Το φάντασμα της Γιάλτας και η μοιρασιά του κόσμου

Όλα τα βλέμματα του πλανήτη είναι στραμμένα στην Κριμαία λόγω των ραγδαίων εξελίξεων, με τη ρωσική αρκούδα να βρυχάται και να παίρνει θέση μάχης.

Μια μικρή παραλιακή πόλη, η Γιάλτα της Κριμέας, έγινε ευρέως γνωστή πολλά χρόνια νωρίτερα και έχει αποτυπωθεί στην παγκόσμια συνείδηση ως η περιοχή όπου διεξήχθη η σημαντικότερη αναμέτρηση αντιπάλων στη διεθνή σκακιέρα.

Mέσ’ από τα ερείπια του πολέμου αρχίζει να αναδύεται ο νέος κόσμος… Τραγική ειρωνεία. Ακριβώς 69 χρόνια μετά, η σκιά του πολέμου απλώνεται βαριά πάνω από την Κριμαία. Το 1945 ο πόλεμος έδινε σκυτάλη στην ειρήνη. Το 2014 ουδείς μπορεί να πει με ακρίβεια τι ξημερώνει…

Η Διάσκεψη της Γιάλτας και η μοιρασιά…

Κατά το χρονικό διάστημα από 4 έως 11 Φεβρουαρίου του 1945 ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούζβελτ, ο ηγέτης της ΕΣΣΔ Ιωσήφ Στάλιν και ο Βρετανός πρωθυπουργός σερ Ουίνστον Τσώρτσιλ, οι τρεις νικητές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, συναντήθηκαν στην Γιάλτα της Ουκρανίας για την πραγματοποίηση της δεύτερης συνόδου κορυφής (είχε προηγηθεί ανάλογη διάσκεψη στην Τεχεράνη από τις 28 Νοεμβρίου έως την 1η Δεκεμβρίου του 1943).

Η συνάντηση αυτή έμεινε στην ιστορία ως «Η Διάσκεψη της Γιάλτας», καθώς πραγματοποιήθηκε στο μέγαρο της Λιβάντια (Livadia), κοντά στην πόλη της Κριμαίας. Η σύνοδος αυτή θεωρήθηκε μεγάλης σπουδαιότητας, κυρίως λόγω των διαπραγματεύσεων των «Τριών Μεγάλων» («The Big Three», όπως ήταν η προσωνυμία τους), και είχε να κάνει με τη μεταπολεμική πολιτική που θα ακολουθούσαν στις χώρες που είχε καταλάβει η ναζιστική Γερμανία αλλά και με την τύχη των χωρών που είχαν συμμαχήσει μαζί της.

Ο Ρούζβελτ επιθυμούσε η σύνοδος να πραγματοποιηθεί σε κάποιο μέρος της Μεσογείου, αλλά ο Στάλιν επέμενε ότι οι γιατροί του δεν του επέτρεπαν μεγάλα ταξίδια, οπότε ο Ρούζβελτ υποχώρησε – παρότι η υγεία του ήταν πολύ περισσότερο κλονισμένη. Έτσι, επί επτά ημέρες οι αρχηγοί των κρατών νικητών καθόριζαν τη μορφή που θα είχε ο μεταπολεμικός κόσμος.

Για καθέναν από τους ηγέτες η διάσκεψη είχε εξαιρετική σημασία. Ο πόλεμος όδευε προς το τέλος του, καθώς ο Κόκκινος Στρατός απείχε μόλις 100 χλμ. από το Βερολίνο, και η κατάρρευση της γερμανικής κυριαρχίας ήταν ζήτημα χρόνου. Οι Άγγλοι ήθελαν να περισώσουν ό,τι ήταν δυνατόν από την προπολεμική «υγειονομική ζώνη» γύρω από την ΕΣΣΔ, ενώ τις ΗΠΑ τις απασχολούσε κυρίως ο παράγοντας Ιαπωνία και ο Ειρηνικός Ωκεανός αλλά και η είσοδος της ΕΣΣΔ στον πόλεμο κατά της Ιαπωνίας, κάτι που το επιθυμούσαν διακαώς.

Έτσι, λοιπόν, στη Διάσκεψη της Γιάλτας:

• Επισημοποιήθηκε η πρόθεση για τη δημιουργία του ΟΗΕ.
• Απορρίφθηκε η πρόταση των Τσώρτσιλ και Ρούζβελτ για διαμελισμό της Γερμανίας.
• Αποφασίστηκε η εκμηδένιση του γερμανικού μιλιταρισμού και ναζισμού, για να μην μπορέσει ξανά η Γερμανία να απειλήσει την παγκόσμια ειρήνη.

Ο κόσμος είχε μοιραστεί…

Ωστόσο, αν και ο καθένας θα μπορούσε να σκεφτεί ότι η εποχή της Συμφωνίας της Γιάλτας έχει περάσει ανεπιστρεπτί, το φάντασμα της Γιάλτας στην Κριμαία τούς υπενθυμίζει το αντίθετο…