Επιμέλεια: Εβελίνα Δαβάκη
Η Ουκρανία ήρθε αντιμέτωπη αυτή την εβδομάδα με αυτό που το Politico χαρακτηρίζει ως το «πιο καταστροφικό σκάνδαλο διαφθοράς επί της προεδρίας του Βολοντίμιρ Ζελένσκι».
Οι ουκρανικές υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς αποκάλυψαν τη Δευτέρα, 10 Νοεμβρίου, ότι ορισμένοι στενοί συνεργάτες του Ζελένσκι φέρονται να εμπλέκονται σε σχέδιο για την υπεξαίρεση περίπου 100 εκατομμυρίων δολαρίων από τον ενεργειακό τομέα της Ουκρανίας.
Το σκάνδαλο ξέσπασε την ώρα που οι Ουκρανοί υποφέρουν από διακοπές ρεύματος λόγω των ρωσικών βομβαρδισμών. Το κράτος δήλωσε ότι έχει δαπανήσει δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για την προστασία των ενεργειακών υποδομών από drones και πυραύλους.
«Είναι απολύτως απαραίτητο να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα κατά της διαφθοράς», δήλωσε ο Ζελένσκι τη Δευτέρα το βράδυ. «Η τιμωρία είναι αναπόφευκτη και απαραίτητη».
Σε δημοσίευμά του, την Τετάρτη 12 Νοεμβρίου, το Politico αναλύει σε βάθος το σκάνδαλο, την ώρα που η έρευνα για διαφθορά εξελίσσεται σε… χιονοστιβάδα που εμπλέκει βασικούς συμμάχους του προέδρου της Ουκρανίας.
Πώς ήρθε στο φως η υπόθεση;
Οι κρατικές αρχές καταπολέμησης της διαφθοράς της Ουκρανίας – το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ουκρανίας (NABU) και η Ειδική Εισαγγελία Καταπολέμησης της Διαφθοράς (SAP) – εξάρθρωσαν μια εγκληματική οργάνωση που αποτελείτο από νυν και πρώην αξιωματούχους του τομέα της ενέργειας, έναν γνωστό επιχειρηματία, υπουργούς της κυβέρνησης και έναν πρώην αναπληρωτή πρωθυπουργό.
Η έρευνα, η οποία διήρκεσε 15 μήνες και ονομάστηκε «Επιχείρηση Μίδας», περιελάμβανε 1.000 ώρες υποκλοπών και οδήγησε στην κατάσχεση σάκων με μετρητά.
Η υπηρεσία ανέφερε ότι πέντε από τους επτά φερόμενους ως συμμετέχοντες στο σχέδιο έχουν τεθεί υπό κράτηση. Η ομάδα κατηγορείται για χειραγώγηση συμβάσεων στην Energoatom, την κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας της Ουκρανίας, με σκοπό την αποκόμιση μιζών 10-15% της αξίας των συμβάσεων. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι το δίκτυο ξέπλυνε περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια μέσω ενός μυστικού γραφείου με έδρα το Κίεβο.
Ποιοι είναι οι εμπλεκόμενοι;
Κατά τη διάρκεια των δικαστικών συνεδριάσεων, ορισμένα ονόματα μεγάλου κύρους αποκαλύφθηκαν ως εμπλεκόμενα στην υπόθεση.
Ο επιχειρηματίας Τιμούρ Μίντιτς, στενός σύμμαχος του Ζελένσκι, είναι ίσως το πιο ενδιαφέρον όνομα στο στόχαστρο των εισαγγελέων, αναφέρει το Politico.
Ο πιο γνωστός είναι ο νυν υπουργός Δικαιοσύνης, Γερμάν Γκαλούσενκο, ο οποίος τέθηκε σε διαθεσιμότητα την Τετάρτη το πρωί. Ήταν υπουργός Ενέργειας μέχρι τον Ιούλιο, πριν ο Ζελένσκι αναδιαρθρώσει την κυβέρνησή του.
Οι εισαγγελείς δήλωσαν ότι ο Γκαλούσενκο βοήθησε τον Μίντιτς στα σχέδιά του για ξέπλυμα χρήματος και επηρεάστηκε από τον επιχειρηματία. Αν και δεν έχει απαγγελθεί κατηγορία εναντίον του, οι κατηγορίες οδήγησαν στην αναστολή του. Ο Γκαλούσενκο δήλωσε ότι υποστηρίζει την αναστολή, αλλά πρόσθεσε ότι θα υπερασπιστεί τον εαυτό του στο δικαστήριο, αν χρειαστεί.
Ο Ολεξίι Τσερνίσοφ, πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ουκρανίας και στενός σύμμαχος του Ζελένσκι, ταυτοποιήθηκε στις ηχογραφήσεις της NABU με το κωδικό όνομα «Τσε Γκεβάρα». Η NABU τον κατηγόρησε για παράνομο πλουτισμό, ισχυριζόμενη ότι έλαβε περίπου 1,2 εκατομμύρια δολάρια και σχεδόν 100.000 ευρώ μέσω του δικτύου νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Ο Τσερνισόφ, ο οποίος από το καλοκαίρι βρίσκεται υπό έρευνα σε ξεχωριστή υπόθεση διαφθοράς, δεν έκανε κάποιο σχόλιο. Έχει μείνει σε μεγάλο βαθμό μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας μετά την ανάκλησή του από ένα επαγγελματικό ταξίδι στο εξωτερικό νωρίτερα φέτος για να υποβληθεί σε ανάκριση.
Ένας άλλος υψηλόβαθμος αξιωματούχος που κατονομάστηκε ήταν ο Ιγκόρ Μυρονιούκ, πρώην σύμβουλος του Γκαλούσενκο και πρώην αναπληρωτής επικεφαλής του Ταμείου Κρατικής Περιουσίας. Ο δικηγόρος του Μυρονιούκ χαρακτήρισε αβάσιμες τις κατηγορίες ότι ο πελάτης του έβγαλε κέρδη παράνομα και ήταν μέλος εγκληματικής οργάνωσης.
Ο Ντμιτρό Μπάσοβ, πρώην επικεφαλής του τμήματος ασφαλείας της Energoatom και γνωστός ως «Tenor» στις ηχογραφήσεις, επίσης κατονομάστηκε. Ο δικηγόρος του δήλωσε ότι ο πελάτης του δεν προκάλεσε καμία οικονομική ζημιά στο κράτος και ότι οι ανακριτές δεν έχουν καμία απόδειξη. Ο Μπάσοβ αρνήθηκε οποιαδήποτε παράνομη πράξη κατά τη διάρκεια της δικαστικής συνεδρίασης την Τετάρτη.
Οι παράλληλες έρευνες
Η NABU και η SAP έχουν στην πραγματικότητα τουλάχιστον δύο σημαντικές έρευνες σε εξέλιξη. Η νέα, όπως προαναφέρθηκε, επικεντρώνεται στην κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Energoatom.
Ωστόσο, υπάρχει και μια άλλη έρευνα σε εξέλιξη για φερόμενη διαφθορά που αφορά φουσκωμένες συμβάσεις προμηθειών για το στρατό και αναμένονται περισσότερες επιδρομές της NABU στο υπουργείο Άμυνας τις επόμενες ημέρες, όπως αναφέρει το Politico.
Σύμφωνα με τους εισαγγελείς, ο Ρούστεμ Ουμέροβ, πρώην υπουργός Άμυνας και νυν γραμματέας του Συμβουλίου Ασφάλειας και Άμυνας της Ουκρανίας, δέχτηκε πιέσεις να συμφωνήσει να αγοράσει φτηνά κινεζικά αλεξίσφαιρα γιλέκα σε φουσκωμένες τιμές, σε μια άλλη υπόθεση που ερευνά η NABU. Το κράτος δεν πλήρωσε για τα γιλέκα μετά από τις κακές επιδόσεις σε στρατιωτικές δοκιμές. Ο Ουμέροβ δεν έχει κατηγορηθεί και δήλωσε ότι είναι αθώος για οποιοδήποτε αδίκημα.
Ο ίδιος παραδέχτηκε σε μια ανάρτηση στο Facebook ότι συναντήθηκε με τον Μίντιτς για να συζητήσουν τη σύμβαση για τα αλεξίσφαιρα γιλέκα, αλλά αυτή ακυρώθηκε λόγω της μη συμμόρφωσης του προϊόντος με τις απαιτήσεις, δεν παραδόθηκε κανένα προϊόν και αρνήθηκε ότι δέχτηκε οποιαδήποτε πίεση.
«Οποιαδήποτε απόπειρα να συνδεθεί η δουλειά μου στο υπουργείο Άμυνας με την “επιρροή” ορισμένων ατόμων είναι αβάσιμη», πρόσθεσε ο Ουμέροβ.
Το κεντρικό πρόσωπο του σκανδάλου
Σύμφωνα με την NABU, ο φερόμενος ως αρχηγός της υποτιθέμενης συνωμοσίας για δωροδοκίες στον τομέα της ενέργειας είναι ο Μίντιτς, συνιδιοκτήτης της εταιρείας παραγωγής ταινιών «Kvartal 95» του προέδρου.
Από την εκλογή του Ζελένσκι ως προέδρου το 2019, ο Μίντιτς έχει αναπτύξει οικονομικά συμφέροντα σε διάφορους κλάδους.
Ο 46χρονος κατάγεται από την πόλη Ντνίπρο και ήταν πρώην επιχειρηματικός εταίρος του Ουκρανού ολιγάρχη Ιγκόρ Κολόμοισκι, ο οποίος συνέβαλε στη χρηματοδότηση της επιτυχημένης προεκλογικής εκστρατείας του Ζελένσκι.
Ο Μίντιτς σύστησε τον Ζελένσκι στον Κολόμοισκι, ο οποίος βρίσκεται τώρα στη φυλακή στο Κίεβο και περιμένει να δικαστεί για κατηγορίες υπεξαίρεσης και απάτης, μετά τη σύλληψή του από την Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας το 2023.
Σύμφωνα με την NABU, ο Μίντιτς ενημερώθηκε και κατέφυγε στο Ισραήλ πριν κατηγορηθεί για την υπόθεση ενέργειας. Η υπηρεσία ερευνά τώρα ποιος μπορεί να τον ειδοποίησε.
Γνώριζε ο Ζελένσκι;
Σύμφωνα με το Politico, όχι άμεσα.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας χαιρέτισε τις τελευταίες έρευνες αυτή την εβδομάδα, δηλώνοντας στην τακτική βραδινή του ομιλία προς τον λαό ότι η δράση κατά της διαφθοράς είναι θετική.
Το καλοκαίρι, το γραφείο του Ζελένσκι και το κοινοβούλιο στο Κίεβο προσπάθησαν να αφαιρέσουν την ανεξαρτησία της NABU και της SAP και να τις θέσουν υπό την εποπτεία του γενικού εισαγγελέα της Ουκρανίας, ενός πολιτικού διορισμένου.
Η κίνηση αυτή, που συνέπεσε με ενδείξεις ότι οι εποπτικές αρχές ερευνούσαν άτομα του προεδρικού περιβάλλοντος, προκάλεσε τις πρώτες μεγάλες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας το 2022.
Με την ΕΕ να ζητά επίσης επανεξέταση της κατάστασης, ο Ζελένσκι υποχώρησε.
Στην τρέχουσα υπόθεση, ο Ζελένσκι ζήτησε μέγιστη διαφάνεια στον τομέα της ενέργειας και δήλωσε ότι υποστηρίζει πλήρως κάθε έρευνα. Την Τετάρτη ζήτησε επίσης την παραίτηση των τρεχόντων υπουργών Ενέργειας και Δικαιοσύνης, οι οποίοι εμφανίζονται στις ηχογραφήσεις της NABU.
Ο Ζελένσκι πρόσθεσε ότι σχεδιάζει να επιβάλει κυρώσεις σε «δύο επιχειρηματίες» που εμφανίζονται στην έρευνα της NABU, αν και δεν ανέφερε το όνομα του Μίντιτς.
«Είναι εξαιρετικά δύσκολο για όλους στην Ουκρανία αυτή τη στιγμή. Αντιμετωπίζουμε διακοπές ρεύματος, ρωσικές επιθέσεις, απώλειες. Είναι απολύτως ανώμαλο να υπάρχουν τέτοια σχέδια στον ενεργειακό τομέα… Τώρα όλοι πρέπει να προστατεύσουμε την Ουκρανία», δήλωσε, απευθυνόμενος στον λαό.
Πηγή: Politico
