Mιχάλης Παπανίδης
Οι Βρυξέλλες καταρτίζουν μαύρη λίστα με φορολογικούς παραδείσους, για να αντιμετωπίσουν τη φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή, προωθώντας παράλληλα μία δίκαιη φορολογία. Η ΕΕ εκτιμά ότι τα κράτη-μέλη της έχουν απώλειες φορολογικών εσόδων ύψους 1 τρισ. ευρώ ετησίως ή περίπου 2.000 ευρώ ανά κάτοικο, λόγω της φοροδιαφυγής.
Η φοροδιαφυγή όμως είναι οργανωμένη και στην Ευρώπη, όπως και σε άλλα μέρη του κόσμου.
Το Λουξεμβούργο για παράδειγμα ευρίσκεται στην τρίτη θέση, μεταξύ των φορολογικών παραδείσων, σύμφωνα με τη μη κυβερνητική οργάνωση «Tax Justice Network» – η οποία υπολογίζει πως αποθηκεύεται εκεί το 13% των χρημάτων, τα οποία αφορούν την παγκόσμια νόμιμη φοροδιαφυγή.
Στην πρώτη θέση ευρίσκονται τα νησιά Cayman, τα οποία είναι βρετανικό υπερπόντιο έδαφος, στην Καραϊβική – ενώ η Κύπρος θεωρείται μέρος του παιχνιδιού, αν και της έχουν «κοπεί τα φτερά της», μετά τη δολοφονία της από τη Γερμανία.
Σοβαροί φορολογικοί ανταγωνιστές των παραπάνω χωρών είναι επίσης η Μάλτα, η Ανδόρα και το Μονακό – ενώ δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς την Ιρλανδία, στην οποία έχει επιτραπεί η διατήρηση του συντελεστή στο 12,5% παρά τον υψηλό της δανεισμό.
Στο «Top 20» των φορολογικών παραδείσων παγκοσμίως, ευρίσκονται δέκα ευρωπαϊκές χώρες – κάτι που προφανώς σημαίνει πως η ΕΕ κατέχει την πρώτη θέση διεθνώς, με απόσταση από όλες τις άλλες ηπείρους.
.jpg)
Υπάρχει όμως και η κλασσική φοροδιαφυγή, όπως η μη απόδοση του ΦΠΑ.
Το 2014 τα κράτη μέλη της ΕΕ έχασαν 159,5 δισ. ευρώ έσοδα μόνο από το ΦΠΑ σε σχέση με τα αναμενόμενα. Το χειρότερο είναι ότι το ποσό αυτό αυξάνεται, αντί να βαίνει μειούμενο.
Οι χώρες με τη μικρότερη διαφορά προϋπολογισθέντων και εισπραχθέντων εσόδων από ΦΠΑ είναι το Λουξεμβούργο, η Εσθονία και η Σλοβενία.
Αντίθετα αυτές με τη μεγαλύτερη είναι η Ιταλία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία.
Η Ελλάδα είναι στην ένατη θέση.
Το προφίλ του φοροφυγά
Σύμφωνα με παλαιότερη έκθεση της Κομισιόν ακρογωνιαίος λίθος για την ύπαρξη μεγάλου ποσοστού παραοικονομίας είναι η χαμηλή φορολογική ηθική (tax morality) δηλαδή αν και κατά πόσο οι πολίτες οι οποίοι υφίστανται τη φορολογία τη θεωρούν δίκαιη ανάλογα με τα εισοδήματά τους και αν η γενική αίσθηση είναι ότι όλοι συνεισφέρουν ανάλογα με τις δυνάμεις τους.
Σε κάθε περίπτωση αν ο φοροφυγάς μπορεί να δώσει δικαιολογία στον εαυτό του για να μην πληρώσει φόρο το φαινόμενο που μπορεί να επεκταθεί σε όλες τις κοινωνικές τάξεις δημιουργώντας μεγάλα ποσοστά φοροδιαφυγής σε μεγάλα και μεσαία εισοδήματα.
Μάλιστα γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στις χώρες οι οποίες αναγκάζονται να αυξήσουν του φορολογικούς συντελεστές σε όλα τα εισοδήματα.
Στις περιπτώσεις αυτές τονίζεται ότι θα πρέπει να ληφθούν ειδικά μέτρα από τα κράτη-μέλη με στόχο να μην υπάρξει πτώση της «φορολογικής ηθικής» και μεγάλη αύξηση της φοροδιαφυγής.
Η έκθεση της επιτροπής σημειώνει για την Ελλάδα απόδοση ΦΠΑ σημαντικά χαμηλότερη από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου η απόδοση του βασικού έμμεσου φόρου δεν ξεπερνά το 50% του θεωρητικά υπολογιζόμενου.
Με βάση ότι όλα τα προϊόντα και υπηρεσίες υπόκεινται (ή θα έπρεπε να υπόκεινται) σε ΦΠΑ χωρίς να υπολογίζονται οι απαλλαγές για συγκεκριμένες κατηγορίες η Ελλάδα εμφανίζει απόδοση ΦΠΑ κοντά στο 32-33%.
Όπως τονίζεται, μεγάλη συμμετοχή στη χαμηλή απόδοση του φόρου εκτός των διαφόρων απαλλαγών που έχουν να κάνουν με την ειδική φορολογική πολιτική του κάθε κράτους-μέλους έχει και η μη απόδοση του ΦΠΑ.
Μάλιστα επιχειρείται και μια μέτρηση πέρα του θεωρητικά υπολογιζόμενου ΦΠΑ η οποία περιλαμβάνει και τις όποιες νομοθετημένες απαλλαγές. Με τη μέτρηση αυτή ορίζεται ένα «χάσμα ΦΠΑ», το οποίο ορίζεται ως το καθαρό ποσό που θα έπρεπε να εισπράττουν τα κράτη-μέλη από το βασικό έμμεσο φόρο σε σχέση με τις βεβαιωμένες εισπράξεις.
