Του Κώστα Μπετινάκη
Μπορεί το διπλωματικό παιχνίδι να εξελιχθεί κατά τη διάρκεια της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, αλλά έχει ήδη ξεκινήσει με αφορμή τις στρατιωτικές εξελίξεις στη Συρία, όπου είναι πλέον ενεργή η ρωσική στρατιωτική παρουσία.
Την ώρα που η Ρωσία και το Ιράν εντείνουν τόσο το διπλωματικό όσο και το στρατιωτικό ενδιαφέρον τους στον χώρο της Μέσης Ανατολής, με αφορμή την παρατεινόμενη αναταραχή στη Συρία, το Ισραήλ παρεμβαίνει με ιδιαίτερο γεωπολιτικό ενδιαφέρον.
Εν όψει των νέων συσχετισμών που διαφαίνονται στη Μέση Ανατολή, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπινιαμίν Νετανιάου επισκεπτόμενος τη Μόσχα εξέφρασε στον πρόεδρο Πούτιν την ανησυχία του για την ευρύτερη ασφάλεια στην περιοχή.
Κατά βάση χρειάζεται συντονισμός ενεργειών. Πολιτικών και στρατιωτικών. Κι αυτό διότι σε περίπτωση στρατιωτικής συμμετοχής της Ρωσίας ή του Ισραήλ στην επίλυση της συριακής κρίσης, θα πρέπει να διασφαλισθεί ότι δεν θα τεθεί σε κίνδυνο η εύθραυστη ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Αυτό συζητά το Ισραήλ.
Το ταξίδι του Ισραηλινού πρωθυπουργού στη Μόσχα προαναγγέλλει σειρά στρατηγικών ενεργειών στη Μέση Ανατολή εν όψει της δράσης των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Χαλιφάτου και λόγω της διεθνούς κατακραυγής που έχουν προκαλέσει οι φρικιαστικές δραστηριότητες αντεκδίκησης που εφαρμόζουν τόσο στις κατεχόμενες απ’ αυτούς περιοχές του Ιράκ όσο και στη Συρία.
Η Ρωσία εξέφρασε τη βούληση να συνδράμει στρατιωτικά το Ισραήλ, σε περίπτωση που της ζητηθεί. Εκφράστηκε και η άποψη ότι δεν αναμένεται τη δεδομένη στιγμή να αντιμετωπίσει μεγάλα εμπόδια, ούτε από τις ΗΠΑ ούτε από εσωτερικές αντιδράσεις στο Ισραήλ.
Ωστόσο, για τον πρωθυπουργό του Ισραήλ είναι σημαντικό να έχει κάποια εκ των προτέρων εχέγγυα ασφαλείας, κυρίως για λόγους πολεμικής τακτικής αλλά και γεωστρατηγικής.
Τα ρωσικά SA-22 προκαλούν ανησυχία
To Iσραήλ θέλει σε κάθε περίπτωση να αποφύγει «στρατιωτικά μπερδέματα» στον εναέριο χώρο της 
Μέσης Ανατολής. Από τεχνική άποψη τα ρωσικά αεροπορικά πολεμικά συστήματα είναι κατά πολύ καλύτερα από τα ισραηλινά.
Η Ρωσία εξοπλίζει ήδη τον επίσημο συριακό στρατό με αντιαεροπορικούς πυραύλους SA-22. Μέχρι στιγμής οι αεροπορικές επιχειρήσεις στο τμήμα της Συρίας που γειτνιάζει με το Ισραήλ γίνονταν ύστερα από διαταγή του συριακού στρατού.
Σε περίπτωση όμως ρωσικής εμπλοκής θα γίνονται από τους Ρώσους. Το Ισραήλ φοβάται τυχαίες συγκρούσεις με ισραηλινά αεροσκάφη. Το σκηνικό στον εναέριο χώρο των επίμαχων στρατιωτικών ζωνών θα γινόταν ακόμη πιο περίπλοκο στην περίπτωση συμμετοχής και άλλων χωρών. Για το Ισραήλ ο συντονισμός αντίστοιχων επιχειρήσεων είναι ζήτημα υψίστης ασφαλείας.
Στρατηγικά συμφέροντα
Ο Μπαράκ Ομπάμα επιδιώκει να αποφύγει μια νέα άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.
Λόγω «γεωστρατηγικών συμφερόντων» το Ισραήλ εκφράζει φόβους για το ενδεχόμενο τα ρωσικά όπλα να πέσουν σε λάθος χέρια, όπως έγινε με τον αμερικανικό εξοπλισμό του ιρακινού στρατού, που βρίσκεται τώρα στα χέρια των τζιχαντιστών.
.jpg)
Η Ρωσία προμηθεύει με SA-22 όχι μόνο τη Συρία αλλά και το Ιράν. Το Ισραήλ θέλει με κάθε τρόπο να διασφαλίσει ότι τα εν λόγω οπλικά συστήματα δεν θα φτάσουν στα χέρια της Χεζμπολά. Στο παρελθόν, άλλωστε, το Ιράν είχε εξοπλίσει παρακλάδια της Χεζμπολά με ρωσικά συστήματα.
Η Ρωσία, στο μεταξύ, έχει πουλήσει στις συριακές ένοπλες δυνάμεις και άλλα εξοπλιστικά συστήματα τελευταίας τεχνολογίας. Σύμφωνα με τη συντηρητική ισραηλινή εφημερίδα «Jerusalem Post», που επικαλείται συριακή πηγή, ο στρατός της Συρίας είναι ήδη καλά εξοπλισμένος με συστήματα αέρος και εδάφους, υψηλής ακριβείας και αποτελεσματικότητας.
Σύμφωνα πάντως με τον Ισραηλινό στρατιωτικό αναλυτή Ρον Μπεν Γισάι, εάν η Ρωσία αποφασίσει να εμπλακεί στρατιωτικά στη Συρία, θα πρέπει να δραστηριοποιηθεί όχι μόνο στον εναέριο χώρο αλλά και να δημιουργήσει μια στρατιωτική βάση, η οποία θα εγγυάται την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Μια τέτοια ισχυρή παρουσία θα έχει και γεωπολιτικές προεκτάσεις, αφού θα εξισορροπεί αντιτιθέμενα στρατηγικά συμφέροντα περισσότερων χωρών, όπως της Ρωσίας, της Συρίας, του Ιράν και του Ισραήλ.
Ο ρόλος της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή
Σύμφωνα με τον Μπεν Γισάι, ένας από τους βασικούς λόγους που κρύβονται πίσω από την επίσκεψη Νετανιάου στη Μόσχα είναι το γεγονός ότι η Ρωσία αναζητεί πλέον να παίξει ηγετικό ρόλο στη Μέση Ανατολή.
Μέχρι στιγμής οι ΗΠΑ δεν κατάφεραν να ανακόψουν την πορεία του Ισλαμικού Χαλιφάτου (ΙΧ). Σύμφωνα με την εφημερίδα «Al Haya», οι Ηνωμένες Πολιτείας δεν θα έπρεπε αυτήν τη φορά να αναζητήσουν ηγετικό ρόλο στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας του ΙΧ. Όπως επισημαίνει η εφημερίδα, στην πραγματικότητα και ο Αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα ψάχνει εδώ και χρόνια αφορμή ώστε να μην εμπλακούν οι ΗΠΑ ενεργά σε ακόμη έναν πόλεμο στη Μέση Ανατολή.
Γι’ αυτό και δεν είναι απίθανο να προσφέρει στήριξη στον Πούτιν, με την προϋπόθεση βέβαια να μη συμμαχήσει με τον Άσαντ.
Έτσι, οι ΗΠΑ θα είχαν διπλό όφελος. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, μέσα στο γενικότερο χαοτικό σκηνικό που επικρατεί σε μεγάλο τμήμα του αραβικού κόσμου, η Ρωσία είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να μιλά με όλους, τη δεδομένη στιγμή. Κάτω απ’ αυτό το πρίσμα, είναι μάλλον προς το συμφέρον του Νετανιάου να τα έχει καλά με τη Μόσχα.
Η αμερικανική στάση
Από αμερικανικές διπλωματικές πηγές αφήνεται να διαρρεύσει ότι παρακολουθούν από κοντά τις ρωσο-ιρανικές επαφές για το συριακό πρόβλημα. Και υποστηρίζεται πως έως τώρα η αμερικανική αντίδραση για τη Συρία υπήρξε «πολύ διστακτική, ως να μην υπήρχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μας».
«Έτσι περιοριστήκαμε -με μισή καρδιά- να υποστηρίζουμε κάποιες από τις αντικαθεστωτικές ανταρτικές ομάδες ώσπου να καταλάβουμε ότι το Ισλαμικό Χαλιφάτο ήταν πραγματικός κίνδυνος» υποστηρίζει ο James Davis, καθηγητής Αμερικανικής Εξωτερικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο St. Gallen.
Η Kristina Kausch, επικεφαλής του προγράμματος για τη Μέση Ανατολή της ομάδας σοφών της Μαδρίτης FRIDE, υποστηρίζει πως «για τη Δύση είναι σημαντικό να κατανοήσει πως η στάση του Βλαντίμιρ Πούτιν δεν αφορά αποκλειστικά τη Συρία, αλλά στις γεωπολιτικές βλέψεις του στην περιοχή που βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση».
Μετά την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ και του Καντάφι στη Λιβύη, από τις ΗΠΑ ή με τη βοήθειά τους, η Μόσχα έχει χάσει τους συμμάχους της στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Ακόμη και ο παραδοσιακός σύμμαχος του Κρεμλίνου, το Ιράν, μετά την υπογραφή της πρόσφατης συμφωνίας για τα πυρηνικά του, φαίνεται να δείχνει πως κάνει στροφή προς τις ΗΠΑ. «Έτσι το καθεστώς Άσαντ παραμένει ο μόνος σταθερός σύμμαχος για τους Ρώσους» καταλήγει στην εκτίμησή της η Kausch.
Για τον Pavel Baev, ειδικό εμπειρογνώμονα του Ερευνητικού Ινστιτούτου Ειρήνης του Όσλο, ο δισταγμός άμεσης στρατιωτικής ανάμειξης της Ρωσίας στον συριακό εμφύλιο, έως τώρα, οφείλεται στο ότι δεν επιθυμεί να βρεθεί αντιμέτωπη με νέα δυτική αντίδραση, όπως εκείνη που αντιμετωπίζει για τη στήριξη των ρωσόφωνων αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία.
Όπως δήλωσε την Τρίτη ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ John Kirby, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών John Kerry έχει εκφράσει στον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ, «τις αμερικανικές ανησυχίες για την αυξημένη ρωσική στρατιωτική παρουσία στη Συρία, για τρίτη φορά μέσα σε 10 ημέρες».
Πάντως, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει αμερικανική αντίδραση στην ανακοίνωση ότι η Τεχεράνη θα παρουσιάσει σύντομα τον πολιτικό σχεδιασμό της για την επίλυση του συριακού προβλήματος. «Αφού προηγουμένως ολοκληρωθούν οι διαβουλεύσεις με τη Ρωσία», όπως ανακοίνωσε την Τρίτη ο Ιρανός υφυπουργός Εξωτερικών Amir Abdollahian.
