Η Περιβαλλοντόλογος, Μυρσίνη Μαλακού είναι επικεφαλής της Εταιρείας Προστασίας Πρεσπών (ΕΠΠ) του ελληνικού ΜΚΟ που αγωνίζεται για να διατηρήσει ένα από τα αρχαιότερα συστήματα γλυκού νερού στην Ευρώπη, τις λίμνες των Πρεσπών.
Με μία φράση της περιγράφει την «μάχη» που δίνει η ΕΠΠ: «Τρεις χώρες, δύο λίμνες, ένας προορισμός». Η Μεγάλη Πρέσπα και η Μικρή Πρέσπα περιτριγυρίζονται από βουνά και όπου βρίσκονται και διαμορφώθηκαν πριν από περίπου πέντε εκατομμύρια χρόνια. Δηλαδή πολύ πριν οι άνθρωποι ενταχθούν στο οικοσύστημα και χαραχθούν εθνικά σύνορα.
Τις υπέροχες αυτές λίμνες μοιράζονται σήμερα τρεις χώρες, η Ελλάδα, η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία. Ο εθνικισμός που κυριαρχεί στις χώρες των Βαλκανίων καθιστά τη διασυνοριακή συνεργασία πολύ δύσκολη.
Ωστόσο, η κρίση που αντιμετωπίζουν οι δύο λίμνες, με υποχωρούσες ακτογραμμές και πάνω από 2.000 είδη ψαριών, πουλιών, θηλαστικών και φυτών να κινδυνεύουν, σημαίνει ένα πράγμα.
Η συνεργασία των τριών αυτών χωρών είναι πολύ σημαντική και τώρα γίνεται πραγματικότητα. ΜΚΟ από Ελλάδα, Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία προστατεύουν τις Πρέσπες.
Ο αργυροπελεκάνος
Ένα σπάνιο είδος πελεκάνου που βρίσκεται υπό εξαφάνιση έχει τη μεγαλύτερη του αποικία στο πλούσιο οικοσύστημα της Πρέσπας.
Ο αργυροπελεκάνος έχει τεράστιο ροζ-πορτοκαλί ράμφος, λευκό πτέρωμα και σγουρά φτερά στον σβέρκο. 1.500 ζευγάρια αυτού του σπάνιου είδους κατοικούν στις Πρέσπες.
Οι ίδιοι οι πελεκάνοι αναδεικνύουν πως τα πολιτικά σύνορα δεν σημαίνουν τίποτα για την άγρια ζωή. «Φωλιάζουν στην Ελλάδα, τρέφονται στη Βόρεια Μακεδονία και κοιμούνται στην Αλβανία», εξηγεί η Μαλακού.
Όταν έπεσε ο κουμμουνισμός στην Αλβανία και στη Γιουγκοσλαβία, επανήλθαν οι ιστορικές διαμάχες και οι αντιπαλότητες στα Βαλκάνια.
Οι αργυροπελεκάνοι
Λόγου χάριν, η Ελλάδα και η Αλβανία δεν κήρυξαν επισήμως ειρήνη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ η Ελλάδα και η Βόρεια Μακεδονία βρίσκονταν σε μακρά διαμάχη για το επίσημο όνομα της τελευταίας.
Οι περιβαλλοντικές ΜΚΟ στις τρεις χώρες άρχισαν να επικοινωνούν και να συνεργάζονται, παρά τα εθνικά ζητήματα που επικρατούσαν. «Στη Βόρεια Μακεδονία και στην Αλβανία τα κράτη ακόμη ήταν υπό συγκρότηση», αναφέρει η Μαλακού. «Ξεκινήσαμε απλώς ανταλλάσσοντας σκέψεις και απόψεις».
Οι ΜΚΟ του Prespa Net αντιμετωπίζουν τις λίμνες ως περιβαλλοντικό ζήτημα, και όχι ως εθνικό.
Η κλιματική αλλαγή
Εδώ και είκοσι χρόνια οι λίμνες των Πρεσπών αντιμετωπίζουν εμφανή προβλήματα. Τα νερά τους υποχωρούν σταθερά και στη θέση των υδάτων εμφανίζονται βράχια, παραλίες, ακόμα και βοσκοτόπια.
Η υπεύθυνη της Μακεδονικής Οικολογικής Εταιρείας, Ντανιέλα Ζαέτς αποδίδει την εξαφάνιση του νερού τόσο στην κλιματική αλλαγή όσο και στην ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως τη γεωργία.
«Έχουμε πολλούς οπωρώνες στην περιοχή αυτή και οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το νερό της λίμνης για άρδευση», λέει. Αυτό μπορεί να καταστρέψει τους υγροτόπους, οι οποίοι μετατρέπονται σε καλλιεργήσιμη γη, η οποία με τη σειρά της χρειάζεται ακόμα περισσότερη άρδευση.
Νέοι άνθρωποι βοηθούν τις Πρέσπες
Η Ζάετς θεωρεί ιδιαιτέρως αποδοτική τη συνεργασία με νέους ανθρώπους της περιοχής. «Πηγαίνουμε σχολικές τάξεις στα εθνικά πάρκα και τους δείχνουμε πώς δουλεύουμε», εξηγεί.
Επίσης, η Μαλακού επισημαίνει ότι οι νεότερες γενιές περιβαλλοντολόγων επηρεάζονται λιγότερο από τον τοξικό εθνικισμό.
Υπάρχει ανάγκη για επενδύσεις
Οι κάτοικοι και των τριών χωρών που ζουν κοντά στις λίμνες θέλουν να ενισχύσουν τις τοπικές οικονομίες μέσω του τουρισμού.
Θεωρούν ότι ο διασυνοριακός οικοτουρισμός θα μπορούσε να αποτελέσει μία προσοδοφόρα ευκαιρία για επενδυτές, δίχως να βλάψει τη φύση. Παράλληλα, οι ΜΚΟ του Prespa Net θέλουν να διασφαλίσουν ότι ο τουρισμός δεν θα βρεθεί σε σύγκρουση με την προστασία της φύσης.
Το όραμά τους αφορά και τις τρεις χώρες: οι τουρίστες θα μπορούν να περπατούν σε δίκτυα μονοπατιών, να διασχίζουν σύνορα χωρίς εμπόδια, να τρώνε ψάρια από καθαρές λίμνες και να δοκιμάζουν τοπικά προϊόντα, επισκεπτόμενοι ξενοδοχεία και εστιατόρια που θα διαχειρίζονται οι ντόπιοι, σε ένα ενιαίο όραμα για όλες τις παραλίμνιες κοινότητες της Πρέσπας.
Ωστόσο, η πραγματικότητα διαφέρει από αυτό το όραμα. Μέχρι τώρα, κάθε χρόνο η περιοχή υποδέχεται λίγους επισκέπτες. Η υποχώρηση των υδάτων κάνει τη λίμνη θολή και γεμάτη άλγη. Το μονοπάτι γύρω από τις λίμνες παραμένει ημιτελές.
Όραμα χωρίς σύνορα
Το όραμα για τη διάσωση των Πρεσπών είναι διακρατικό, δεν βλέπει σύνορα και κράτη.
Η δυναμική του Prespa Net έγκειται στην αποτελεσματικότητα του ανεπίσημου δικτύου του. Με αποφασιστικότητα και έξυπνη στρατηγική, οι ΜΚΟ έχουν μάθει να παρακάμπτουν τα εμπόδια που θέτουν οι κυβερνήσεις.
Τέλος, η εμπειρία τους δείχνει πως αυτού του είδους η διασυνοριακή συνεργασία ωφελεί όλους τους κατοίκους της περιοχής
Πηγή: Deutsche Welle
