Στο πλαίσιο μιας πρόσφατης μελέτης, οι ερευνητές εντόπισαν δύο κληρονομούμενες διαγραφές στο ανθρώπινο γονιδίωμα οι οποίες σχετίζονται με την ανάπτυξη του καρκίνου στον προστάτη. Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι άνδρες μπορεί να είναι τρεις ή τέσσερις φορές πιο πιθανό να εμφανίσουν καρκίνο στον προστάτη ανάλογα με το γονιδιακό αλληλόμορφο που έχουν κληρονομήσει.
Πιο συγκεκριμένα, βρέθηκε ότι η μία διαγραφή επηρεάζει τη λειτουργία ενός γνωστού γονιδίου, ενώ η άλλη, η οποία αναγνωρίστηκε σε μια περιοχή του γονιδιώματος που δεν κωδικοποιεί γενετικές πληροφορίες και μέχρι πρότινος θεωρούνταν άχρηστο DNA, φαίνεται να ελέγχει μια ακολουθία γονιδίων.
Η μελέτη δείχνει πως οι αντιγραφές μεταβλητού αριθμού (CNVs) που γίνονται είτε σε κωδικοποιούσες πρωτεΐνες είτε σε μη κωδικοποιούσες περιοχές του ανθρώπινου γονιδιώματος έχουν έναν συγκεκριμένο και σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του επιθετικού προστατικού καρκίνου καθώς και του καρκίνου εν γένει.
Παλαιότερα, η επιστημονική κοινότητα πίστευε ότι μόνο τα γονίδια που ρύθμιζαν την πρωτεϊνοσύνθεση ήταν υπεύθυνα για την εκδήλωση ασθενειών. Η παρούσα μελέτη, όμως, δείχνει ότι υπάρχουν κληρονομούμενες πληροφορίες και στις μη κωδικοποιούσες περιοχές του γονιδιώματος, οι οποίες φαίνεται να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου.
Οι CNVs έχουν ήδη σχετισθεί με τον αυτισμό, τη νόσο του Parkinson, τη νόσο Alzheimer, τη σχιζοφρένεια, τη νοητική υστέρηση, καθώς και με έναν τύπο καρκίνου του εγκεφάλου, το νευροβλάστωμα. Η παρούσα μελέτη υποστηρίζει πως υπάρχουν και άλλοι τύποι καρκίνου που σχετίζονται με αυτές.
Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη δείχνει με ποιο τρόπο οι CNVs παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα δύο γενετικά αλληλόμορφα που ανακαλύφθηκαν δεν είναι η μόνη αιτία ανάπτυξης επιθετικού καρκίνου του προστάτη. Είναι πολύ πιθανό τα αλληλόμορφα αυτά να συνεργάζονται με διάφορους παράγοντες που έχουν πρώιμη επίδραση στη ζωή του άνδρα, με αποτέλεσμα την εμφάνιση του καρκίνου.
Ένας στους 6 άνδρες θα εμφανίσει καρκίνο του προστάτη κάποια στιγμή στη ζωή του και το οικογενειακό ιστορικό είναι ο πιο ισχυρός παράγοντας κίνδυνου για το εν λόγω νόσημα. Εξαιτίας της κληρονομούμενης φύσης του, οι ερευνητές έψαξαν για γενετικό υλικό είτε διπλασιασμένο είτε διαγραμμένο στο γονιδίωμα των ασθενών με προστατικό καρκίνο, έτσι ώστε να το συγκρίνουν με αυτό των υγιών ανδρών.
Η ερευνητική ομάδα συγκέντρωσε δείγματα αίματος από τους συμμετέχοντες σε ένα αυστριακό πρόγραμμα, ειδικά σχεδιασμένο για την ανίχνευση του προστατικού καρκίνου σε αρχικό στάδιο, το οποίο διεξήγαγε συστηματικό έλεγχο σε άνδρες 45-75 ετών. Οι ερευνητές εξέτασαν άνδρες που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο καθώς και άνδρες με αυξημένα επίπεδα προστατικού αντιγόνου, των οποίων η βιοψία όμως ήταν αρνητική.
Εντοπίστηκε ότι δύο CNVs διέφεραν σημαντικά μεταξύ των ανδρών που είχαν επιθετικής μορφής καρκίνο του προστάτη και αυτών που δεν είχαν καρκίνο. Το εύρημα επαληθεύτηκε και σε μια άλλη ομάδα 800 ασθενών στις ΗΠΑ. Η εξέταση της επίδρασης των δύο αλληλόμορφων σε εργαστηριακό περιβάλλον αποκάλυψε πως μπορούν να αυξήσουν την ικανότητα των καρκινικών κυττάρων να μεγαλώνουν και να εισβάλουν.
Οι ερευνητές εξηγούν πως τα αλληλόμορφα αυτά είναι μικρές διαγραφές στο DNA που προκαλούν την υπερέκφραση γονιδίων. Βρέθηκε, μάλιστα, ότι ένα από τα γονίδια που υπερ-εκφράζεται είναι το MGAT4C, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα την ικανότητα των κυττάρων να μεγαλώνουν και να εξαπλώνονται. Εκτιμάται ότι, εάν ένας άνδρας φέρει το συγκεκριμένο αλληλόμορφο, έχει τετραπλάσια πιθανότητα να εμφανίσει καρκίνο του προστάτη, ενώ παράλληλα, η υπερ-έκφραση του MGAT4C βρέθηκε να είναι σημαντικά συχνότερη στον μεταστατικό καρκίνο του προστάτη, σε σύγκριση με τον εντοπισμένο.
Αν και οι ερευνητές δεν γνωρίζουν τον ρόλο του άλλου γενετικού αλληλόμορφου, πιστεύουν ότι ενεργοποιεί αλυσιδωτά έναν αριθμό άλλων γονιδίων. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, εάν το αλληλόμορφο κληρονομηθεί, τριπλασιάζει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου στον προστάτη.
Περαιτέρω υπολογισμοί αποκαλύπτουν ότι τα δύο αλληλόμορφα ανευρίσκονται στο 1,5%-2% του γενικού πληθυσμού, αν και είναι πιο συχνά σε άνδρες με επιθετικό καρκίνο στον προστάτη.
Οι ερευνητές στην παρούσα φάση αναζητούν άλλα αλληλόμορφα με σκοπό την ανάπτυξη ενός αναλυτικού τεστ DNA, το οποίο θα χρησιμεύει στους κλινικούς ως διαγνωστικό εργαλείο που θα βοηθά στον εντοπισμό των καρκίνων του προστάτη που θα εξελιχθούν.
Σε αυτό το νέο ερευνητικό πεδίο, τα κληρονομούμενα αλληλόμορφα δεν θεωρούνται πλέον υπεύθυνα μόνο για τη διαφορετική εμφάνιση των ανθρώπων ή τη διαφορετική ανταπόκρισή τους στα φάρμακα, αλλά επίσης και για την εκδήλωση ασθενειών. Αυτή είναι η πρώτη μελέτη που δείχνει πως τα αλληλόμορφα αυτά μπορεί να ευθύνονται για την προδιάθεση στον καρκίνο. Η νέα ερευνητική γραμμή που χαράζεται δίνει ταυτόχρονα την ευκαιρία να μελετηθούν οι βιολογικές παράμετροι που σχετίζονται με την αρχική εμφάνιση του καρκίνου του προστάτη.
Πηγή: medicalnewstoday
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Π. Δρέττας,
Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος,
Δ/ντής του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών,
www.andrologia.gr
