Ρεπορτάζ – Επιμέλεια: Αντώνης Ζήβας
Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ έχει πλέον μετατρέψει τη χρόνια αντιπαράθεσή της με την Ευρωπαϊκή Ένωση σε επίσημη κρατική πολιτική, ανοίγοντας νέο μέτωπο στις διατλαντικές σχέσεις.
Όπως επισημαίνει το Axios, οι επί δεκαετίες διαφωνίες για την ελευθερία του λόγου, τη μεταναστευτική πολιτική και την ουκρανική κρίση κλιμακώνονται, τη στιγμή που ο Λευκός Οίκος χαράσσει μια στρατηγική που αντιμετωπίζει την Ευρώπη ως ανταγωνιστή και όχι ως σύμμαχο.
Το πρόστιμο των 140 εκατ. και το ξέσπασμα Μασκ
Η αφορμή για το νέο επίπεδο έντασης ήταν το βαρύ πρόστιμο των 140 εκατομμυρίων δολαρίων που επέβαλε η ΕΕ στο Χ του Έλον Μασκ.
Οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές κατέληξαν ότι η πλατφόρμα παραπλανούσε τους χρήστες, απέκρυπτε κρίσιμες πληροφορίες για τις διαφημίσεις και δυσκόλευε την πρόσβαση ερευνητών σε δημόσια δεδομένα.
Ο Μασκ απάντησε με οργή, κατηγορώντας την ΕΕ για «γραφειοκρατική τυραννία» και διοχετεύοντας εκατομμύρια οπαδούς στο hashtag #AbolishTheEU.
Η σύγκρουση μεταφέρθηκε γρήγορα στο πολιτικό επίπεδο, με δεξιούς ηγέτες να συντάσσονται μαζί του.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας, Ράντοσλαβ Σικόρσκι, δεν άφησε αναπάντητη την επίθεση του δισεκατομμυριούχου, γράφοντας στο Χ: «Πήγαινε στον Άρη, εκεί δεν ελέγχουν ναζιστικούς χαιρετισμούς».
Η Ουάσινγκτον υπερασπίζεται τον Μασκ και επιτίθεται στην ΕΕ
Κορυφαίοι Αμερικανοί αξιωματούχοι έσπευσαν να ενισχύσουν την αντιπαράθεση.
Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο χαρακτήρισε το πρόστιμο «χτύπημα εναντίον όλων των αμερικανικών τεχνολογικών κολοσσών».
Ο αντιπρόεδρος Βανς, ο πιο αδιαπραγμάτευτα ευρωσκεπτικιστής της Αμερικανικής κυβέρνησης, το αποκάλεσε «σκουπίδι» και προϊόν της «λογοκρισίας των Βρυξελλών».
Από την πλευρά του, ο γερουσιαστής Τεντ Κρουζ ζήτησε από τον Τραμπ να επιβάλει άμεσα κυρώσεις στην ΕΕ μέχρι να ακυρωθεί το πρόστιμο, κάτι που μέχρι σήμερα έχει επιχειρηθεί μόνο απέναντι σε χώρες που θεωρούνται αντίπαλοι των ΗΠΑ.
Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας: Ευρώπη, ο «εχθρός»
Όλα αυτά εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας του Τραμπ περιγράφει την ΕΕ ως δύναμη «ρυθμιστικού αυταρχισμού» που εμποδίζει την καινοτομία, μεταβάλλει δημογραφίες μέσω μαζικής μετανάστευσης και «φιμώνει» όσους αντιτίθενται στις πολιτικές της.
Σύμφωνα με το έγγραφο, ο Λευκός Οίκος θεωρεί ότι οι ευρωπαίοι ηγέτες «διαγράφουν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό». Η στρατηγική μάλιστα καλεί ανοιχτά σε «καλλιέργεια αντιστάσεων» στο εσωτερικό των κρατών-μελών, μια άνευ προηγουμένου παρέμβαση που νομιμοποιεί ουσιαστικά την υποστήριξη της κυβέρνησης Τραμπ σε ακροδεξιά κόμματα όπως το γερμανικό AfD.
Μεταναστευτικό, πόλεμος στην Ουκρανία και ΝΑΤΟ: Τα μεγάλα ρήγματα
Στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης βρίσκεται η μεταναστευτική πολιτική της Ευρώπης, την οποία ο Λευκός Οίκος παρουσιάζει ως απειλή για την κοινοτική συνοχή. Η γραμμή Τραμπ–Βανς–Μασκ έχει ήδη εκφραστεί δημόσια πριν από μήνες στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, προετοιμάζοντας το έδαφος για τη σημερινή στρατηγική.
Την ίδια στιγμή, ο Τραμπ αμφισβητεί την αξία της ευρωπαϊκής συνεισφοράς στο ΝΑΤΟ και την ικανότητα ορισμένων χωρών να παραμείνουν αξιόπιστοι σύμμαχοι λόγω «δημογραφικών μεταβολών». Η διοίκησή του δηλώνει ότι τερματίζει την εποχή του ΝΑΤΟ ως συμμαχίας «χωρίς σαφή όρια επέκτασης».
Το ρήγμα αξιοποιείται στη Μόσχα
Η Ρωσία, που εδώ και χρόνια βλέπει την ευρωπαϊκή και αμερικανική ενότητα ως εμπόδιο στα γεωπολιτικά της σχέδια, δεν έχασε την ευκαιρία να χαιρετίσει την εξέλιξη.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε ότι «οι αλλαγές που βλέπουμε συμβαδίζουν με τις δικές μας θέσεις».
Για πρώτη φορά μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, η Ουάσινγκτον και η Μόσχα φαίνεται να συγκλίνουν στην εκτίμησή τους για τη μελλοντική βαρύτητα της Ευρώπης.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες σε συναγερμό
Η επιδείνωση των σχέσεων δεν θα μπορούσε να έρθει σε πιο κρίσιμη στιγμή για την Ευρώπη.
Στο Λονδίνο, οι ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου συναντήθηκαν με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, φοβούμενοι ότι ο Τραμπ θα πιέσει για ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία με όρους που μπορούν να πλήξουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα προσπάθησε να κρατήσει χαμηλούς τόνους, υπογραμμίζοντας ότι διαφωνίες είναι αναπόφευκτες αλλά ότι η παρέμβαση στις ευρωπαϊκές δημοκρατίες είναι «κόκκινη γραμμή».
Ο Ζοσέπ Μπορέλ, αντιθέτως, δεν μάσησε τα λόγια του:
«Αυτό είναι διακήρυξη πολιτικού πολέμου κατά της ΕΕ. Ο Τραμπ θέλει μια λευκή, κατακερματισμένη Ευρώπη, υποτελή στα δικά του πρότυπα.»
Η μεταπολεμική τάξη πραγμάτων σε κίνδυνο
Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών σκιαγραφούν μια βαθιά στρατηγική αλλαγή: η κλασική διατλαντική σχέση, θεμέλιο της διεθνούς τάξης από το 1945, εισέρχεται σε ιστορική κρίση.
Και για την Ευρώπη, η κρίση αυτή έρχεται την πιο δύσκολη ώρα — με πόλεμο στα ανατολικά σύνορα, εσωτερικές πολιτικές πιέσεις και έναν Λευκό Οίκο που δεν θεωρεί πλέον αυτονόητη τη συμμαχία.
