Περιστατικό:
Η κυρία Κ.Δ., ετών 47, επισκέπτεται τον γυναικολόγο, επειδή η περίοδός της (που έρχεται κάθε 26-28 ημέρες) έχει «βαρύνει» πολύ τους τελευταίους 6 μήνες. Ενώ παλιότερα διαρκούσε 4-5 ημέρες (εκ των οποίων οι πρώτες 2 ήταν με σχετικά αρκετό αίμα), τώρα έχει πολύ αίμα για τουλάχιστον 10 ημέρες. Δεν αναφέρει καθόλου αίμα μεταξύ δύο διαδοχικών περιόδων.
Τον τελευταίο καιρό, αισθάνεται ζάλη και κουράζεται εύκολα. Ξεκίνησε από μόνη της χάπια σιδήρου, τα οποία λαμβάνει τους τελευταίους 2 μήνες. Ο γυναικολόγος την εξέτασε και, επιπλέον, έκανε υπερηχογράφημα το οποίο ανέδειξε ένα ινομύωμα στη μήτρα, διαστάσεων περίπου 4 εκατοστών.
Επιπλέον, παρήγγειλε εξέταση αίματος, που έδειξε μετρίου βαθμού αναιμία. Οι ορμονικές εξετάσεις έδειξαν φυσιολογικό θυρεοειδή, ενώ οι γυναικολογικές ορμόνες ήταν λίγο επηρεασμένες, τις οποίες ο γιατρός απέδωσε στη κλιμακτήριο.
Με βάση τα παραπάνω, ο γυναικολόγος πρότεινε ορμονική θεραπεία (χάπια για 15 ημέρες κάθε μήνα), με τη λογική ότι η γυναίκα βρίσκεται ήδη σε κλιμακτήριο και αναμένεται να σταματήσει τελείως η περίοδος (εμμηνόπαυση) στο εγγύς μέλλον. Θεώρησε ότι το ινομύωμα δεν είναι τόσο μεγάλο, ώστε να προκαλεί πρόβλημα. Εξάλλου, όταν η γυναίκα μπει στην εμμηνόπαυση, το ινομύωμα αναμένεται να μικρύνει και οι αιμορραγίες να σταματήσουν.
Κριτική – Σχόλια:
Η γυναίκα αυτή έχει «βαριά» περίοδο (ιατρικά: μηνορραγία). Αυτό είναι πολύ συχνό στις γυναίκες μεταξύ 40-50 ετών και αποτελεί το συχνότερο αίτιο αναιμίας σε αυτήν τη φάση ζωής. Ο γιατρός θεώρησε ότι οι αιμορραγίες οφείλονται σε ορμονικό λόγο, και ιδιαίτερα σε κλιμακτηριακές αλλαγές (όπως έδειξαν οι ορμονικές μετρήσεις) κάτι που είναι αναμενόμενο σε μια γυναίκα 47 ετών. Δυστυχώς όμως, ο ισχυρισμός ότι η εμμηνόπαυση θα έρθει σύντομα (σε μερικούς μήνες) δεν ευσταθεί για τη συγκεκριμένη γυναίκα. Αν και η περίοδος έχει βαρύνει, συνεχίζει να έρχεται τακτικά κάθε μήνα.
Αν η περίοδος είχε αρχίσει να αραιώνει, τότε θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η εμμηνόπαυση είναι κοντά. Επίσης, οι ελαφρά επηρεασμένες ορμονικές μετρήσεις είναι συχνό εύρημα σε μια γυναίκα 47 ετών (λόγω κλιμακτηρίου), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μπορεί κανείς να υπολογίσει πότε η περίοδος θα σταματήσει τελείως.
Με βάση τα παραπάνω, το πιθανότερο είναι ότι η περίοδος αυτής της συγκεκριμένης γυναίκας (και ακολούθως το πρόβλημα) θα συνεχίσει έως τα 50-51 έτη, που είναι ο μέσος όρος όταν μια γυναίκα μπαίνει στην εμμηνόπαυση. Βέβαια, είναι δυνατόν αυτό να γίνει νωρίτερα (αν είναι τυχερή) ή και αργότερα. Πάντως, είναι αρκετά απίθανο ότι η περίοδος αυτής της γυναίκας θα σταματήσει στο κοντινό μέλλον.
Σχετικά με τον ρόλο του ινομυώματος στο θέμα των αιμορραγιών στη συγκεκριμένη γυναίκα είναι αφελές να αγνοείται το ινομύωμα καθαρά και μόνο λόγω σχετικά μικρού μεγέθους. Πέρα από τις διαστάσεις κι άλλοι παράγοντες καθορίζουν τη συμμετοχή ενός ινομυώματος στο πρόβλημα της βαριάς περιόδου. Η θέση του ινομυώματος στη μήτρα είναι πλέον σημαντική, αφού ένα μικρό ινομύωμα που προβάλλει στο εσωτερικό της μήτρας μπορεί να προκαλεί μεγαλύτερες αιμορραγίες από ένα μεγαλύτερο στην εξωτερική επιφάνεια της μήτρας.
Πολλές φορές, το υπερηχογράφημα δε μπορεί να καθορίσει με ακρίβεια τη σχέση του ινομυώματος με την κοιλότητα, κάτι που διαλευκάνεται με μια μικρή επέμβαση, την υστεροσκόπηση (περιλαμβάνει έλεγχο της κοιλότητας της μήτρας με χρήση ειδικής κάμερας).
Μια άλλη πτυχή που δεν αξιολογήθηκε σωστά από το συγκεκριμένο γιατρό είναι άλλα πιθανά αίτια που προκαλούν αυτές τις αλλαγές στην περίοδο. Αν και το ινομύωμα ή κάποιες ορμονικές αλλαγές μπορούν να δικαιολογήσουν το πρόβλημα, είναι σημαντικό να έχει διερευνηθεί το ενδεχόμενο άλλης παθολογίας της κοιλότητας της μήτρας. Πολύποδες στην κοιλότητα της μήτρας πολύ συχνά διαφεύγουν από το υπερηχογράφημα, η δε αφαίρεσή τους με μικρή επέμβαση μπορεί να λύσει οριστικά το πρόβλημα.
Επίσης, περίπου 5% των γυναικών με καρκίνο της μήτρας παρουσιάζεται στο γιατρό ενώ έχει ακόμα περίοδο (πριν από την ηλικία των 50 ετών) κάνοντας παράπονα για αυξημένη απώλεια αίματος. Στην περίπτωση της συγκεκριμένης κυρίας, είναι απαραίτητο να αποκλειστεί το ενδεχόμενο άλλων αιτιών με απόξεση, βιοψία ή υστεροσκόπηση. Μόνο μετά από έναν τέτοιο αρνητικό έλεγχο, θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί να χρησιμοποιήσει ένα ορμονικό φάρμακο.
Το τελευταίο ερώτημα είναι αν αυτή η γυναίκα χρειάζεται κάποια χειρουργική θεραπεία για το πρόβλημα της βαριάς περιόδου. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι μπορεί το πρόβλημα να συνεχιστεί μέχρι τα 50-51 έτη (για περίπου 3-4 χρόνια!) και προκαλεί μέτρια αναιμία παρά τη συστηματική λήψη σιδήρου, είναι ξεκάθαρο ότι κάποιου είδους θεραπεία είναι επιβεβλημένη. Η λήψη ορμονικής θεραπείας με τη μορφή 15 χαπιών κάθε μήνα μπορεί να βοηθήσει.
Παρ’ όλα αυτά, θα ήταν περισσότερο βοηθητική για γυναίκες που δεν έχουν τακτική περίοδο και όχι για εκείνες που συνεχίζουν να έχουν περίοδο σε μηνιαία βάση. Πρέπει, επίσης, κανείς να αναλογιστεί ότι, αν μια γυναίκα ξεκινήσει ένα ορμονικό φάρμακο στην ηλικία των 47 ετών, θα χρειαστεί να το παίρνει για περίπου 3-4 χρόνια, ώστε το πρόβλημα των αιμορραγιών να μην επανεμφανιστεί.
Από τα παραπάνω, συμπεραίνεται ότι η συγκεκριμένη κυρία πολύ πιθανόν να χρειαστεί κάποια πιο μόνιμη, χειρουργική θεραπεία. Η υστερεκτομή (αφαίρεση μήτρας), συμπεριλαμβανομένου και του ινομυώματος, είναι μια αποτελεσματική και μόνιμη θεραπεία, αφού το αίμα σταματά αμέσως μετά την επέμβαση.
Άλλωστε, στην ηλικία των 47 ετών οι περισσότερες γυναίκες έχουν κάνει οικογένεια. Από την άλλη, πολλές γυναίκες επιθυμούν να αποφύγουν μια μεγάλη επέμβαση ή προτιμούν να διατηρήσουν τη μήτρα τους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο γυναικολόγος μπορεί να προχωρήσει σε έλεγχο της κοιλότητας της μήτρας με υστεροσκόπηση. Αν εντοπίσει προβάλλον ινομύωμα (ή πολύποδα), μπορεί άμεσα να το αφαιρέσει, χωρίς να απαιτηθεί μεγαλύτερη επέμβαση. Μετά από υστεροσκοπική θεραπεία, η ανάρρωση είναι πολύ γρήγορη και ο πόνος ελάχιστος ή καθόλου.
Αν η κοιλότητα της μήτρας δεν έχει κάποια εμφανή παθολογία (συνεπώς το ινομύωμα δεν προβάλλει), μπορεί να αρκεί η καυτηρίαση της κοιλότητας της μήτρας, κατά τη διάρκεια της υστεροσκόπησης, ώστε να ελαττωθεί δραστικά η ποσότητα της περιόδου. Υπάρχει, εναλλακτικά, η δυνατότητα τοποθέτησης ενός ορμονικού συστήματος υπό τη μορφή σπιράλ μέσα στη μήτρα, το οποίο προοδευτικά ελαττώνει την ποσότητα του αίματος που παράγεται. Τόσο η καυτηρίαση όρο και το ορμονικό σύστημα μπορούν να δώσουν ανακούφιση από τη βαριά περίοδο για πολλά χρόνια – μέχρις ότου μπει η γυναίκα αυτή στην εμμηνόπαυση.
Συμπερασματικά, αν έχετε ινομυώματα και χάνετε πολύ αίμα με την περίοδο, αναλογιστείτε τα εξής:
- Το μέγεθος και η θέση των ινομυωμάτων στη μήτρα δικαιολογούν το αίμα;
- Μήπως το αίμα οφείλεται σε κάποια άλλη αιτία;
- Μήπως πρέπει να σιγουρευτείτε ότι δεν υπάρχει κακοήθεια;
- Υπάρχουν απλές χειρουργικές θεραπείες, ώστε να λύσετε το πρόβλημά σας;
Το κείμενο υπογράφει ο Θάνος Παπαθανασίου MD(London) MRCOG FHEA, Μαιευτήρας Γυναικολόγος, www.gynaikologos.net
