Σχεδόν όλοι έχουμε μεγαλώσει με την αντίληψη ότι ο συμβιβασμός είναι ο μόνος δρόμος για τη διατήρηση αρμονικών σχέσεων: κάνω λίγο πίσω εγώ, κάνεις λίγο πίσω κι εσύ, και κάπως έτσι βρίσκουμε μια μέση λύση. Όμως, είναι πράγματι έτσι; Ή μήπως ο συνεχής συμβιβασμός όχι μόνο δεν οδηγεί στη λύση, αλλά στην εσωτερική φθορά, τη σιωπηλή πικρία και μια νέα, υποβόσκουσα σύγκρουση; Νομίζω πως ήρθε η ώρα να αμφισβητήσουμε αυτή την παγιωμένη πεποίθηση και να αρχίσουμε να διαχειριζόμαστε τις συγκρούσεις με δύο πολύ πιο ουσιαστικά εργαλεία.
Ο συμβιβασμός, όπως τον έχουμε συνηθίσει, σημαίνει ότι παίρνω κάτι από αυτό που θέλω και παραιτούμαι από κάτι άλλο. Το ίδιο κι εσύ. Όμως αυτός ο «χρυσός κανόνας» κρύβει μέσα του έναν μηχανισμό που με τον καιρό μπορεί να γίνει τοξικός – και οι δύο μένουμε με το αίσθημα πως έχουμε χάσει κάτι. Στην επιφάνεια μπορεί να έχουμε συμφωνήσει, να τα έχουμε βρει, όμως κάτω από την επιφάνεια γεννιέται η δυσαρέσκεια.
Το κακό με τη δυσαρέσκεια είναι ότι, όταν είναι μακροχρόνια, μπορεί να γίνει θρυαλλίδα. Ο συμβιβασμός δεν λύνει το πρόβλημα – απλά το αναβάλλει. Και η σύγκρουση, αντί να σβήσει, ωριμάζει και βαθαίνει. Το ζητούμενο, λοιπόν, δεν είναι ο συμβιβασμός. Είναι κάτι πολύ πιο ουσιαστικό, αλλά και απαιτητικό: η ευθυγράμμιση και η συγχώρεση.
Ευθυγράμμιση σημαίνει ότι αμφότερες οι πλευρές μοιράζονται έναν κοινό προσανατολισμό. Χρειάζεται να ξέρω ότι ο άνθρωπος με τον οποίο συμπορεύομαι στη ζωή έχει παρόμοια κατεύθυνση με εμένα. Δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε σε όλα. Αλλά σημαίνει ότι μοιραζόμαστε έναν κοινό σκοπό, έναν κοινό προσανατολισμό. Αν, για παράδειγμα, ένα ζευγάρι αποφασίσει να χτίσει μια οικογένεια, δεν σημαίνει ότι θα συμφωνήσει σε κάθε απόφαση. Όμως, αν και οι δύο επιθυμούν να χτίσουν ένα κοινό σπιτικό βασισμένο σε συγκεκριμένες αξίες, τότε μπορούν να παίρνουν αποφάσεις που θα είναι συμπληρωματικές, όχι ανταγωνιστικές. Δεν χρειάζεται να «υποχωρήσει» κανείς. Αρκεί να θυμηθούν γιατί είναι μαζί. Και αυτός είναι ο ορισμός της ευθυγράμμισης.
Και στη συνέχεια περνάμε στη συγχώρεση. Η συγχώρεση είναι η πιο δυνατή συγκολλητική ουσία που μας κρατά ενωμένους όταν πληγώνουμε ή απογοητεύουμε ο ένας τον άλλον. Όταν υπάρχει πραγματική σύνδεση, βαθιά εκτίμηση και κοινή πορεία, η συγχώρεση γίνεται ο «χώρος» μέσα στον οποίο μπορούμε να ξεπερνάμε τις όποιες διαφορές μας. Όχι από αδυναμία ή παραχώρηση, αλλά από συνειδητή επιλογή.
Ας φανταστούμε ένα ζευγάρι. Εκείνη θέλει να μείνουν στην πόλη, κοντά στους ηλικιωμένους γονείς της και με πρόσβαση σε κοινωνικές δραστηριότητες. Εκείνος επιθυμεί να ζήσουν στην εξοχή, σε ένα πιο ήσυχο και φυσικό περιβάλλον. Αν αποφασίσουν να μείνουν στην πόλη, δεν πρέπει να το δουν ως «τώρα πήρες εσύ αυτό που ήθελες, την επόμενη φορά θα είναι η σειρά μου». Γιατί αυτό θα ήταν συμβιβασμός που σύντομα θα δημιουργούσε γκρίνια, πικρία, και ψυχική απόσταση. Σκέψου, όμως, να έλεγε εκείνος μέσα του: «επιλέγω να είμαστε εδώ, γιατί θέλω να φροντίσω τη σύντροφό μου, να νιώσει ότι εκτιμώ τις ανάγκες και τις προτεραιότητές της. Θέλω να νιώσει ότι τη σέβομαι και ότι μπορεί να σταθεί δίπλα στους γονείς της σ’ αυτή την περίοδο της ζωής τους. Αυτό, τελικά, είναι και δική μου επιθυμία, γιατί θέλω το καλό της». Τότε δεν θα υπήρχε συμβιβασμός, ούτε και νικητής και νικημένος. Θα υπήρχε φροντίδα, ένωση, και η απόλυτη ευθυγράμμιση.
Η ευθυγράμμιση και η συγχώρεση δεν είναι εύκολες. Όμως, ως απόλυτες αξίες, είναι βαθιά απελευθερωτικές. Μας αποδεσμεύουν από ένα ανταγωνιστικό και επιφανειακό «πάρε-δώσε», οδηγώντας μας σε ένα συνειδητό «μαζί». Η αληθινή επίλυση δεν είναι να μοιραστούμε τη διαφορά – είναι να μοιραστούμε τον κοινό σκοπό και την αγάπη.
Γιατί όταν αγαπάς, και ειδικά μέσα σε έναν γάμο, δεν ρωτάς «τι θέλω εγώ», αλλά «τι χρειαζόμαστε εμείς». Και όταν θέλεις πραγματικά ο άλλος να πάρει αυτό που χρειάζεται, τότε εσύ δεν χάνεις ποτέ. Δίνεις, χωρίς να αδειάζεις – και αυτό δεν είναι συμβιβασμός, είναι συνειδητή ένωση.
Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (University of Surrey, UK)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF & The Solution Focused Universe)
