλώσσας που περιγράφει αυτή την κατάσταση από τους ιατρούς και η κατανόησή της από τους ασθενείς μπορεί να επηρεάσουν το αποτέλεσμα της φροντίδας υγείας.
Σε μια πρόσφατη μελέτη διερευνήθηκε ο τρόπος κατανόησης όρων όπως «ανικανότητα», «ευνουχισμός», «στείρωση», από τον γενικό πληθυσμό. Βρέθηκε ότι οι λέξεις αυτές σήμερα χρησιμοποιούνται σχεδόν πάντα αρνητικά και μεταφορικά.
Οι ουρολόγοι συνήθως αναφέρονται στη θεραπεία που προσφέρεται στους ασθενείς, ως ορμονική θεραπεία, μια «ετικέτα» συχνά παραπλανητική, αφού μπορεί να δημιουργήσει σε πολλούς ασθενείς την πεποίθηση ότι λαμβάνουν ένα ενδοκρινικό συμπλήρωμα και όχι μια ορμονική στέρηση.
Από τη μία, οι επαγγελματίες υγείας μπορεί να αποφύγουν τη χρήση όρων όπως «χημικός ευνουχισμός» ή ακόμα και «στέρηση ανδρογόνων», γιατί φοβούνται ότι το αρνητικό φορτίο που έχουν αυτές οι λέξεις θα επηρεάσει την απόφαση των ασθενών να δεχθούν τη θεραπεία.
Από την άλλη, η ανακριβής περιγραφή της θεραπείας στέρησης ανδρογόνων, υπό την κωδικοποίηση «ορμονική θεραπεία», είναι αυτή που μπορεί κατά κύριο λόγο να επηρεάσει την ικανότητα του ατόμου να εκτιμήσει τους κινδύνους της θεραπείας και να αποφασίσει για αυτή μετά από την απαραίτητη ενημέρωση.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν πως οι ασθενείς καθώς και οι σύντροφοί τους προτιμούν σε γενικές γραμμές την ολοκληρωμένη ενημέρωση σχετικά με τη θεραπεία, αλλά και συστάσεις για την αντιμετώπιση των παρενεργειών.
Η λέξη «ανικανότητα» είναι ιδιαίτερα προβληματική. Πριν από περίπου 20 χρόνια, ο ανακριβής αυτός όρος αντικαταστάθηκε επίσημα από έναν όρο εστιασμένο μόνο στην πεϊκή λειτουργία, τον όρο Στυτική Δυσλειτουργία (ΣΔ).
Για τους άνδρες που λαμβάνουν θεραπεία στέρησης ανδρογόνων, ο όρος «ανικανότητα» μπορεί να είναι υποτιμητικός. Θα μπορούσε, όμως, να αναρωτηθεί κανείς αν ο όρος Στυτική Δυσλειτουργία είναι ικανός να περιγράψει την κατάσταση που βιώνουν;
Η διαφημιστική καμπάνια των PDE-5 αναστολέων προβάλλει τους άνδρες που τους θεωρούν ως δυνατούς, επιτυχημένους και γεμάτους αυτοπεποίθηση και υπονοεί ότι η στυτική δυσλειτουργία είναι θεραπεύσιμη. Στους ασθενείς που λαμβάνουν ΘΣΑ ,όμως, η στυτική δυσλειτουργία συνοδεύεται σχεδόν πάντα από μειωμένη libido και τα παραπάνω φάρμακα είναι σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματικά, ενισχύοντας έτσι το αίσθημα αποτυχίας που βιώνουν.
Για τους ασθενείς με καρκίνο του προστάτη, μια γλώσσα που δεν αποφεύγει την αλήθεια, αλλά συνάμα δεν είναι υποτιμητική κι επιθετική, μια γλώσσα που ενημερώνει αλλά δεν τρομοκρατεί θα ήταν η πλέον κατάλληλη.
Κάτι τέτοιο μπορεί εύκολα να λέγεται, δεν εφαρμόζεται όμως το ίδιο εύκολα. Ο ειδικός πρέπει να προστατέψει τον ασθενή τόσο από όρους με υποτιμητικό περιεχόμενο, όπως «ορμονικός ευνουχισμός, όσο και από τον παραγκωνισμό της ψυχοκοινωνικής επίπτωσης της ΘΣΑ, που μπορεί να είναι επιβλαβής για τους ασθενείς.
Μια ξεκάθαρη κατανόηση των φυσιολογικών επιπτώσεων της θεραπείας στέρησης ανδρογόνων είναι ίσως η καλύτερη προστασία των ασθενών αυτών από το ταπεινωτικό περιεχόμενο της γλώσσας.
Το άρθρο υπογράφει η Αλ. Γυφτοπούλου, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, επιστημονική συνεργάτιδα του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
