Αυτή την εβδομάδα θα μιλήσουμε για την ενδοοικογενειακή βία, ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει την ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία, ουκ ολίγες φορές. Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα φαινόμενο που συνήθως συνδέεται με την επιβολή εξουσίας και ελέγχου μέσα στην οικογένεια, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο που επηρεάζει όλα τα μέλη της οικογένειας σε πολλά επίπεδα.
Η ενδοοικογενειακή βία δεν αφορά μόνο τα θύματα, αλλά και τους δράστες, οι οποίοι συχνά αδυνατούν να διακόψουν τη βίαιη συμπεριφορά τους χωρίς την κατάλληλη υποστήριξη και θεραπεία. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι η βία μέσα στην οικογένεια δεν περιορίζεται μόνο στις σχέσεις μεταξύ των συντρόφων. Συχνά, οι δράστες ασκούν βία και στα παιδιά, δημιουργώντας ένα τοξικό περιβάλλον που έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των μικρών μελών της οικογένειας. Όταν η βία είναι συνεχής, το αποτέλεσμα είναι ένας φαύλος κύκλος, όπου η κακοποίηση αναπαράγεται και επηρεάζει τη ζωή όλων των μελών της οικογένειας, ιδιαίτερα των παιδιών, που είναι και τα πιο αδύναμα θύματα.
Μία συχνή ερώτηση γύρω από την ενδοοικογενειακή βία είναι «Γιατί οι γυναίκες δεν φεύγουν από την κακοποιητική σχέση;» Παρόλο που δεν είναι μόνο οι γυναίκες που πέφτουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας, οι γυναίκες είναι συνήθως τα πιο συχνά θύματα αυτής της βίας. Η απάντηση που δίνουν πολλές γυναίκες σε αυτή την ερώτηση είναι πάντα η ίδια: «Για τα παιδιά μου». Πολλές γυναίκες ανησυχούν ότι η απομάκρυνση από τον σύντροφό τους θα διαταράξει τη σχέση των παιδιών τους με τον πατέρα τους. Υπάρχει η πεποίθηση ότι το καλύτερο για τα παιδιά είναι να μεγαλώνουν με τους δύο γονείς τους, κάτι που γενικά ισχύει, καθώς πολλές έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά προοδεύουν και εξελίσσονται καλύτερα όταν μεγαλώνουν και με τους δύο γονείς τους. Εκτός, βέβαια, αν η ασφάλειά τους βρίσκεται σε κίνδυνο.
Τα παιδιά επιβάλλεται να μεγαλώνουν σε ένα υγιές και ασφαλές περιβάλλον, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει την απομάκρυνση του ενός από τους δύο γονείς. Όταν οι γυναίκες παραμένουν σε κακοποιητικές σχέσεις πιστεύοντας ότι κάνουν το σωστό για τα παιδιά τους, συχνά δεν συνειδητοποιούν πόσο κλονίζεται και η δική τους ψυχική υγεία. Το άγχος, η κατάθλιψη, και η συνεχής αίσθηση φόβου κάνουν αδύνατο για την ίδια τη γυναίκα να προσφέρει την αγάπη, τη φροντίδα και την υποστήριξη που χρειάζονται τα παιδιά της.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον κακοποίησης υποφέρουν σε ψυχικό επίπεδο. Ακόμα κι αν δεν είναι τα ίδια τα θύματα της βίας, η παρακολούθηση της κακοποίησης του γονέα τους προκαλεί αισθήματα φόβου, ανασφάλειας και θυμού. Τα παιδιά αυτά, αν και μικρά, συνειδητοποιούν το τοξικό κλίμα γύρω τους, και αυτό έχει σοβαρές συνέπειες για την ψυχική τους υγεία. Πολλά από αυτά αναπτύσσουν προβλήματα διαχείρισης θυμού ή ακόμα και αναπαράγουν βίαιες συμπεριφορές στις μελλοντικές τους σχέσεις. Το αποτέλεσμα είναι ο φαύλος κύκλος της βίας να συνεχίζεται, αυτή τη φορά με τα παιδιά να γίνονται οι επόμενοι δράστες (ή θύματα).
Η απόφαση να παραμείνει κανείς σε μια βίαιη σχέση για το καλό των παιδιών του, τελικά έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Τα παιδιά μεγαλώνουν με συναισθηματικές πληγές που θα τους ακολουθούν για όλη τους τη ζωή. Η κακοποίηση έχει μακροχρόνιες συνέπειες που επηρεάζουν όχι μόνο τη σχέση των παιδιών με τους γονείς τους, αλλά και τη μελλοντική τους ψυχική και συναισθηματική υγεία.
Άρα, η αλήθεια είναι διττή: Ναι, είναι καλό τα παιδιά να μεγαλώνουν με τους δύο γονείς τους, αλλά μόνο αν αυτό συμβαίνει σε ένα ασφαλές και υγιές περιβάλλον. Υπάρχουν πολλές οργανώσεις και δομές που παρέχουν βοήθεια τόσο στα θύματα όσο και στους δράστες της ενδοοικογενειακής βίας, προκειμένου να σπάσουν τον κύκλο της κακοποίησης και να ξεκινήσουν μια νέα ζωή. Είναι σημαντικό να σπάσουμε τη σιωπή και να αναζητήσουμε στήριξη. Η βία δεν είναι μια απλή «οικογενειακή υπόθεση» – είναι ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα που μας αφορά όλους.
Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (University of Surrey, UK)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF & The Solution Focused Universe)
