Η τουριστική βιομηχανία αποτελεί την ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας . Στην ανάπτυξη αυτού του σημαντικού τομέα, είναι πλέον ευρύτερα αποδεκτό ότι πρέπει να βρεθούν τρόποι λειτουργίας του τουρισμού, όπου οι προορισμοί όχι μόνο να επιβιώνουν αλλά και να ευδοκιμούν.
Η τουριστική βιομηχανία αντλεί την δύναμή της από εύθραυστες πηγές όπως το περιβάλλον, η ιστορία και ο πολιτισμός και συχνά χαρακτηρίζεται ως νόμισμα με δύο όψεις. Από τη μία, συνεισφέρει στην οικονομική άνθιση μιας περιοχής δημιουργώντας θέσεις εργασίας και εισροή συναλλάγματος ενώ από την άλλη, είναι παράγοντας περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιβαρύνσεων που συχνά εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της τοπικής κοινωνίας. Παραδείγματα από την παγκόσμια πραγματικότητα δείχνουν ότι η άκρατη, η ασχεδίαστη ή η λανθασμένη ανάπτυξη του τουρισμού επιφέρει, βραχυπρόθεσμα, γρήγορα οικονομικά οφέλη καταλήγοντας ωστόσο, μακροπρόθεσμα, σε χαμηλής ποιότητας τουριστική δραστηριότητα και περιβαλλοντική – κοινωνική επιβάρυνση.
Πολλοί τουριστικοί προορισμοί στην Ελλάδα και αλλού, έχουν ως στόχο τη συνεχή αύξηση του οικονομικού κέρδους που αποφέρει ο τουρισμός, έτσι συχνά προσανατολίζονται στην αναζήτηση ολοένα και μεγαλύτερου αριθμού τουριστών χρησιμοποιώντας ως μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης τον μαζικό τουρισμό.
Όμως, η μεγάλη πληθυσμιακή συγκέντρωση σε περιοχές με συγκεκριμένες περιβαλλοντικές και κοινωνικές δυνατότητες, δημιουργεί διαταραχές στις συνήθειες της τοπικής κοινωνίας και δυσλειτουργίες όπως: συνωστισμό, μόλυνση του περιβάλλοντος, έλλειψη ακινήτων, κατασπατάληση ή καταστροφή φυσικών και πολιτιστικών πηγών και ανταγωνισμό μεταξύ τοπικού πληθυσμού και τουριστικής βιομηχανίας για την χρησιμοποίηση αγαθών πρώτης ανάγκης (νερό, καύσιμα, κ.λ.π.), έργων υποδομής (δρόμοι, νοσοκομεία, κ.λ.π.), τόπων αναψυχής (μουσεία, πάρκα, παραλίες κ.λ.π.).
Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις εμποδίζουν την συνεχή και ομαλή διεξαγωγή της τουριστικής διαδικασίας αφού σύμφωνα με έρευνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (Π.Ο.Τ.) η πλειοψηφία των τουριστών σήμερα επιθυμεί να επισκέπτεται περιοχές με υψηλή περιβαλλοντική ποιότητα και έντονα στοιχεία τοπικού πολιτισμού.
Καθώς ο τουρισμός παραμένει ζωτικός πυλώνας της οικονομίας της ΕΕ, ιδίως σε περιοχές που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον κλάδο, η ΕΟΚΕ (Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή) υποστηρίζει την επιτάχυνση της μετάβασης στον βιώσιμο τουρισμό και τη στροφή προς στρατηγικές αναγεννητικού τουρισμού, όπως περιγράφεται στη γνωμοδότησή της με θέμα «Ο τουρισμός στην ΕΕ: η βιωσιμότητα ως κινητήρια δύναμη για τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα».
«Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι ο τουρισμός διαδραματίζει ρόλο στην αναζωογόνηση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας. Αυτό είναι απαραίτητο, δεδομένου ότι ο τουρισμός αποτελεί τόσο σημαντικό μέρος του ΑΕΠ πολλών κρατών μελών και περιφερειών, καθώς και των αλυσίδων αξίας τους», δήλωσε η εισηγήτρια της γνωμοδότησης Isabel Yglesias .
Η κα Ιγκλέσιας δήλωσε ότι η γνωμοδότηση βασίστηκε στη Διακήρυξη της Πάλμα, η οποία υιοθετήθηκε κατά τη διάρκεια της Ισπανικής Προεδρίας του Συμβουλίου το δεύτερο εξάμηνο του 2024, η οποία είχε οδηγήσει σε ευρεία συναίνεση σχετικά με το πώς να διασφαλιστεί ότι η βιωσιμότητα βρίσκεται στο επίκεντρο του μέλλοντος του τουρισμού. Για να επιτευχθεί αυτό, τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές κυβερνήσεις πρέπει να υποστηρίξουν ενεργά τον τομέα στις μεταβάσεις του, διασφαλίζοντας συνεχή διάλογο με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και ενισχύοντας τον κοινωνικό διάλογο.
Αρκετοί διεθνείς οργανισμοί σχετικοί με τον τουρισμό, το περιβάλλον και τον πολιτισμό (Π.Ο.Τ, UNEP , UNESCO, κ.λ.π.) προτείνουν ως διέξοδο από τα παραπάνω προβλήματα, κάθε είδους τουριστική δραστηριότητα να σχεδιάζεται, να διευθύνεται και να αναπτύσσεται ώστε:
α) να είναι περιβαλλοντικά ανεκτή σε βάθος χρόνου,
β) να αποφέρει βιώσιμα οικονομικά οφέλη στις περιοχές που αναπτύσσεται,
γ) να είναι ηθικά και κοινωνικά σύμφωνη με τις τοπικές κοινωνίες και
δ) να εξασφαλίζει την διατήρηση του φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου για τις μελλοντικές γενιές.
Απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιτυχή εφαρμογή, λειτουργία και αποδοτικότητα των παραπάνω χαρακτηριστικών σύμφωνα με τον Π.Ο.Τ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλους διεθνείς οργανισμούς, είναι:
• η συνεργασία όσων εμπλέκονται στη τουριστική διαδικασία,
• η τοπική συμμετοχή στο σχεδιασμό της τουριστικής ανάπτυξης,
• η εκπαίδευση των επαγγελματιών, των πολιτών και των τουριστών και
• η υψηλή ποιότητα των προσφερομένων τουριστικών υπηρεσιών και εγκαταστάσεων.
Η ΕΟΚΕ (Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή) έχει ζητήσει ο νέος νομοθετικός κύκλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να δώσει προτεραιότητα σε πολιτικές που προωθούν τους στόχους ενεργητικής αναγέννησης, υπερβαίνοντας τον απλό έλεγχο των ζημιών. Αυτό σημαίνει επίσης την εγκατάλειψη των παρωχημένων μετρήσεων επιτυχίας που βασίζονται στον όγκο και την εστίαση σε μια ολιστική στρατηγική που αποκαθιστά ενεργά το φυσικό περιβάλλον και τις τοπικές κοινότητες και λαμβάνει υπόψη τα οικοσυστήματα και τις εμπειρίες των επισκεπτών.
