Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου. Οι ρίζες της σημαντικής αυτής γιορτής εντοπίζονται στις διαμαρτυρίες των γυναικών στις αρχές του εικοστού αιώνα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, για τη βελτίωση της κοινωνικής και εργασιακής τους θέσης και την κατοχύρωση δικαιώματος ψήφου.
Σαν σήμερα στις 8 Μαρτίου, του 1857 πραγματοποιήθηκε μεγάλη εκδήλωση διαμαρτυρίας από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας.
Η πρώτη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε το 1909 με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ και υιοθετήθηκε δύο χρόνια αργότερα από τη Σοσιαλιστική Διεθνή.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αφιερώνει την εφετινή Ημέρα της Γυναίκας στον παγκόσμιο αγώνα των γυναικών κατά της κρίσης του Covid-19. Οι γυναίκες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του αγώνα κατά της πανδημίας του κορωνοϊού, καθώς αποτελούν την πλειονότητα των εργαζομένων που απασχολούνται στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. Πολλές έχουν επίσης πληγεί σοβαρά από την κρίση λόγω της απώλειας θέσεων εργασίας ή της απασχόλησής τους σε επισφαλείς θέσεις εργασίας. Επιπλέον, οι συνεχόμενοι εγκλεισμοί έχουν οδηγήσει σε αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας. Το Κοινοβούλιο έχει ζητήσει την καταπολέμηση αυτών των ανισοτήτων.
Μιλώντας για τη σημασία της εφετινής Διεθνούς Ημέρας Γυναικών, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες υπογραμμίζει τη μετασχηματική δύναμη της ίσης συμμετοχής των γυναικών. «Το βλέπουμε εμείς οι ίδιοι στα Ηνωμένα Έθνη, όπου είμαι υπερήφανος που έχουμε πετύχει για πρώτη φορά στην ιστορία την ισότητα των φύλων σε ηγετικές θέσεις του ΟΗΕ. Τα στοιχεία είναι σαφή. Όταν οι γυναίκες συμμετέχουν σε μια κυβέρνηση, βλέπουμε μεγαλύτερες επενδύσεις στην κοινωνική προστασία και μεγαλύτερη πρόοδο κατά της φτώχειας. Όταν οι γυναίκες βρίσκονται στο Κοινοβούλιο, οι χώρες υιοθετούν αυστηρότερες πολιτικές για την κλιματική αλλαγή. Όταν οι γυναίκες είναι στο τραπέζι των ειρηνευτικών συνομιλιών, οι συμφωνίες διαρκούν περισσότερο. Με τις γυναίκες σήμερα να υπηρετούν σε ίδιο αριθμό με τους άνδρες σε ηγετικά πόστα στα Ηνωμένα Έθνη, παρατηρούμε ακόμα περισσότερο συντονιστές δράσεις για την ειρήνη, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τα ανθρώπινα δικαιώματα» τονίζει χαρακτηριστικά.
Καταληκτικά, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ υπογραμμίζει πως είτε διευθύνουν μία χώρα, μία επιχείρηση ή ένα κοινωνικό κίνημα, οι γυναίκες συμβάλλουν και προσφέρουν σε όλους και αποτελούν την κινητήρια δύναμη για την υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Ιστορία της 8ης Μαρτίου
Η 8η Μαρτίου ορίστηκε το 1977 από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ως Παγκόσμια Ημέρα για τα δικαιώματα της Γυναίκας και τη Διεθνή Ειρήνη.
Η ιδέα για τον εορτασμό της προέκυψε κατά το πέρασμα στον 20ό αιώνα, το οποίο σηματοδοτήθηκε από την εκβιομηχάνιση, την πληθυσμιακή έκρηξη και τις ριζοσπαστικές ιδεολογίες. Το έναυσμα, όμως, είχε δοθεί αιώνες πριν, με τη Λυσιστράτη του Αριστοφάνη να πρωτοστατεί σε μια ιδιόμορφη «φεμινιστική» απεργία, προκειμένου να τελειώσει ο πόλεμος των ανδρών.
Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής επανάστασης οι γυναίκες του Παρισιού ζητούσαν «ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα» στις Βερσαλλίες. Η γιορτή ουσιαστικά αφορά στους αγώνες συνηθισμένων γυναικών, που με το θάρρος και την αποφασιστικότητα τους έγραψαν ιστορία.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι εργάτριες στο τομέα της υφαντουργίας και του ιματισμού κινητοποιήθηκαν στις 8 Μάρτη του 1857 στη Νέα Υόρκη για τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας και τους χαμηλούς μισθούς τους. Η αστυνομία επιτέθηκε και διέλυσε βίαια το πλήθος των λευκοντυμένων γυναικών, όμως το εργατικό κίνημα είχε ήδη γεννηθεί. Δύο χρόνια αργότερα, οι γυναίκες που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις οργάνωσαν το πρώτο εργατικό σωματείο γυναικών και συνέχισαν τον αγώνα για τη χειραφέτηση τους.
Το 1908 παρέλασαν 15.000 γυναίκες στους δρόμους της Νέας Υόρκης ζητώντας λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτερους μισθούς και δικαίωμα ψήφου. Υιοθέτησαν το σύνθημα «Ψωμί και τριαντάφυλλα», με το ψωμί να συμβολίζει την οικονομική ασφάλεια και τα τριαντάφυλλα την καλύτερη ποιότητα ζωής.
Η Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε για πρώτη φορά από το Σοσιαλιστικό Κόμμα των ΗΠΑ στις 28 Φεβρουαρίου 1909. Ο εορτασμός της καθιερώθηκε το 1910 με πρόταση της Γερμανίδας σοσιαλίστριας Clara Zetkin κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Διεθνούς.
Alexandra Kollontai
Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, η φεμινίστρια Alexandra Kollontai έπεισε τον Λένιν να επισημοποιήσει τη γιορτή στη Σοβιετική Ένωση, όμως μέχρι το 1965 αυτή παρέμεινε γιορτή των εργατών.
Στην Ελλάδα η πρώτη απεργία εργατριών έγινε στις 13 Απριλίου του 1892 στον Πειραιά, στο εργοστάσιο υφαντουργίας των αδελφών Ρετσίνα. Τη συγκεκριμένη χρονιά η εν λόγω υφαντουργία αποφάσισε να προβεί σε μειώσεις μισθών στις γυναίκες από 80 σε 60 λεπτά. Την είδηση μετέδωσε τότε η πρώτη γυναικεία εφημερίδα η «Εφημερίδα των Κυριών» που κυκλοφόρησε το 1887 και πρόβαλλε θέματα που αφορούσαν στο δικαίωμα στην εκπαίδευση και στο δικαίωμα στην εργασία.
Η άνοδος του φεμινιστικού κινήματος το 1960 αναζωογόνησε το ενδιαφέρον για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας.
Στις μέρες μας, όμως, σε πολλές χώρες η ημέρα αυτή έχει χάσει το πολιτικό της μήνυμα: Αφενός εμπορευματοποιήθηκε και αφετέρου εκλήφθηκε ως ευκαιρία για να εκφράσουν οι άνδρες την αγάπη τους στις γυναίκες, όπως κατά την Ημέρα της Μητέρας και του Αγίου Βαλεντίνου.
Ωστόσο, περιστατικά που σημειώνονται με αφορμή τον εορτασμό της Ημέρας τη Γυναίκας, αποδεικνύουν την ανάγκη προβολής και τίμησης, αν μη τι άλλο, των αγώνων των γυναικών. Στην Τεχεράνη στις 4 Μαρτίου 2007, η αστυνομία ξυλοφόρτωσε χιλιάδες άνδρες και γυναίκες που σχεδίαζαν συλλαλητήριο για τον εορτασμό της ημέρας. Οι δεκάδες γυναίκες που συνελήφθησαν κρατήθηκαν για μέρες στην απομόνωση. Οι ακτιβίστριες Shadi Sadr και Mahbubeh Abbasgholizadeh αφέθηκαν ελεύθερες μετά από δεκαπέντε μέρες απεργία πείνας.
