Καλή εβδομάδα σε όλους τους φίλους και αναγνώστες της στήλης! Υπάρχει μια λέξη που νομίζω ότι κουβαλάει πάνω της περισσότερη ενοχή απ’ ό,τι της αξίζει: αναβλητικότητα. Την ακούμε και αμέσως σκεφτόμαστε τεμπελιά, έλλειψη οργάνωσης, χαμένες ευκαιρίες. Στην καθημερινή γλώσσα, η αναβλητικότητα ακούγεται σχεδόν σαν διάγνωση, σαν να είναι μια αδυναμία που πρέπει να «διορθωθεί». Κι όμως, η αλήθεια είναι πολύ πιο σύνθετη – και, σε ορισμένες περιπτώσεις, πολύ πιο απελευθερωτική.
Ας το παραδεχτούμε: η αναβλητικότητα, στην ουσία της, είναι η τάση να αφήνουμε κάτι για την τελευταία στιγμή. Για πολλούς, αυτό καταλήγει σε άγχος, πανικό και παράλυση, δηλαδή αδράνεια. Φτάνουν στο όριο της προθεσμίας, χάνουν την ψυχραιμία τους, νιώθουν ότι πνίγονται, και τελικά παραδίδουν κάτι βιαστικό ή και απολύτως τίποτα. Σ’ αυτή την περίπτωση, όντως, η αναβλητικότητα λειτουργεί σαν εμπόδιο.
Υπάρχει, όμως, και η άλλη εκδοχή. Εκείνοι που φαίνεται να «ξυπνούν» μόνο όταν πλησιάζει η ώρα μηδέν. Που, κάτω από πίεση, μπαίνουν σε έναν απίστευτο ρυθμό και καταφέρνουν σε λίγες ώρες αυτό που άλλοι κάνουν σε μέρες. Δεν είναι ότι δεν τους νοιάζει· είναι ότι η αίσθηση της προθεσμίας τους δίνει ενέργεια, εστίαση και δημιουργικότητα. Σ’ αυτούς τους ανθρώπους η αναβλητικότητα δεν είναι εμπόδιο, αλλά εργαλείο.
Το κλειδί λοιπόν δεν είναι να εξαφανίσουμε την αναβλητικότητα από τη ζωή μας, αλλά να αποκτήσουμε αυτογνωσία. Ποιοι είμαστε; Δεν είναι όλοι φτιαγμένοι να δουλεύουν με τον ίδιο τρόπο. Κάποιοι αποδίδουν καλύτερα όταν έχουν άπλετο χρόνο μπροστά τους. Άλλοι, όταν νιώθουν ότι το χρονόμετρο έχει ήδη ξεκινήσει. Και οι δύο τρόποι είναι εξίσου έγκυροι – αρκεί να γνωρίζεις ποιος είναι ο δικός σου.
Αν ανήκεις σε εκείνους που αποδίδουν καλύτερα υπό πίεση, τότε πιθανότατα θα πρέπει να δώσεις στον εαυτό σου άδεια να συνεχίσει έτσι – χωρίς ενοχές. Το να προγραμματίζεις κάθε λεπτομέρεια μήνες πριν μπορεί να σε περιορίσει, να σου αφαιρέσει την ενέργεια που σου δίνει η αίσθηση της προθεσμίας. Αν αυτός είναι ο τρόπος σου, αποδέξου τον και χτίσε τη ζωή σου γύρω από αυτόν.
Αν όμως η αναβλητικότητα σε αφήνει πίσω, αν χάνεις προθεσμίες, ευκαιρίες και την αυτοπεποίθησή σου, τότε χρειάζεται να επαναπροσδιορίσεις τη στρατηγική σου. Όχι για να γίνεις «κάποιος άλλος», αλλά για να ευθυγραμμίσεις τις συνήθειές σου με αυτό που πραγματικά είσαι. Ίσως είσαι άνθρωπος που χρειάζεται σταθερότητα, οργάνωση και προετοιμασία, αλλά κατά λάθος έμαθες να λειτουργείς στο «τελευταία στιγμή» – και αυτό σε σαμποτάρει. Ίσως αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να αρχίζεις να βάζεις ενδιάμεσες προθεσμίες, να χωρίζεις την εργασία σε μικρά βήματα ή να δουλεύεις λίγο κάθε μέρα ώστε να μη φτάνεις στην ασφυξία του «τελευταίου λεπτού».
Η μεγαλύτερη παγίδα είναι να προσπαθούμε να ζούμε σύμφωνα με τα πρότυπα των άλλων. Κάποιοι είναι φυσικοί οργανωτές, άλλοι είναι «της τελευταίας στιγμής». Το να συγκρίνεις τον εαυτό σου με τον τρόπο λειτουργίας των άλλων μόνο σύγχυση θα σου φέρει. Γιατί πολύ απλά, αυτό που απογειώνει έναν άνθρωπο μπορεί να πνίγει έναν άλλο. Η ουσία είναι να ξέρεις πότε και πώς αποδίδεις καλύτερα.
Η αυτογνωσία είναι το πιο ισχυρό «αντίδοτο» και στην αναβλητικότητα. Ρώτα τον εαυτό σου:
- Όταν αφήνω κάτι για το τέλος, τελικά το ολοκληρώνω;
- Η πίεση με κινητοποιεί ή με παραλύει;
- Τι χρειάζομαι για να νιώσω ότι λειτουργώ στα καλύτερά μου;
Ως θεραπεύτρια, δεν έχω δει ποτέ κάποιο ζήτημα που να μην μπορεί να βελτιωθεί μέσα από περισσότερη αυτογνωσία και περισσότερη αυτοαποδοχή. Έχω δει ανθρώπους που έπαψαν να πολεμούν την αναβλητικότητά τους και άρχισαν να τη χρησιμοποιούν. Κι άλλους που, συνειδητοποιώντας ότι η πίεση τους καταστρέφει, έμαθαν να δίνουν στον εαυτό τους περισσότερο χώρο. Και στις δύο περιπτώσεις, η αλλαγή δεν ήρθε επειδή «διόρθωσαν» κάτι λάθος, αλλά επειδή αποδέχτηκαν ποιοι είναι και λειτούργησαν σύμφωνα μ’ αυτό.
Το να είσαι αναβλητικός δεν είναι από μόνο του καλό ή κακό. Είναι απλώς ένας τρόπος λειτουργίας. Μπορεί να σε βοηθήσει ή να σε σαμποτάρει – το αποτέλεσμα εξαρτάται από το πόσο καλά γνωρίζεις τον εαυτό σου και από το αν οι συνήθειές σου υπηρετούν τον στόχο σου.
Η αλήθεια είναι απλή: όταν είσαι ο εαυτός σου – με τις ιδιορρυθμίες, τις δυνάμεις και τις αδυναμίες σου – τότε δεν μπορείς να χάσεις.
Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (University of Surrey, UK)
MSc Psychology (c.) (Brunel University of London)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF)
