Παίκτες και αθλητές κάνουν χρήση για κέρδος και δόξα-
Δύσκολο σε διεθνή κλίμακα το έργο των ελεγκτικών αρχών *
Τελικά το πρόβλημα της ναρκομανίας είναι και πολυεπίπεδο και πολυσύνθετο και ΔΕΝ επιδέχεται μονοδιάστατη θεώρηση για την αντιμετώπισή του! Όπως ακριβώς τεράστια είναι και η λίστα ουσιών κατάχρησης που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ηρωίνη, κοκαΐνη, μαριχουάνα, έκσταση, διαλύτες και διάφορα ψυχοφάρμακα
Πέρα, όμως, από την τραγικότητα του άγνωστου, φτωχού ή άνεργου νέου που πεθαίνει σε κάποιο εγκαταλειμμένο γιαπί, ή των οικονομικά και κοινωνικά “επιτυχημένων” χρηστών (που συχνά συλλαμβάνονται αλλά σχεδόν ΠΟΤΕ δεν τιμωρούνται) υπάρχει και μια άλλη όψη στο μεγάλο πρόβλημα των ναρκωτικών που περνά σχεδόν απαρατήρητη από την ευρύτερη κοινή γνώμη, αλλά αξίζει τον κόπο να την δούμε.
ΤΑ ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ
Η τηλεοπτική κάμερα κάνει το γνωστό μας ζουμ. Σε γκρο πλαν η αθλήτρια, με εμφανή στο πρόσωπό της, τα σημάδια της υπεράνθρωπης προσπάθειας, με ολάκερο το μυοσκελετικό της σύστημα σε κατάσταση απόλυτης υπερδιέγερσης, ξεκινά την τρίτη και τελευταία της προσπάθεια για το ρεκόρ.
Μέσα στο κατάμεστο στάδιο δεκάδες χιλιάδες μάτια παρακολουθούν ζωντανό το προσωπικό δράμα της αθλήτριας που προσπαθεί να ξεπεράσει τα καθιερωμένα όρια της προηγούμενης ανθρώπινης επίδοσης συνοψιζόμενα στο ρεκόρ. Δεκάδες εκατομμύρια φίλαθλοι, καθηλωμένοι μπροστά στους δέκτες της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου παρακολουθούν με σχεδόν κομμένη ανάσα…
Η προσπάθεια ξεκινά. Τα δέκατα του δευτερολέπτου μοιάζουν με ώρες… Ναι, θα τα καταφέρει… Ναι, ναι. Όχι. Την τελευταία στιγμή κάτι την… πρόδωσε… Δεν πειράζει! Άξιζε η προσπάθεια, θα ακολουθήσουν περισσότερες και εντατικότερες προπονήσεις, υπάρχουν και άλλες διεθνείς συναντήσεις, το όνειρο μπορεί ακόμη να μετουσιωθεί σε πραγματικότητα. Σωστά. Εφόσον μιλάμε για το αγνό εκείνο, το αθάνατο, “αρχαίο πνεύμα” της αθλητικής άμιλλας… Αν όμως δούμε τα πράγματα με την πρακτική λογική, αν συνειδητοποιήσουμε ότι η νίκη για τους σημερινούς αθλητές και αθλήτριες δεν εξαντλείται στο δάφνινο στεφάνι, ούτε στην ανάκρουση του εθνικού ύμνου της πατρίδας τους, αλλά μεταφράζεται πέρα από την αναγνώριση και τη δόξα σε χρήμα – πολύ χρήμα στις δυτικές χώρες, και κάποτε σε προνόμια στις πρώην ανατολικές, τότε ίσως γίνει περισσότερο ευνόητο το αντιαθλητικό και, γιατί όχι, ανήθικο φαινόμενο της χρήσης και της κατάχρησης αναβολικών – στεροειδών από αμέτρητους αθλητές και αθλήτριες του στίβου, παίκτες και παίκτριες διαφόρων σπορ σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη μας.
Οι ερευνητές που πρωτοανακάλυψαν τα αναβολικά – στεροειδή, τις συνθετικές δηλαδή μορφές της ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνης, τα προόριζαν για καθαρά θεραπευτικούς σκοπούς, όπως π.χ. στην επιτάχυνση θεραπείας τραυμάτων οστών, των τενόντων και μυών η για χρήση από άτομα που έπασχαν από συνεπακόλουθα σύνδρομα του υποσιτισμού, της αναιμίας και της οστεοπόρωσης που, όπως γνωρίζουμε, παρουσιάζεται σε σημαντικό αριθμό γυναικών μετά την κλιμακτήριο.
Πολύ γρήγορα όμως, και παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις υπεύθυνων ειδικών επιστημόνων ότι τα αναβολικά – στεροειδή δεν βοηθούν τις επιδόσεις στους στίβους ή τα γήπεδα, πολλοί αθλητές και παίκτες ανακάλυψαν ότι οι επιδόσεις τους μπορούσαν να βελτιωθούν σημαντικά με την χρήση αναβολικών – στεροειδών ουσιών.
Και από τη στιγμή που η νίκη ή η επίδοση αποφέρουν τιμές, δόξα και πλούτη και συνυπάρχει έντονο το ψυχοκίνητρο στην προσωπικότητα του ατόμου για κατάκτηση τίτλων ή για θεαματικές αποδόσεις και τα αναβολικά – στεροειδή πράγματι “βοηθούν”, η χρήση και η κατάχρησή τους, καθιερώθηκαν σε σημείο, ώστε μεταξύ των ειδικών σήμερα να είναι αποδεκτό ότι δεκάδες χιλιάδες αθλητών, αθλητριών, παικτών σε κάθε χώρα της γης κάνουν μερική ή συχνή χρήση (ακόμη και κατάχρηση) αναβολικών – στεροειδών ουσιών.
Συχνά την επιθυμία των μεμονωμένων ατόμων για καλύτερη επίδοση ή για την κατάκτηση κάποιου τίτλου την επικουρεί και η επιθυμία πολλών μάνατζερ, τεχνικών και προπονητών, που έστω και αν δεν εγκρίνουν επίσημα τη χρήση αναβολικών, τουλάχιστον επιδείχνουν συμπεριφορά στρουθοκαμήλου, εφόσον τα αποτελέσματα είναι ευνοϊκά.
Για λόγους σαν και τον παραπάνω, βέβαια, δημιουργήθηκε η ανάγκη σύστασης εθνικών και διεθνών επιτροπών ελέγχου χρήσης αναβολικών στεροειδών από μεμονωμένους αθλητές και ομάδες που ανταγωνίζονται σε στεγνούς και υγρούς στίβους και σε γήπεδα.
Καθώς έγινε πλέον κοινή γνώση ότι η χρήση αναβολικών – στεροειδών πραγματικά βελτιώνει αισθητά τις αποδόσεις αθλητών και παικτών, και καθώς καθιερώθηκαν σε διεθνή κλίμακα εξειδικευμένα τεστ διάγνωσης της χρήσης τους (αντι-ντόπινγκ-κοντρόλ) έχουν προκύψει μια σειρά από αξιοσημείωτα και σημαντικά φαινόμενα. Έτσι γνωρίζουμε πια, ότι η μακρόχρονη χρήση αναβολικών – στεροειδών επιφέρει και μακρόχρονες βλάβες τόσο στη φυσική κατάσταση του ατόμου καθώς μετά τη θεαματική και σχετικά εφήμερη βελτίωση της απόδοσης ακολουθεί σταδιακή και επίσης, τελικά, θεαματική πτώση, όσο και στη ψυχοσυναισθηματική. Πιο συγκεκριμένα οι οργανικές βλάβες στους άνδρες εντοπίζονται και στην ατροφία των όρχεων, στη μείωση του αριθμού σπερματοζωαρίων και στην παράλληλη αύξηση πιθανοτήτων καρδιοαγγειακών παθήσεων και τριχόπτωσης.
Εκεί, όμως, όπου παρατηρούνται οι πλέον σημαντικές αλλαγές είναι στην προσωπικότητα, τον ψυχισμό και τη συμπεριφορά του ατόμου. Ενόσω γίνεται τακτική χρήση αναβολικών – στεροειδών το άτομο παρουσιάζει σημαντικά αυξημένη αυτοπεποίθηση, έντονη σεξουαλική δραστηριότητα, μεγάλη όρεξη, ψυχοδιανοητική οξυδέρκεια και αντοχή στο σωματικό και ψυχικό πόνο.
ΤΟ ΣΤΕΡΗΤΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ
Για όσους έχουν ικανά ποιητικά επίπεδα εμπειρίας με “ναρκομανείς” η παραπάνω περιγραφή οργανικής και ψυχολογικής συμπτωματολογίας περιγράφει τα δεδομένα της χρήσης αναβολικών – στεροειδών ουσιών. Όταν διακοπεί η χρήση τους, το άτομο αρχίζει να παρουσιάζει συμπτώματα κατάθλιψης, άμβλυνση του συναισθηματικού του φάσματος μέχρι βαθμού απάθειας, μείωση της αυτοπεποίθησης και των σεξουαλικών του ορμών, μείωση της ψυχοδιανοητικής του εγρήγορσης, απέχθεια για συστηματικά προγράμματα εξάσκησης και προπόνησης και υποκειμενική διάχυτη “ταραχή” που απολήγει, όχι μόνο σε ευερεθιστικότητα, αλλά και σε συμπεριφορά επιθετικότητας. Με λίγα λόγια, υπάρχει εμφανέστατα το πλήρες σύνδρομο στέρησης ή αποστέρησης των φαρμακευτικών ουσιών.
Σε τοπικές, εθνικές και διεθνείς αθλητικές συναντήσεις η αυξημένη συχνότητα υποβολής αθλητών και παικτών σε “αντι-ντόπινγκ-κοντρόλ” και ο φόβος εντοπισμού τους από άτομα και ομάδες που έχουν κάνει χρήση αναβολικών- στεροειδών ουσιών έχει οδηγήσει τεχνικούς και επιστήμονες που αποτελούν την τεχνική υποδομή συγκεκριμένων συλλόγων ή εθνικών ομάδων, δυστυχώς, στην καθιέρωση της στρατηγικής μεθόδου “κυκλικής χρήσης αναβολικών”. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει σε αθλητές και παίκτες να κάνουν χρήση αναβολικών καθώς εκπονούν προγράμματα εντατικής προπονητικής προετοιμασίας και, στη συνέχεια, καθώς ολοκληρώνουν την προπόνηση με αυξημένους ρυθμούς, σταματούν τη χρήση αναβολικών μερικά εικοσιτετράωρα πριν την αγωνιστική ημερίδα. Έτσι, άτομα και ομάδες μπορούν να επιδιώξουν το στόχο τους χωρίς να διατρέχουν τον “κίνδυνο” αποκλεισμού και τιμωρίας, μιςα και εφόσον υποβληθούν σε “ντόπινγκ-κοντρόλ” τα τεστ θα βγούνε “πεντακάθαρα”.
Ειρωνεία; Ανηθικότητα; Εμπαιγμός;
Αναμφίβολα όλα αυτά και πολλά περισσότερα. Για τον συγκεκριμένο αυτό λόγο η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, αλλά και άλλες διεθνείς επιτροπές στίβου και γηπέδων ασκούν το δικαίωμα τους να υποβάλλουν αθλητές – αθλήτριες, παίκτες και παίκτριες σε “αντι-ντόπινγκ-κοντρόλ”, ακόμα και κατά τη διάρκεια της προπονητικής προετοιμασίας τους.
Μέχρι το συμβολικό «χθες» με τα γνωστά αναβολικά – στεροειδή και τη διαδεδομένη χρήση και κατάχρησή τους μπορούσαμε να μιλάμε για τη “ψυχολογία της απάτης”. Τα πράγματα όμως έχουν χειροτερέψει, καθώς οι ειδικευμένοι ερευνητές ολοκλήρωσαν τις εργαστηριακές τους έρευνες εδώ και μερικά χρόνια και ήδη διατίθενται στο εμπόριο για παροχή σε συνανθρώπους μας και όχι σε εργαστηριακά πειραματόζωα συνθετικές ορμόνες “H.G.H”, “H.G.R.F.” και ” Somatomedin-C”, οι οποίες επειδή μπορούν να δοθούν και σε παιδιά έχουν την δυνατότητα να δημιουργήσουν μέσα σε λίγα χρόνια τους αυριανούς σούπερ σταρ των στίβων και των γηπέδων.
ΟΙ ΟΡΜΟΝΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Στις δύο τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει γιγαντιαία άλματα στη εργαστηριακή έρευνα για ορμόνες ανάπτυξης του ανθρώπινου σώματος, ανάπτυξης δηλαδή της μυοσκελετικής κατασκευής ανδρών και γυναικών! Μέχρι σήμερα οι ειδικές αυτές ορμόνες αφαιρούνταν από τα σώματα μεταθανάτιων “δωρητών” οργάνων και παρέχονταν σε παιδιά που, επειδή είχαν την έλλειψή τους, κινδύνευαν να παραμείνουν “νάνοι”.
Το πρόβλημα με τις φυσικές ορμόνες συνίσταται, κυρίως, στην εύλογη έλλειψή τους σε ικανές ποσότητες που δεν καλύπτουν παρά σε ασήμαντο ποσοστό τις υπάρχουσες ανάγκες σε διεθνή κλίμακα. Τώρα, σε εργαστήρια της Ευρώπης, της Βορείου Αμερικής και της Ιαπωνίας έχουν δημιουργηθεί πολλά συνθετικά υποκατάστατα των ορμονών ανάπτυξης της μυοσκελετικής μας κατασκευής που ανοίγουν νέους ορίζοντες, όχι μόνο για τη θεραπευτική τους χρήση και εφαρμογές αλλά, φευ, και για την κατάχρησή τους.
Με τις συνθετικές ορμόνες “HGH”, όπως και τις συναφείς “HGRF” και ”SOMATOMEDIN – C” μπορούμε να προσδιορίσουμε το επιθυμητό ύψος και τις μυοσκελετικές διαστάσεις του αυριανού εφήβου και παρέχοντάς τες στο σημερινό παιδί, να παραγάγουμε αύριο τους σούπερ – σταρ στίβων και γηπέδων, θα υπάρχει, δηλαδή η δυνατότητα, σε στυλ που θυμίζει την ιστορία του Φρανκεστάιν, να παραγάγουμε τους πρωταθλητές του άλματος σε ύψος, των 100 μ. ή πανύψηλους καλαθοσφαιριστές. Με άλλα λόγια, όπως συμβαίνει σε τόσους και τόσους άλλους τομείς, θα είμαστε πια σε θέση να παρεμβάλουμε τον ανθρώπινο – εργαστηριακό παράγοντα στις εξελικτικές διαδικασίες μυοσκελετικής ωρίμανσης, στο κλασικό έργο της φύσης…
ΔΟΞΑ, ΠΛΟΥΤΟΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΠΑΤΗ
Έτσι λοιπόν, στη γνωστή λίστα των καθιερωμένων και απαγορευμένων αναβολικών – στεροειδών ουσιών, όπως και των παράνομων ναρκωτικών και διεγερτικών, π.χ. ηρωίνης και κοκαΐνης, έχουν προστεθεί τώρα ακόμη πιο ενδιαφέρουσες ουσίες τεχνικής βελτίωσης των αθλητικών μας επιδόσεων και ουσιαστικής παρεμβολής στο έργο της φύσης που αφορά τη μυοσκελετική μας κατασκευή.
«Τον πλούτο πολλοί εμίσησαν, τη δόξα ουδείς» σημειώνει με περισσή εμπειρική σοφία το λαϊκό μας ρητό. Δυστυχώς, στα σπορ και τον αθλητισμό, όπως οι συγκυρίες ή οι σκοπιμότητες διαμόρφωσαν τις καταστάσεις, τα επινίκια δεν εξαντλούνται στη δόξα, αλλά ολοκληρώνονται με “χρήμα” και “παροχές”. Εκείνο το “αρχαίο πνεύμα, ο αγνός πατέρας…” έπαψε να ‘ναι “αθάνατο” έχει χαθεί ουσιαστικά προ πολλού σε πολλά γήπεδα και πολλούς στίβους.
Όσο κι αν ηχούν ίσως υπέρμετρα συντηρητικοί και ανεπίκαιρα αναχρονιστικοί όσοι συνάδελφοι εκφράζουν, μαζί με τον υποφαινόμενο, φόβους, το κάνουμε ακριβώς επειδή οι πρόοδοι που συντελούνται σε σύγχρονα εργαστήρια γεννητικής γενούν μέσα μας, μαζί με τις ελπίδες για ένα καλύτερο αύριο της ανθρωπότητας και αγνώστους κινδύνους για ένα “φρικιαστικό” αύριο…
Μήπως και οι θανατηφόροι σήμερα “εχθροί” της νεολαίας μας, η μορφίνη, και το συνθετικό της παράγωγο, η ηρωίνη ή ακόμη η κοκαΐνη δεν είχαν χειροκροτηθεί τον περασμένο αιώνα, όταν πρωτοεμφανίστηκαν σα “θαυματουργές” ουσίες που θα μείωναν τον ανθρώπινο πόνο και θα βοηθούσαν τους χειρούργους στο έργο τους; Η μήπως και τα πρόσφατα συνθετικά δημιουργήματα, τα αναβολικά – στεροειδή δεν έχουν μεταβληθεί από θεραπευτικές ουσίες σε “εχθρούς” του αγνού αθλητικού πνεύματος, σε μέσα διαφοράς αθλητών και παικτών;
Οπωσδήποτε είναι αναχρονιστική και σκοταδική η προσπάθεια – σε στυλ “Ιεράς Εξέτασης“ – ανακοπής της προόδου της επιστήμης και απαγόρευσης της συσσώρευσης γνώσεων και μέσων που στοχεύουν στη βελτίωση των συνθηκών της ζωής μας.
Οι ορίζοντες που διανοίγονται με τα γενικότερα επιτεύγματα της γεννητικής ξεπερνούν τα όρια και της πλέον “αχαλίνωτης επιστημονικής φαντασίας”. Για το λόγο αυτό είναι θεμελιακά απαραίτητο να στηριχτούν πάνω σε μια δυνατή βάση φιλοσοφημένης ηθικής, πάνω σ’ ένα υπόβαθρο “ανθρωπιάς” που θα εξασφαλίζει στον άνθρωπο την ικανότητα να χειρίζεται γνώσεις και δύναμη με σοφία και εγκράτεια.
Τα ιστορικά και ερευνητικά δεδομένα με τη χρήση αναβολικών-στεροειδών στοιχειοθετούν εμπειρίες “τραυματικές” για το αθλητικό πνεύμα και την ευγενή άμιλλα σε στίβο και γήπεδο ανάμεσα σε άτομα ή ομάδες. Οι πιθανότητες χρήσης και κατάχρησης αναβολικών ολοκληρώνονται στη δημιουργία της “ψυχολογίας της… απάτης”. Οι δυνατότητες που προσφέρουν, τώρα, οι ορμόνες ανάπτυξης έχουν μέσα τους και την πιθανότητα εδραίωσης μιας ψυχολογίας της απάτης από τα… γεννοφάσκια.
Σε στίβους και γήπεδα η δίψα για δόξα, αναγνώριση και νίκη, αν αφεθεί να ξεφύγει από τον έλεγχο της ηθικής, θα αποτελέσει μια ακόμη τραγική επανάληψη της κατάστασης που όλοι απευχόμαστε, της διαδικασίας όπου “ο σκοπός αγιάζει τα μέσα…”.
*Σημείωση: Το άρθρο μου αυτό είχε δημοσιευθεί πριν δύο δεκαετίες, όταν ακόμη η ΔΟΕ έκανε τους ελέγχους doping πριν τους αναθέσει εδώ και μερικά χρόνια στην WADA, πολύ πριν την Ολυμπιάδα της Αθήνας, πολύ πριν «πέσουμε από τα σύννεφα» και εξοικειωθούμε και εμείς οι Έλληνες με τις «βοηθητικές ουσίες» και τις μεθοδεύσεις από τις Υπηρεσίες της ΔΟΕ και της WADA για τον εντοπισμό τους σε επιλεγμένα άτομα, επιλεγμένες ομάδες και επιλεγμένα Κράτη (και ο νοών νοείτω) …..
Γιώργος Πιπερόπουλος
Δρ Κοινωνιολογίας – Ψυχολογίας
Καθηγητής Επικοινωνίας Πανεπιστημίου Μακεδονίας
