Καλή Δευτέρα και καλή Εβδομάδα σε όλους τους αναγνώστες της Στήλης! Αυτή την εβδομάδα (και με αφορμή την επικείμενη πανελλήνια διαδήλωση για το δυστύχημα στην κοιλάδα των Τεμπών, αλλά όχι σε απόλυτη σύνδεση με αυτό) θα μιλήσουμε για την σπουδαιότητα της ελεύθερης εκφοράς των συναισθημάτων που, δυστυχώς, είναι για πολλούς μια δύσκολη διαδικασία. Πολλοί από εμάς έχουμε μεγαλώσει σε περιβάλλοντα τα οποία δεν μας ενθάρρυναν να εκφράζουμε ανοιχτά τις εσωτερικές μας ανησυχίες και φόβους – να πούμε πολύ απλά «φοβάμαι!», «νιώθω ανασφάλεια», «νιώθω χαμένος». Οι άνθρωποι φοβούνται ότι η έκφραση αυτών των συναισθημάτων θα τους κάνει να φανερωθούν αδύναμοι ή ευάλωτοι, και έτσι προτιμούν να τα καταπνίξουν, χωρίς να αντιλαμβάνονται τις συνέπειες αυτής της απόφασης.
Ένα παράδειγμα που συχνά συναντώ στο γραφείο μου είναι το εξής: Σκεφτείτε έναν άντρα ή μια γυναίκα σε μια σχέση που νιώθει φόβο ότι ο σύντροφός του μπορεί να τον/την αφήσει. Αντί να εκφράσουν αυτό το φόβο και να το συζητήσουν ανοιχτά, καταπνίγουν τα συναισθήματά τους και προσπαθούν να τα κρύψουν πίσω από μια εξωτερική εικόνα ψυχραιμίας. Αν, όμως, είχαν την ευκαιρία να εκφράσουν αυτό το συναίσθημα, μπορεί να ανακάλυπταν ότι ο σύντροφός τους είναι πρόθυμος να τους διαβεβαιώσει ότι τους αγαπά και ότι δεν υπάρχει κίνδυνος να τους εγκαταλείψει. Και πόσο υπέροχο είναι αυτό! Αντί για αυτό, αν καταπιέσουν τον φόβο τους, αυτός θα βγει προς τα έξω με θυμό, δημιουργώντας μια αίσθηση ανασφάλειας και ασυμφωνίας στη σχέση. Ο θυμός, σε αυτή την περίπτωση, είναι απλώς η επιφανειακή αντίδραση σε ένα βαθύτερο συναισθηματικό τραύμα.
Το να καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας δεν μας επιτρέπει να ζούμε τις σχέσεις μας με αυθεντικότητα. Αντί να αντιμετωπίζουμε τις ανησυχίες μας με ειλικρίνεια και σεβασμό προς τον εαυτό μας και τους άλλους, δημιουργούμε καταστάσεις που επιβαρύνουν τη σχέση μας και εμποδίζουν την ανάπτυξή της. Όταν δεν εκφράζουμε τα συναισθήματά μας, αυτά δεν εξαφανίζονται. Αντίθετα, βρίσκουν έναν τρόπο να εκδηλωθούν, συχνά με τρόπους που δεν είναι χρήσιμοι και ενίοτε καταστρεπτικοί για τη σχέση. Το να μιλήσουμε για τα συναισθήματά μας μπορεί να είναι τρομακτικό, αλλά είναι απαραίτητο για να οικοδομήσουμε υγιείς σχέσεις.
Είναι πολύ συχνό φαινόμενο να βλέπω άτομα να έρχονται στο γραφείο μου για να συζητήσουν τον θυμό τους. Πολλές φορές τους στέλνουν σε μένα οι γονείς τους ή οι σύζυγοί τους, εξηγώντας μου πως ο λόγος της επίσκεψής τους είναι ο θυμός. Μπορώ να σου πω με βεβαιότητα πως το πρόβλημά τους δεν είναι ο θυμός – τουλάχιστον ο θυμός δεν είναι η ρίζα του προβλήματος. Σχεδόν πάντα, πίσω από αυτόν τον θυμό κρύβεται κάτι άλλο, και αυτό είναι η αδυναμία του ατόμου να εκφράσει τα πραγματικά του συναισθήματα. Και αυτό που χρειάζεται είναι να αναγνωρίσουμε ποια συναισθήματα κρύβονται πίσω από αυτόν τον θυμό και να μάθουμε πώς να τα εκφράζουμε σωστά.
Η δυσκολία της έκφρασης των συναισθημάτων μπορεί να οφείλεται σε πολλούς λόγους. Κάποιοι άνθρωποι έχουν μεγαλώσει σε οικογένειες ή κοινωνικά περιβάλλοντα που δεν τους ενθαρρύνουν να είναι εκφραστικοί ή να μοιράζονται τις ευάλωτες πλευρές τους. Αυτή η συναισθηματική καταπίεση μπορεί να δημιουργήσει μεγάλα εμπόδια στην ανάπτυξη υγιών σχέσεων. Ωστόσο, το να καταφέρουμε να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας με ειλικρίνεια και ευαισθησία είναι καθοριστικό για την ποιότητα της προσωπικής και συναισθηματικής μας ζωής.
Αν βρίσκεσαι ή βρεθείς σε μια σχέση και πάρεις τη συνειδητή απόφαση να δουλέψεις με τον εαυτό σου και να εκφράζεις τα συναισθήματά σου ανοιχτά, αυτό μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα για την οικοδόμηση μιας πιο υγιούς και συνειδητής σχέσης. Αν, όμως, ο άνθρωπος που έχεις απέναντί σου δεν ανταποκριθεί κατάλληλα και δεν υποστηρίξει την ανάγκη σου να εκφράσεις τα συναισθήματά σου, τότε ίσως να μην είναι ο κατάλληλος για σένα. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τις ρομαντικές σχέσεις, αλλά και για φιλίες ή οικογενειακές σχέσεις. Αν δεν βρεις την υποστήριξη και την κατανόηση που χρειάζεσαι όταν εκφράζεις τις αυθεντικές σου ανησυχίες, τότε είναι πιθανό ότι η σχέση αυτή δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες σου.
Η έκφραση των συναισθημάτων μας είναι πολύ σημαντική για την ευημερία μας και για τη δημιουργία υγιών σχέσεων. Η διαδικασία αυτή μπορεί να είναι δύσκολη στην αρχή, αλλά είναι απολύτως απαραίτητη για να ζούμε αυθεντικά και να επικοινωνούμε με σεβασμό και ειλικρίνεια με τους άλλους.
Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (University of Surrey, UK)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF & The Solution Focused Universe)
