Ρεπορτάζ: Αντώνης Ζήβας
Η ένοπλη πτέρυγα της Χαμάς, οι Ταξιαρχίες Αλ‑Κασάμ, ανακοίνωσε ότι οι μαχητές της που βρίσκονται στην περιοχή της πόλης Ράφα — η οποία τελεί, σύμφωνα με ισραηλινές αναφορές, υπό τον έλεγχο του Ισραήλ — δεν θα παραδοθούν στις ισραηλινές δυνάμεις. Η δήλωση αυτή έρχεται καθώς η εκεχειρία που έχει τεθεί σε ισχύ μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς βρίσκεται σε επικίνδυνη φάση.
Η ανακοίνωση ήρθε σε μια στιγμή που οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της οργάνωσης και του Ισραήλ, με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου και του Κατάρ, δείχνουν να κρέμονται από μια κλωστή, απειλώντας να τινάξουν στον αέρα την εκεχειρία που ισχύει εδώ και περίπου έναν μήνα.
Σύμφωνα με πηγές που παρακολουθούν τις διαπραγματεύσεις, προχθές Πέμπτη, εκπρόσωποι των μεσολαβητών ανέφεραν στο Πρακτορείο Reuters ότι η Χαμάς είχε εξετάσει πρόταση, σύμφωνα με την οποία, οι μαχητές στη Ράφα θα παρέδιδαν τα όπλα τους σε αντάλλαγμα με τη μετακίνησή τους σε άλλες περιοχές της Λωρίδας της Γάζας, στο πλαίσιο αιγυπτιακής μεσολάβησης.
Παρόλα αυτά, η σημερινή ανακοίνωση της Ταξιαρχίας Αλ-Κασάμ καταδεικνύει ότι η κίνηση αυτή δεν έχει γίνει αποδεκτή.
Η πρόταση της Αιγύπτου και οι όροι της
Η αιγυπτιακή πρόταση, σύμφωνα με μία από τις πηγές — ανώτερο στέλεχος αιγυπτιακών Υπηρεσιών Ασφαλείας —, προέβλεπε:
ασφαλές πέρασμα από τη Ράφα,
παράδοση των όπλων των μαχητών στην Αίγυπτο,
αποκάλυψη των θέσεων των σηράγγων (τούνελ) που χρησιμοποιείται από τη Χαμάς, για να καταστραφούν αυτές.
Ωστόσο, η Χαμάς στην ανακοίνωσή της κατηγορεί ευθέως το Ισραήλ για εμπλοκή — σημειώνοντας ότι “οι μαχητές αμύνονται” και δεν θα παραδοθούν.
Η κρίσιμη ανθρωπιστική εικόνα στη Γάζα
Παράλληλα, η κατάσταση στη Γάζα επιδεινώνεται. Παλαιστινιακές και ανθρωπιστικές υπηρεσίες επισημαίνουν ότι μετά την κατάπαυση του πυρός φτάνει βοήθεια με το σταγονόμετρο στους πληθυσμούς που έχουν υποστεί εκτεταμένες καταστροφές στο πλαίσιο των ισραηλινών επιθέσεων δύο ετών.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP), μόνο το μισό της αναγκαίας ποσότητας τροφίμων εισέρχεται στον θύλακα, ενώ οι παλαιστινιακές αρχές εκτιμούν ότι η τελική ποσότητα της βοήθειας κυμαίνεται στο 1/4 έως 1/3 του αναμενόμενου όγκου.
Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP) αναφέρει ότι μόλις η μισή από την αναγκαία ποσότητα τροφίμων εισέρχεται στον θύλακα, ενώ οι παλαιστινιακές Αρχές υπολογίζουν ότι φτάνει μόλις το ένα τρίτο της απαιτούμενης.
«Δεν έχουμε τίποτα. Οι σκηνές μας έχουν διαλυθεί, δεν υπάρχει καθαρό νερό ούτε τρόφιμα. Φοβόμαστε ότι δεν θα αντέξουμε τον χειμώνα», λέει η 52χρονη Μανάλ Σάλεμ από τον καταυλισμό του Χαν Γιουνίς.
Η απάντηση του Ισραήλ
Το Ισραήλ από την πλευρά του υποστηρίζει ότι τηρεί τις δεσμεύσεις του βάσει της συμφωνίας της εκεχειρίας, η οποία προβλέπει κατά μέσο όρο 600 φορτηγά βοήθειας ημερησίως για τη Γάζα. Ωστόσο, ισραηλινοί αξιωματούχοι κατηγορούν τη Χαμάς ότι εκτρέπει και κλέβει την ανθρωπιστική βοήθεια πριν φτάσει στους δικαιούχους — κάτι που η Χαμάς αρνείται κατηγορηματικά.
Η στάση της Χαμάς στη Ράφα θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως στρατηγική κίνηση: διατηρεί ένα σημαντικό πλεονέκτημα διαπραγμάτευσης αναφορικά με τις σήραγγες και τη μετακίνηση πληθυσμού, ενώ ταυτοχρόνως «δεν παραδίδει» — ένας τρόπος να διαφυλάξει το κύρος της και να επιβεβαιώσει την παρουσία της. Σε αυτό το πλαίσιο, η κρίση στην ανθρωπιστική βοήθεια λειτουργεί ως ισχυρό πολιτικό και επικοινωνιακό όπλο: η εικόνα της ανθρωπιστικής κατάρρευσης ενισχύει τις διεθνείς πιέσεις στο Ισραήλ και τους μεσολαβητές.
Από την άλλη πλευρά, το Ισραήλ αντιμετωπίζει ένα διπλό πρόβλημα: Πρώτον, την αύξηση της διεθνούς κατακραυγής για την κατάσταση στη Γάζα· και δεύτερον, έναν αξιοπρεπή διαπραγματευτικό εταίρο, καθώς η Χαμάς που δεν φαίνεται διατεθειμένη να υποχωρήσει στην παράδοση όπλων χωρίς σαφή ανταλλάγματα δεν νοείται ως τέτοιος σύμφωνα με το Τελ Αβίβ.
Η κατάσταση στη Ράφα μπορεί να καταστεί η «αχίλλειος πτέρνα» της εκεχειρίας. Εάν η μετακίνηση των μαχητών ή η παράδοση των όπλων δεν προχωρήσει, η συμφωνία μπορεί να μην αντέξει — γεγονός που ανοίγει τον δρόμο για νέο γύρο σύγκρουσης.
Εύθραυστη ισορροπία
Με τις συνομιλίες να βρίσκονται σε τέλμα και τη Ράφα να μετατρέπεται ξανά σε πεδίο πιθανής ανάφλεξης, η εκεχειρία φαίνεται να κρέμεται από μια λεπτή κλωστή — πιο λεπτή κι από τις σκηνές των προσφύγων που καταρρέουν στον άνεμο.
Η μεσολάβηση του Καΐρου και της Ντόχας παραμένει ενεργή, αλλά, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά Αιγύπτιος αξιωματούχος στο Independent Arabia, «όσο οι δύο πλευρές διαπραγματεύονται με τα όπλα στο χέρι, η ειρήνη δεν θα βρει διέξοδο ούτε μέσα από τα τούνελ ούτε πάνω από το έδαφος».
με πληροφορίες από: alaraby.co.uk
