Ο μήνας Pride είναι ένας ετήσιος εορτασμός των συνεισφορών της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στην ιστορία, την κοινωνία και τον πολιτισμό παγκοσμίως. Στα περισσότερα μέρη ο μήνας της υπερηφάνειας είναι ο Ιούνιος κάθε χρόνου σε ανάμνηση της εξέγερσης του Stonewall τον Ιούνιο του 1969. Παρόλα αυτά, σε κάποιες περιοχές κυρίως του νότιου ημισφαιρίου οι εορτασμοί λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικές ημερομηνίες.
Οι καταβολές του κινήματος
Οι ρίζες του κινήματος για τα δικαιώματα των γκέι ξεκινούν βρίσκονται ήδη στις αρχές του 20ου αιώνα όταν μια χούφτα ακτιβιστές δημιούργησαν γκέι και λεσβιακούς οργανισμούς όπως η Εταιρεία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα που ιδρύθηκε από τον Henry Gerber στο Chicago την δεκαετία του 1920.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μικρές ομάδες όπως η Εταιρεία Mattachine και οι Daughters of Bilitis προχώρησαν σε δημοσιεύσεις γύρω από τα δικαιώματα των γκέι και των λεσβιών και διαμαρτυρίες για τις διακρίσεις που υφίσταντο. Για παράδειγμα, το 1966 μέλη της Εταιρείας Mattachine διοργάνωσαν διαμαρτυρία στο μπαρ “Julius” της Νέας Υόρκης, όπου απαιτούσαν ποτά αφού ανακοίνωσαν ότι είναι ομοφυλόφιλοι, διαμαρτυρόμενοι έτσι για τους τοπικούς νόμους που απαγόρευαν την πώληση αλκοόλ σε γκέι και λεσβίες.
Παρά την πρόοδο στη μεταπολεμική περίοδο, τα ΛΟΑΤΚΙ+ ήταν αποκλεισμένα από βασικά πολιτικά δικαιώματα. Όλα αυτά μέχρι μια νύχτα του Ιουνίου του 1969 όπου το γκέι κίνημα έκανε ένα δυναμικό βήμα μπροστά με μια σειρά από βίαιες εξεγέρσεις στην πόλη της Νέας Υόρκης.
Η εξέγερση του Stonewall
Όπως ήταν κοινή πρακτική σε πολλές πόλεις, το αστυνομικό τμήμα της Νέας Υόρκης πραγματοποιούσε συχνά εφόδους σε μπαρ και εστιατόρια που συναθροίζονταν γκέι και λεσβίες. Αυτό συνέβη και στις 28 Ιουνίου 1969, όπου η αστυνομία πραγματοποίησε έφοδο στο Stonewall Inn, ένα μπαρ του Greenwich Village του Manhattan.
Όταν η αστυνομία χρησιμοποίησε βία εναντίον των θαμώνων και του προσωπικού του μπαρ, αρκετοί από αυτούς αμύνθηκαν με συνέπεια ένα μεγάλο πλήθος εξαγριωμένων ντόπιων να ξεχυθεί στους δρόμους. Η αντιπαράθεση γρήγορα κλιμακώθηκε και προκάλεσε έξι μέρες διαδηλώσεων και συγκρούσεων με την αστυνομία έξω από το Stonewall Inn και στην ευρύτερη περιοχή.
Όταν η εξέγερση του Stonewall Riots έληξε στις 2 Ιουλίου 1969, το κίνημα των δικαιωμάτων των γκέι μεταβλήθηκε από περιθωριακό ζήτημα σε παγκόσμιο πρωτοσέλιδο.
Η πρώτη πορεία Gay Pride (Υπερηφάνειας)
Ένα χρόνο αργότερα, στην επέτειο της εξέγερσης του Stonewall, ακτιβιστές στη Νέα Υόρκη έκαναν πορεία στους δρόμους του Manhattan. Η πορεία που οργανώθηκε από το Eastern Regional Conference of Homophile Organizations (ERCHO) και το Christopher Street Liberation Day Umbrella Committee, ονομάστηκε Πορεία Απελευθέρωσης της οδού Christopher.
Με το πέρασμα του χρόνου, οι εορτασμοί καθιερώθηκαν με την ονομασία “Gay Pride Parade”. Σύμφωνα με τον ακτιβιστή Craig Schoonmaker: «Εγώ σκέφτηκα την λέξη “pride” (υπερηφάνεια)… Η πρώτη μου σκέψη ήταν “Gay Power” (δύναμη). Δε μου άρεσε αυτό, έτσι πρότεινα την λέξη «υπερηφάνεια». Υπάρχουν πολύ μικρές πιθανότητες για τους ανθρώπους να αποκτήσουν δύναμη, εξουσία. Οι άνθρωποι δεν είχαν δύναμη τότε ∙ ακόμα και τώρα έχουμε μόνο λίγη. Ο καθένας όμως μπορεί να νιώθει περήφανος για τον εαυτό του και αυτό μπορεί να τους κάνει πιο χαρούμενους και να παράγει ένα κίνημα που μπορεί να επιφέρει την αλλαγή».
Η πορεία που έλαβε χώρα στις 28 Ιουνίου του 1970 πλέον θεωρείται το πρώτο παρέλαση gay pride στην ιστορία των Η.Π.Α. Με κάθε μέτρηση το γεγονός της Νέας Υόρκης αποτέλεσε μια τεράστια επιτυχία, με τους συμμετέχοντες να υπολογίζονται σε 3.000 έως 5.000 κατά μήκος 51 οικοδομικών τετραγώνων από το Greenwich Village έως το Central Park. Πορείες και παρελάσεις έλαβαν ώρα επίσης εκείνο τον Ιούνιο στο Chicago, το Los Angeles και το San Francisco.
Μήνας Υπερηφάνειας
Με το πέρασμα των χρόνων, οι εκδηλώσεις gay pride έχουν εξαπλωθεί από μεγάλες πόλεις σε κωμοπόλεις και χωριά παγκοσμίως, ακόμα και σε μέρη όπου η καταπίεση και η βία εναντίον των γκέι και λεσβιών είναι κοινή πρακτική. Η ατμόσφαιρα σε αυτές τις εκδηλώσεις μπορεί να είναι από εορταστική και καρναβαλική έως πένθιμη με μνημόσυνα για τα θύματα του AIDS και της ομοφοβικής βίας.
Τον Ιούνιο του 2000 ο πρόεδρος των Η.Π.Α. Bill Clinton όρισε επισήμως τον Ιούνιο ως μήνα γκέι και λεσβιακής υπερηφάνειας ως αναγνώριση της εξέγερσης του Stonewall και του γκέι ακτιβισμού στο πέρασμα των χρόνων. Το 2009 επιλέχθηκε από τον πρόεδρο Barack Obama το πιο συμπεριληπτικό όνομα «Μηνας Λεσβιακής, Γκέι, Αμφισεξουαλικής και Τρανς Υπερηφάνειας».
Οι καταβολές του μήνα υπερηφάνειας τιμήθηκαν ξανά από τον Obama το 2016 με την ανέγερση του Εθνικού Μνημείου Stonewall, στο σημείο όπου ξεκίνησε το σύγχρονο κίνημα για τα δικαιώματα.
Σήμερα οι πορείες υπερηφάνειας σε πολλές πόλεις αποτελούν τεράστιους εορτασμούς: Οι εκδηλώσεις στο Σάο Πάολο, το Σύδνεϋ, τη Νέα Υόρκη, τη Μαδρίτη, την Ταϊπέι και το Τορόντο εύκολα συγκεντρώνουν έως και 5 εκατομμύρια συμμετέχοντες.
Καθώς ο Μήνας Υπερηφάνειας γίνεται όλο και πιο δημοφιλής ανά την υφήλιο, έχουν αυξηθεί και οι επικριτές του θεσμού. Πολλοί από τους βετεράνους οργανωτές σήμερα κατακρίνουν την εμπορευματοποίηση του θεσμού, ειδικά όταν οι ίδιες εταιρείες κάνουν δωρεές σε πολιτικούς που αντιτίθενται ενεργά στα δικαιώματα των γκέι, λεσβιών και τρανς ατόμων.
Παρόλα αυτά, οι εκδηλώσεις αποτελούν ζωτικής σημασίας διαμαρτυρίες ενάντια της καταπίεσης και της απομόνωσης σε χώρες όπως η Σερβία, η Τουρκία και η Ρωσία όπου στις παρελάσεις έχουν σημειωθεί βίαια ομοφοβικά επεισόδια. Ακόμα και στις Η.Π.Α. η αύξηση της βίας και των απειλών στις εκδηλώσεις και τις συναντήσεις είναι ενδεικτική της καταπίεσης που η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα ακόμα αντιμετωπίζει.
