Τα αίτια της ανδρικής υπογονιμότητας μπορούν να ταξινομηθούν σε κατηγορίες ανάλογα με τους αιτιολογικούς τους παράγοντες.
Ορμονικά προβλήματα
Ενδοκρινολογικές παθήσεις που σχετίζονται με την υπογονιμότητα περιλαμβάνουν υπολειτουργία της υπόφυσης, σύνδρομο Kallman (έλλειψη γοναδοτροπινών) προλακτίνωμα, αντοχή των ιστών στα ανδρογόνα (androgen insensitivity), ή ελαττωματική παραγωγή ανδρογόνων (συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων), διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα.
Διαταραχές των όρχεων
Στην κατηγορία αυτή υπάγονται η πρωτοπαθής ανεπάρκεια των όρχεων, είτε λόγω γενετικών ανωμαλιών ( σύνδρομο Down, σύνδρομο Klinefelter, κυστική ίνωση) είτε λόγω προβληματικής αναπτύξεως των όρχεων (κρυψορχία, ατροφία, germ cell aplasia, sertoli cell – Οnly syndrome ή και ανορχία), όγκοι, τραύματα και φλεγμονές-μη αποφρακτική αζωοσπερμία-.
Διαταραχές πέραν των όρχεων (Διαταραχές εκφορητικού συστήματος – Σεξουαλική δυσλειτουργία)
Στην κατηγορία αυτή υπάγονται η αποφρακτική αζωοσπερμία (πλήρης απόφραξη) και η ολιγοασθενοσπερμία (μερική απόφραξη) που αποδίδονται σε ανωμαλίες ή απόφραξη του εκφορητικού συστήματος (επιδιδυμίδα, σπερματικός πόρος, σπερματικά σωληνάρια).
Αυτό μπορεί να οφείλεται σε συγγενείς ανωμαλίες (συγγενής έλλειψη του σπερματικών πόρων ή στένωση των σπερματικών σωληναρίων), να είναι αποτέλεσμα φλεγμονών σε (επιδιδυμίτιδα, προστατίτιδα) ή σε μετεγχειρητικές καταστάσεις (βασεκτομή).
Στην ίδια κατηγορία ανήκουν η κιρσοκήλη, η ανεπάρκεια δηλαδή των φλεβών του όρχεως, , λοιμώξεις από ιούς κατά την παιδική ή/και την ενήλικο ζωή ,-πχ λοίμωξη από τον ιό του έρπητα των γεννητικών οργάνων επηρεάζουν επίσης την σπερματογένεση- .Υπάρχουν ενδείξεις επίσης ότι τα Ureoplasma urelyticum, Chlamydia trachomatis και άλλα βακτηρίδια μπορούν να προκαλέσουν υπογονιμότητα στους άνδρες
Η παλλίνδρομη εκσπερμάτιση αποτελεί και αυτή μία – αν και λιγότερο συχνή – αιτία ανδρικής υπογονιμότητας. Στην περίπτωση αυτή το σπέρμα παλινδρομεί εντός της ουροδόχου κύστεως κατά την εκσπερμάτιση , και εξέρχεται κατά την ούρηση.
Η σεξουαλική δυσλειτουργία περιλαμβάνει παράγοντες που επηρεάζουν την συνουσία ή την εναπόθεση του σπέρματος εντός του κόλπου (έλλειψη στύσεως, υποσπαδία, διαταραχές εκσπερμάτισης, πολύ μεγάλα ή πολύ μικρά διαστήματα αποχής, χρήση τοξικών για το σπέρμα ουσιών).
Ανοσοβιολογικοί παράγοντες
Ορισμένα άτομα αναπτύσσουν αντισώματα έναντι των σπερματοζωαρίων τους (αυτοαντισώματα). Όταν ο τίτλος των αντισωμάτων αυτών στο αίμα ή στο σπέρμα (αντισπερμικά αντισώματα) είναι αυξημένος , αυτό αποτελεί μία σημαντική αιτία υπογονιμότητας.
Συστηματικά νοσήματα
Διαταραχές της νεφρικής λειτουργίας, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία- μεταβολικό σύνδρομο- η κίρρωση του ήπατος κλπ μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στην αναπαραγωγική ικανότητα ενός άνδρα.
Περιβαλλοντικοί, διατροφικοί παράγοντες και χρήση φαρμάκων
Η κατηγορία αυτή – που στις μέρες μας γίνεται όλο και πιο συχνή- περιλαμβάνει την ατμοσφαιρική μόλυνση, την έκθεση σε ακτινοβολία, το κάπνισμα, την έκθεση σε χημικές ουσίες (οργανικούς διαλύτες, πλαστικά, PVC, φυτοφάρμακα, εντομοκτόνα, προσθετικά τροφών, αποψυκτικά, μελάνια, χρώματα, αρώματα, φωτογραφικά υγρά, κλπ) την εκτεταμένη χρήση φαρμάκων και το επίμονο σωματικό και ψυχολογικό stress.
Φάρμακα όπως η σιμετιδίνη , η νιτροφουραντοϊνη, η αλλοπουρινόλη, η ερυθρομυκίνη, η τετρακυκλίνη, η γενταμυκίνη και η κυκλοσπορίνη μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στη σπερματογένεση. Αρνητική επίπτωση στην ποιότητα του σπέρματος και/ή στη λειτουργία του έχει αναφερθεί ότι επιφέρει η σουλφασαλαζίνη – ένα αντιφλεγμονώδες για τις φλεγμονές του παχέος εντέρου – και το αντιβιοτικό νιτροφουράνη.
Επίσης, γνωστά αντιψυχωτικά φάρμακα, όπως η χλωροπρομαζίνη, η αλλοπεριδόλη και η θειοριδαζίνη, αντικαταθλιπτικά όπως η αμιτριπτυλίνη, η ημιπραμίνη, η φλουοξετίνη (σκεύασμα Prozac), η παροξετίνη (Paxil), και η σερτραλίνη (Zoloft) και αντιϋπερτασικά όπως η γουανεθιδίνη, η πραζοσίνη, η φαινοξυβενζαμίνη, η φαιντολαμίνη και η ρεσερπίνη, πιθανόν σχετίζονται με την πρόκληση στυτικών δυσλειτουργιών και επιφέρουν ανικανότητα.
Το άρθρο υπογράφει ο Π. Δρέττας, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Δ/ντής του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
Διαβάστε στο επόμενο αφιέρωμα της ανδρικής γονιμότητας το Σάββατο 27/11: Οι αιτίες της ανδρικής γονιμότητας με νούμερα: Ποιοι είναι οι πιο συχνοί ιθύνοντες;
