Αγανάκτηση και πανικός. Αυτές οι λέξεις περιγράφουν τις πρώτες αντιδράσεις στην Κύπρο μετά τη συμφωνία της Λευκωσίας με την Ευρωζώνη για το κυπριακό μνημόνιο. Η είδηση περί φορολόγησης -έστω εφάπαξ- των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες οδήγησε μαζικά Κύπριους πολίτες στα ATM και στα Συνεργατικά Ταμιευτήρια (που λειτουργούν το Σάββατο), προκειμένου να αποσύρουν καταθέσεις.
Εκεί, ωστόσο, τους περίμενε μια δυσάρεστη έκπληξη: οι σχετικές ρυθμίσεις είχαν ήδη τεθεί σε λειτουργία και σε κάθε ανάληψη είχε υπολογιστεί η σχετική ποσοστιαία κατακράτηση του λεγόμενου φόρου αλληλεγγύης. Άλλα δίκτυα ήταν απλώς παγωμένα. Περί τις 10.00 τα ΑΤΜ στην Κύπρο δεν λειτουργούσαν, γεγονός που επέτεινε τον πανικό και την ανασφάλεια των καταθετών. Αργότερα και γύρω στο μεσημέρι έγινε γνωστό πως τα ΑΤΜ θα λειτουργήσουν στο νησί, αλλά μόνο για αναλήψεις έως 600 ευρώ.
Σήμερα στις 14.30 επρόκειτο να συνεδριάσει εκτάκτως το Υπουργικό Συμβούλιο στη Λευκωσία, ωστόσο θα καθυστερήσει, καθώς ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης έχασε την πτήση του από τις Βρυξέλλες και θα φτάσει αργότερα στη μεγαλόνησο. Έχει προγραμματιστεί πάντως για τις 23.00 σύσκεψη πολιτικών αρχηγών στη Λευκωσία.
Επιπλέον, εντός του τριημέρου αναμένεται να συγκληθεί η κυπριακή Βουλή προκειμένου να επικυρώσει ή να απορρίψει τη συμφωνία μεταξύ Κύπρου και Βρυξελλών για το μνημόνιο. Σύμφωνα με πληροφορίες από το Λονδίνο, ο πρόεδρος της κυπριακής Βουλής Γιαννάκης Ομήρου επιστρέφει εσπευσμένως στη Λευκωσία προκειμένου να προεδρεύσει της έκτακτης συνεδρίασης του Κοινοβουλίου που καλείται να επικυρώσει τη συμφωνία στο Eurogroup.
«Να χαίρεσαι τον πρόεδρό σου»
Για κακή του τύχη, ένας υποψήφιος του Δημοκρατικού Συναγερμού βρέθηκε το πρωί της Κυριακής στους δρόμους της Λευκωσίας. Εισέπραξε στο ακέραιο την αγανάκτηση των πολιτών, που τον προσπερνούσαν και αντί για καλημέρα του έλεγαν: «Να χαίρεσαι τον πρόεδρο σου», εννοώντας τον Νίκο Αναστασιάδη. Λίγο αργότερα, μια φήμη άρχισε να αναπαράγεται, πως δηλαδή οι τράπεζες στην Κύπρο δεν θα ανοίξουν ούτε την Τρίτη, δηλαδή μετά το εορταστικό τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας. Αυτές οι φήμες, σε συνδυασμό με την αδυναμία αναλήψεων αλλά και την επιβολή από τα ξημερώματα του Σαββάτου έκτακτου τέλους στις καταθέσεις, ενισχύουν την οργή και την αγανάκτηση. Οι αντιδράσεις των πολιτών μεταφέρονται στους βουλευτές όλων των κομμάτων, οι οποίοι καλούνται εντός των επόμενων εικοσιτετραώρων να τοποθετηθούν και να ψηφίσουν για το κυπριακό μνημόνιο.
Το βλέμμα της Λευκωσίας είναι πλέον στραμμένο στη Μόσχα. Εκεί μεταβαίνει το οικονομικό επιτελείο της μεγαλονήσου, προκειμένου να διασφαλίσει επιπλέον οικονομική ενίσχυση και να συμπληρωθεί το πλαφόν του ποσού που χρειάζεται για τη διάσωσή της. Το εν λόγω ποσό φτάνει τα 17 δισ. ευρώ – όσο δηλαδή ένα ετήσιο ΑΕΠ.
Aγανακτισμένος πολίτης μετέβη σε τράπεζα με… μπουλντόζα
Σκληρό «τιτίβισμα»
Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρης Παπαδημούλης ανάρτησε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Τwitter το εξής σχόλιο:
O πρόεδρος έχασε το αεροπλάνο
Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης θα έφτανε κανονικά στην Κύπρο στις 14.30, αφού θα αναχωρούσε από τις Βρυξέλλες το πρωί και θα ταξίδευε μέσω Αυστρίας. Εξαιτίας των ραγδαίων εξελίξεων έχασε την πτήση, και πλέον δεν προβλέπεται να φτάσει στην Κύπρο πριν από τις 17.00 – ούτε ο ίδιος ούτε οι κρατικοί αξιωματούχοι που τον συνοδεύουν.
«Πιαστήκαμε στον ύπνο»
Ειδικές ρυθμίσεις εφαρμόζονται από το Υπουργείο Οικονομικών και την Κεντρική Τράπεζα έως την ερχόμενη Τρίτη, όταν και θα ανοίξουν οι τράπεζες για να υλοποιηθεί το μέτρο της αποκοπής του τέλους αλληλεγγύης από τις καταθέσεις.
Όπως δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Μιχάλης Σαρρής και ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Γιορκ Άσμουσεν, από τη στιγμή της συμφωνίας τέθηκαν σε ισχύ ειδικές ρυθμίσεις, ώστε να παγώσει στις καταθέσεις το ποσό του τέλους και να μην μπορεί να αποσυρθεί από τις αυτόματες ταμειακές μηχανές.
Εντός του τριημέρου -και οπωσδήποτε πριν από την Τρίτη- θα πρέπει να συγκληθεί εκτάκτως η Βουλή, για να εγκρίνει τα νομοσχέδια που θέτουν σε εφαρμογή όσες αποφάσεις λήφθηκαν στο Eurogroup. «Πιαστήκαμε στον ύπνο» δήλωναν Κύπριοι πολίτες το πρωί του Σαββάτου, όταν έσπευσαν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους και αντιλήφθηκαν ότι οι σχετικές ρυθμίσεις είχαν ήδη τεθεί σε λειτουργία.
Ο κύριος Σαρρής σημείωσε ότι η Βουλή της Κύπρου έχει επιδείξει ωριμότητα και κατανόηση στα θέματα του μνημονίου και γνωρίζει ποιες επιλογές είχε η κυπριακή αντιπροσωπεία στη Σύνοδο του Eurogroup.
Το θεσμικό πλυντήριο
Η ρύθμιση που επιτεύχθηκε στο Eurogroup για την Κύπρο εμπεριέχει και μια ως τώρα ελάχιστα ομολογούμενη διάσταση. Διά της συμφωνίας για το κυπριακό μνημόνιο, το σύνολο των ρωσικών καταθέσεων στις τράπεζες -και άρα το ρωσικό χρήμα που διακινείται από τις αντίστοιχες οffshore εταιρείες στο νησί- νομιμοποιήθηκε. Η «διευθέτηση» αυτή δίνει και ένα τέλος σε όλη την παραφιλολογία των ημερών περί διακίνησης μαύρου χρήματος στην Κύπρο, ιδιαίτερα από τους Ρώσους oλιγάρχες. Πρόκειται για έμμεση νίκη της Μόσχας στο μπρα ντε φερ μεταξύ Λευκωσίας και -κυρίως- Βερολίνου που βρίσκεται σε εξέλιξη τις τελευταίες εβδομάδες.
Πέραν τούτου, προκύπτει και ένα άλλο εξαιρετικά ενδιαφέρον στοιχείο, όπως επισημαίνουν οικονομικοί παράγοντες της Λευκωσίας. Η συμφωνία για το μνημόνιο προβλέπει ότι οι καταθέτες που επιβαρύνονται πλέον με τον φόρο αλληλεγγύης θα αποζημιώνονται με τραπεζικές μετοχές ίσης αξίας. Αυτή η ρύθμιση δικαιολογεί και την έννοια του «εσωτερικού δανεισμού», στον οποίο καταφεύγει το κυπριακό κράτος προκειμένου να διασφαλίσει τα απαιτούμενα κονδύλια για το σύνολο των αναγκών που προκύπτουν από τη διάσωση της κυπριακής οικονομίας.
Όπως παρατηρούν ωστόσο στην Κύπρο, η απόκτηση τραπεζικών μετοχών από τους μεγαλοκαταθέτες, ιδιαίτερα δε τους Ρώσους, τους αναβαθμίζει σε εν δυνάμει μετόχους των τραπεζικών ιδρυμάτων και άρα τους δίνει και δικαίωμα λόγου. Αυτή η διάσταση δεν αφορά, βεβαίως, τους μικρομεσαίους, που έχουν τοποθετήσει σε λογαριασμούς μικρά ή μεγαλύτερα ποσά, όχι πάντως σημαντικά. Αφορά όσους έχουν αγκυροβολημένα στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα μεγάλα ποσά, που τους καθιστούν τώρα συμπαίκτες στο μεγάλο παιχνίδι της αναδιάρθρωσης του κυπριακού τραπεζικού συστήματος.
Διαπραγματεύσεις-θρίλερ
Στις διαπραγματεύσεις -που διήρκεσαν περισσότερο από δέκα ώρες- είχαν τεθεί πολύ σκληροί όροι. Όπως μετέδωσε ο απεσταλμένος του ΡΙΚ στις Βρυξέλλες Πανίκος Χατζηπαναγής, επρόκειτο για βραδιά-θρίλερ, με συνεχείς εμπλοκές και ρήξεις στη διαπραγμάτευση.
Το κρίσιμο δίλημμα
«Στο δίλημμα μεταξύ οριζόντιου κουρέματος καταθέσεων ή άτακτο κλείσιμο δύο τραπεζών, με απώλεια όλων των καταθέσεων, βρέθηκε ψες η κυβέρνηση» υποστήριξε σήμερα ο υπουργός Συγκοινωνιών Τάσος Μητσόπουλος. Στις πρώτες επίσημες κυβερνητικές δηλώσεις από τη Λευκωσία, ο κ. Μητσόπουλος είπε ότι «μας είχε λεχθεί ότι η έκτακτη ρευστότητα στις τράπεζες θα τερματιστεί και ότι οι κυπριακές τράπεζες δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν και θα έκλειναν».
Ανέφερε ότι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης «θα έρθει πίσω σήμερα, θα συγκληθεί υπουργικό συμβούλιο και θα ενημερωθούν οι πολιτικοί αρχηγοί».
«Πρέπει να πούμε ότι εκ πρώτης όψεως είναι μια δύσκολη απόφαση, αν και δεν θίγει άμεσα το βιοτικό επίπεδο των πολιτών» σημείωσε ο ίδιος και πρόσθεσε: «Αυτή η απώλεια είναι δυνατό να αναπληρωθεί από τα υψηλά σχετικά επιτόκια που διαθέτουμε -από 3,5 έως 5%-, που είναι διπλάσια ή τριπλάσια από αυτά που υπάρχουν στην Ευρώπη».
»Επομένως, είναι δυνατό να αναπληρωθεί αυτό το ποσοστό, και η απώλεια που καλούμαστε να καταβάλουμε είναι το όφελος που είχαμε τα τελευταία τρία χρόνια από τους τόκους».
«Δεν επηρεάζονται οι καταθέσεις σε κυπριακές τράπεζες στην Ελλάδα»
«Η απόφαση του Eurogroup για εισφορά επί των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες δεν αφορά τα υποκαταστήματα αυτών στην Ελλάδα» διευκρίνισε σήμερα ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας.
«Από την απόφαση του Eurogroup σχετικά με την Κύπρο εξαιρούνται ρητώς οι καταθέσεις στα υποκαταστήματα των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα και διασφαλίζεται απολύτως η σταθερότητα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος» αναφέρει ανακοίνωση του υπουργού Οικονομικών.
