«Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι σε αξιοπρέπεια και δικαιώματα» Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Πριν από 22 χρόνια ελήφθη μια καθοριστικής σημασίας απόφαση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) όχι μόνο για τους ΛΟΑΤ αλλά για ολόκληρη την ανθρωπότητα: στις 17 Μαΐου του 1990 η γενική συνέλευση του ΠΟΥ αφαίρεσε την ομοφυλοφιλία από τη λίστα του με τις ψυχικές διαταραχές.
Δεκατέσσερα χρόνια μετά, εμπνευσμένος από άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες, όπως την Εθνική Ημέρα κατά της Ομοφοβίας, που καθιερώθηκε στην επικράτεια του Κεμπέκ στον Καναδά το 2003 και εορταζόταν τον Ιούνιο, ο Louis-Georges Tin, Γάλλος πανεπιστημιακός λέκτορας, επικεφαλής της εκστρατείας για τα δικαιώματα των μαύρων και των ΛΟΑΤ και αρχισυντάκτης του «Λεξικού της Ομοφοβίας», απηύθυνε έκλυση για την αναγνώριση μιας παγκόσμιας μέρας κατά της ομοφοβίας (International Day Against Homophobia » (IDAHO). Η πρότασή του αφορούσε στην 17η Μαΐου, τιμής ένεκεν της απόφασης του ΠΟΥ του 1990.
Έτσι, από το 2004 μέχρι το 2006, 24.000 άνθρωποι παράλληλα με παγκόσμιους και φημισμένους διεθνείς οργανισμούς είχαν υπογράψει την «έκκληση του AIDΑHO». Επιπροσθέτως, η έκκληση είχε την υποστήριξη επιφανών ανθρώπων της τέχνης, του πνεύματος, κατόχων βραβείου Νόμπελ και πολιτικών, καταλήγοντας τον Ιούλιο του 2006 στη Διακήρυξη του Μόντρεαλ (1ers Outgames Montreal 2006, International Conference on LGBT Human Rights) που περιελάμβανε μια αυστηρή σύσταση σε όλες τις κυβερνήσεις να αναγνωρίσουν την 17η Μαΐου ως την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ομοφοβίας.
Έτσι, στις 19 Ιανουαρίου του 2006, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με συντριπτική πλειοψηφία αναγνώρισε τον συμβολισμό αυτής της ημέρας και με ψήφισμά του κάλεσε τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναλάβουν δράση για την εξάλειψη των διακρίσεων λόγω ομοφυλοφιλικού προσανατολισμού.
Φόβος… φοβία… όμοιος… ομοφυλόφιλος. Τι είναι αυτός ο όρος που από σύνθετη λέξη έγινε σύνθετη, πολύπλοκη, βασανιστική και καταδικαστική συμπεριφορά;
Η λέξη, που αποτελεί αντιδάνειο από την αγγλική λέξη homophobia, ενώ ετυμολογικά προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «όμοιος» και «φόβος», χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1966 από τον George ψυχολόγο και πρωτεργάτη της προσπάθειας να αφαιρεθεί η ομοφυλοφιλία ως διαγνωστική κατηγορία από το DSM. Το κοινό γνώρισε τον όρο μέσα από τη συνεργασία με τον φίλο του και εκδότη Al.Goldstein σε περιοδικά ειδικού Τύπου, στα οποία στη συνέχεια συνέγραψε άρθρα και ο ίδιος ο Weinberg, με σκοπό την εξοικείωση του κόσμου με τον όρο που αναφερόταν στον φόβο των ανθρώπων μήπως οι άλλοι νομίζουν ότι είναι ομοφυλόφιλοι, με αποκορύφωμα το επαναστατικό βιβλίο του το 1972 με τίτλο «Η κοινωνία και ο υγιής ομοφυλόφιλος», λίγο προτού η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία ψηφίσει υπέρ της κατάργησης της ομοφυλοφιλίας από την κατηγορία των ψυχικών διαταραχών.
Παρά τη μετακίνηση όμως από τις άλλοτε άκαμπτες θέσεις και αντιλήψεις, η ομοφοβία ακόμα και πριν ονομαστεί, ήταν συνώνυμη της τρομοκρατίας, της καταδίωξης, του χλευασμού, της περιθωριοποίησης και της απομόνωσης, δημιουργώντας ανθρώπους-λαθρομετανάστες στην προσωπική τους ζωή, στην ίδια τους την πατρίδα, μέσα στο ίδιο τους το σπίτι.
Ποια συμπεριφορά όμως θεωρείται ομοφοβική;
Η ομοφοβική συμπεριφορά αναφέρεται σε μια σειρά αρνητικών στάσεων, τοποθετήσεων και αισθημάτων προς τον ομοφυλόφιλο σεξουαλικό προσανατολισμό ή γενικότερα τους ανθρώπους που προσδιορίζονται ή γίνονται αντιληπτοί ως ΛΟΑΤ (Λεσβιακά, Ομοφυλοφιλικά, Αμφιφυλοφιλικά, Τρανσέξουαλ άτομα). Οι ορισμοί αναφέρονται σε μια ποικιλία συναισθημάτων, όπως αντιπάθεια, περιφρόνηση, προκατάληψη, αποστροφή και παράλογο φόβο.
Η ομοφοβία επίσης παρατηρείται στην επικριτική και επιθετική συμπεριφορά, όπως οι διακρίσεις και η βία. Στατιστικές του FBI για το έτος 2010, που αφορούσαν στα εγκλήματα μίσους και δόθηκαν στη δημοσιότητα από το γραφείο Τύπου του, έδειξαν πως το 19.3% των εν λόγω εγκλημάτων είχε ως κίνητρο τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Επιπροσθέτως, επεξεργασία αντίστοιχων στατιστικών του FBI για τη χρονική περίοδο 1995 – 2008 έδειξε ότι τα ΛΟΑΤ άτομα «ήταν πολύ πιο πιθανό να πέσουν θύματα βίαιων πράξεων, από ό,τι οποιαδήποτε άλλη μειονότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Ανάμεσα στις πιο πολυσυζητημένες μορφές της ομοφοβίας είναι η «θεσμοθετημένη» ομοφοβία (για παράδειγμα η ομοφοβία που πηγάζει από θρησκευτικές πεποιθήσεις ή που επικροτείται από τους πολιτικούς θεσμούς), η διασταύρωση της ομοφοβίας και σεξισμού απέναντι στις ομοφυλόφιλες γυναίκες, η κοινωνική ομοφοβία, που αναφέρεται ως όρος στον φόβο των ανθρώπων μη θεωρηθούν ομοφυλόφιλοι, και η εσωτερικευμένη ομοφοβία που αφορά στα άτομα που έλκονται από το ίδιο φύλο ανεξαρτήτως του πώς προσδιορίζονται.
Το 1998, η συγγραφέας, ακτιβίστρια και υπερασπίστρια πολιτικών δικαιωμάτων Coretta Scott King, με «βαρύ» όνομα και ιστορία, χήρα του Martin Luther King, απευθυνόμενη στο κοινό, ανέφερε ότι η ομοφοβία είναι σαν τον ρατσισμό, τον αντισημιτισμό και άλλες μορφές μισαλλοδοξίας, δεδομένου ότι επιδιώκει να αποκτηνώσει ένα μεγάλο μέρος ανθρώπων, να αρνηθεί την ανθρωπιά τους, την αξιοπρέπεια και την προσωπικότητά τους.
Και εδώ ακριβώς αναδύεται η αλήθεια του συμβολικού και του πραγματικού. Ένα μέρος που υπάρχει σαν στοιχείο της σεξουαλικής οργάνωσης είναι ο φόβος που έχουμε για το θηλυκό ή αρσενικό στοιχείο που ενοικεί μέσα στην ψυχική δομή μας. Αυτός ο φόβος είναι που θα διαπλακεί, θα μετακινηθεί, θα παραμορφωθεί και κάπου στο τέλος της διαδρομής θα εκδηλωθεί ως φοβία… φοβία για τους ομοφυλόφιλους, που, όπως ανέφερε ο Weinberg, έμοιαζε να σχετίζεται με έναν φόβο μόλυνσης, έναν φόβο υποτίμησης όλων αυτών για τα οποία κάποτε πολεμήσαμε, το σπιτικό και την οικογένεια. Έναν φόβο θρησκευτικό που οδήγησε στις μέρες του Μεγάλου Θυμού, της Μεγάλης Κτηνωδίας, της Μεγάλης Ωμότητας… όπως εξάλλου πάντα κάνει ο Μεγάλος Φόβος, ο φόβος του Άλλου.
Πατρίδα, οικογένεια, θρησκεία… αναμφισβήτητα ιδανικά, θεμελιώδεις λίθοι, βασικές αρχές. Για ελευθερία ποιος θα μιλήσει; Δεν είναι μακάριοι οι πτωχoί τω πνεύματι, αν πιστεύουν ότι πολεμώντας την θα καταφέρουν να κρατήσουν ακέραια και άμεμπτα τα ιδανικά.
Στους καιρούς που όλα μας τα υπάρχοντα, υλικά και ψυχικά, γίνονται κλοπιμαία και λάφυρα των Άλλων, των σπουδαίων και των ρυθμιστών, με απλανές βλέμμα στεκόμαστε μπροστά στα κοινωνικά μηνύματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που είναι αναρτημένα στις στάσεις των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς… «Πρέπει να κρύβεις τον σεξουαλικό προσανατολισμό σου στη δουλειά;» ΟΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ. ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΕ ΤΕΣ.
Φοβού λοιπόν τον ξένο, φοβού και τον όμοιο… ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΕ ΤΟ.
Το άρθρο υπογράφει η Ε. Ελευθερίου, Ψυχοθεραπεύτρια-Κλινική Θεραπεύτρια Σεξουαλικών Διαταραχών, συνεργάτιδα του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
