Θυμάμαι έναν νέο που μπήκε κάποτε διστακτικά στο γραφείο μου. Χωρίς να πει λέξη, ξάπλωσε στον καναπέ. Τον ρώτησα τι κάνει. Με κοίταξε σχεδόν απορημένος:
«Έτσι δεν γίνεται; Δεν θα με ρωτήσετε για τα παιδικά μου χρόνια;» Του λέω «ωραίος ο καναπές, δε λέω, αλλά για να ξαπλώσεις ήρθες ή για να μιλήσουμε;»
Ήταν ξεκάθαρο πως είχε δει πολλές ταινίες με ψυχαναλυτές των ’40s. Του εξήγησα πως μπορούμε απλώς να καθίσουμε και να μιλήσουμε. Έτσι συζητούν οι άνθρωποι.
Σε άλλη συνεδρία, μια φοιτήτρια μόλις είχε καθίσει. Δεν είχαμε καν ξεκινήσει και ήδη τα μάτια της είχαν γεμίσει. Την ρώτησα τι νιώθει.«Φοβάμαι…», μου είπε. «Φοβάμαι ότι θα μου φωνάξετε, όπως οι καθηγητές μου». Παλαιότερα, είχα την προκατάληψη ότι φοιτητές από συγκεκριμένες χώρες του κόσμου ήταν πιο εξοικειωμένοι με την αυστηρότητα και τη συναισθηματική απόσταση ανάμεσα σε καθηγητή και φοιτητή. Η πραγματικότητα, όμως, με εξέπληξε: ακόμη και νέοι από περισσότερο αναπτυγμένες και «προοδευτικές» κοινωνίες κουβαλούν τις ίδιες φοβίες. Απάντησα στην φοιτήτρια «Όχι, δεν είμαι εδώ ούτε για να σου φωνάξω ούτε για να σε κρίνω».
Η θεραπεία – και πολλώ μάλλον το coaching– δεν είναι τιμωρία, δεν είναι ανάκριση, δεν είναι χώρος επίκρισης. Είναι ένας ασφαλής χώρος, όπου μπορείς να βάλεις σε τάξη το χάος του μυαλού σου, να δεις πιο καθαρά και να σχεδιάσεις ξανά το πώς θες να ζήσεις. Είναι μια συνάντηση χωρίς μάσκες. Είναι ένα εργαλείο φροντίδας του εαυτού – όπως το γυμναστήριο για το σώμα ή ο οδοντίατρος για τα δόντια. Όταν πας στο γυμναστήριο, δεν χρειάζεται να εξομολογηθείς στον γυμναστή σου τι έφαγες τους τελευταίους έξι μήνες. Ομοίως, στον οδοντίατρο δεν χρειάζεται να εξηγήσεις γιατί δεν φρόντισες όσο έπρεπε τα δόντια σου. Απλώς ξεκινάτε από εκεί που βρίσκεσαι, και σε βοηθά να ξαναχαμογελάσεις χωρίς να πονάς. Το ίδιο και στη θεραπεία. Δεν χρειάζεται να «ομολογήσεις» τις κακές σου επιλογές για να ξεκινήσεις. Δεν χρειάζεται να νιώθεις ντροπή. Απλώς χρειάζεται να έχεις την πρόθεση να γνωρίσεις καλύτερα τον εαυτό σου.
Ακόμα υπάρχει το στίγμα. Η ιδέα ότι «αν πάω σε ειδικό, σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά με εμένα». Μα τι πάει καλά σε έναν κόσμο που γίνεται ολοένα και πιο σκληρός; Που η μοναξιά δεν είναι εξαίρεση, αλλά κανόνας; Η ζωή είναι δύσκολη. Η καθημερινότητα απαιτητική. Οι άνθρωποι κουβαλούν απώλειες, τραύματα, ερωτήσεις χωρίς απαντήσεις, κενά που δεν γεμίζουν. Και λίγοι από εμάς μπορούμε να τα διαχειριστούμε όλα αυτά χωρίς υποστήριξη.
Μερικές φορές αυτή η υποστήριξη έρχεται από φίλους ή συγγενείς. Και είναι πολύτιμη όταν πραγματικά συμβαίνει. Αλλά μερικές φορές δεν μπορείς να πεις όσα θέλεις σε ανθρώπους που σε γνωρίζουν. Ή, χειρότερα, μπορεί ακόμη να αποτελούν μέρος του προβλήματος και να χρειάζεται να μιλήσεις σε κάποιον που δεν έχει ρόλο στη ζωή σου, αλλά έχει εκπαιδευτεί να σε ακούει πραγματικά. Χρειάζεσαι έναν χώρο εχεμύθειας, όπου θα μιλήσεις χωρίς φόβο, χωρίς κρίση, χωρίς ενοχές. Χρειάζεσαι έναν ειδικό που έχει εκπαιδευτεί όχι για να σου πει τι να κάνεις, αλλά για να σε βοηθήσει να ανακαλύψεις τι πραγματικά έχεις ανάγκη.
Δεν χρειάζεται να έχεις φτάσει στον πάτο για να ζητήσεις βοήθεια. Το να ζητάς βοήθεια είναι πράξη φροντίδας. Είναι ένα «όχι» στην απάθεια και στην αυτοπαραίτηση.Όπως πας στην εκκλησία για την ψυχή σου, και στο γιατρό για το σώμα σου, έτσι και ο ειδικός ψυχικής υγείας είναι εκεί για να στηρίξει τον εσωτερικό σου κόσμο. Και η ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντική.
Δεν έρχεσαι στη θεραπεία για να «διορθωθείς». Έρχεσαι για να γνωρίσεις τις πληγές σου και να τις φροντίσεις. Να αποτινάξεις την ενοχή και να ανακαλύψεις πώς μπορείς να ζήσεις πιο ελεύθερα. Να σταθείς απέναντι στον εαυτό σου με τρυφερότητα και δύναμη μαζί.
Εύχομαι μια μέρα, η φροντίδα της ψυχικής υγείας να είναι τόσο φυσιολογική όσο το να πας στον γιατρό ή στο γυμναστήριο. Κανείς δεν είναι «χαλασμένος». Είμαστε όλοι μας άνθρωποι και όλοι ανεξαιρέτως αξίζουμε έναν τέτοιο χώρο στη ζωή μας. Γιατί η ζωή δεν είναι απλή. Και δεν χρειάζεται να την περπατάμε μόνοι.
Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (UniversityofSurrey, UK)
MSc Psychology (c.) (Brunel University of London)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF)
